موضوع : شیخ حسین لنکرانی پیرو : 1239/21 ـ 25/3/47
تاریخ سند: 26 خرداد 1347
موضوع : شیخ حسین لنکرانی پیرو : 1239/21 ـ 25/3/47
متن سند:
از : 21 به : 316 شماره : 1256 /31 روز 24 /3 /47 شیخ حسین لنکرانی که در تهران سکونت دارد به اتفاق مهندس مهدی بازرگان و دکتر قریب به قم وارد و به منزل آیت الله نجفی رفتند وی پس از ملاقات با نجفی بطور جداگانه با سایر علمای قم نیز ملاقات نمود و در ساعت 18 روز فوق در مجلس فاتحه مرحوم سید محمد حسن طباطبایی برادر علامه طباطبایی1 که در تبریز فوت کرده و جنازه اش را به قم آورده بودند شرکت نمود.لنکرانی در مجلس مزبور بطور خصوصی اظهار داشت که فقط به منظور شرکت در مجلس فاتحه مرحوم طباطبایی به قم آمده لکن قصد دارد در آینده بیشتر به قم تردد نماید آیت الله نجفی بوی گفت انشاءاللّه وسیله ای فراهم می شود تا برای همیشه در قم اقامت نمائید.
نظریه منبع : منظور اصلی لنکرانی از عزیمت به قم شرکت در مجلس فاتحه خوانی بوده و در ملاقات با علمای قم مطلب خاص و مذاکرات خصوصی در بین نبوده.
نظریه رهبر عملیات ـ مفاد گزارش فوق صحیح به نظر می رسد لکن ارتباط لنکرانی با مهندس مهدی بازرگان2 قابل تأمل است و می بایست اعمال و رفتار وی در مرکز تحت کنترل قرار گیرد.
مرشد...
نظریه امنیت داخلی : گرچه ورود مهندس بازرگان و شیخ حسین لنکرانی به قم در روز میلاد رسول اکرم بوده و جنبه تبریک به آیت الله نجفی را داشته ولی تحقیقات بعدی قصد نامبردگان را از این مسافرت مشخص می نماید/ روحانی.
در این زمینه اقدام شده در پرونده لنکرانی بایگانی شود.
29 /3 /47
توضیحات سند:
1ـ علامه سید محمد حسین طباطبایی تبریزی مفسر، فقیه، فیلسوف.منتخب معاصر فرزند سید محمد طباطبایی قاضی در اسفند 1281 شمسی در تبریز متولد شد.
در سال 1297 به تحصیل علوم دینی پرداخته.
در سال 1304 برای ادامه تحصیل به نجف اشرف مشرف شد و پس از ده سال تحصیل در رشته های مختلف علوم اسلامی به زادگاهش بازگشت بیش از ده سال در تبریز به تحقیق و پژوهش مشغول شد.
به سال 1325 به قم مهاجرت به تدریس، تألیف، تحقیق خود ادامه داد.
در طی سی سال صدها شاگرد تربیت نمود.
تفسیر المیزان حاصل چهارده سال تدریس می باشد.
در این دوره فلسفه اسلامی را برای شاگردان خود تحت عنوان «اصول رئالیسم» تدریس نمود.
مراودات علمی ایشان نه تنها با علمای داخل کشور بلکه با دانشمندان خارجی نیز زبانزد بود به ویژه ارتباط علمی علامه با پروفسور هانری کربن از ویژگی خاصی برخوردار است.
از آثار علامه می توان تفسیر المیزان در 20 جلد به زبان عربی، اصول فلسفه و روشن رئالیسم 5 جلد.
حاشیه بر کفایه الاصول.
حاشیه بر اسفار ملاصدرا در 9 جلد.
رساله در ولایت، حکومت، مقام امام علی (ع).
وحی یا شعور مرموز.
شیعه در اسلام.
روابط اجتماعی در اسلام.
اسلام و مقتضیات عصر ما،...
و کتب و رسائل دیگر.
علامه در دوران تدریس موفق شد در فلسفه و عرفان و تفسیر شاگردان بزرگی تربیت کند.
از جمله شهید علامه مرتضی مطهری.
امام موسی صدر.
شهید مظلوم دکتر بهشتی.
علامه حسن زاده آملی.
علامه جوادی آملی.
شهید دکتر مفتح.
شهید دکتر باهنر.
علامه طباطبایی در 24 آبان 1360 طی یک بیماری در قم به لقاءاللّه پیوست.
عالم جاودان، ص 221 2ـ مهدی بازرگان، استاد دانشکده فنّی دانشگاه تهران، در ماههای اوّل خلع ید از شرکت نفت ایران و انگلیس، با دکتر محمّد مصدّق، همکاری کرد؛ سپس این همکاری را، به دلایلی قطع کرد و در ماههای آخر حکومت دکتر مصدّق، به پیشنهاد مهندس احمد زنگنه، رئیس وقت سازمان برنامه، با اشاره مصدّق، به سمت دبیرکلی آب تهران منصوب شد و با سقوط حکومت مصدّق و روی کار آمدن کابینه کودتا، در استعفا نامه خود به تیمسار سرتیپ جهانبانی، معاون وقت وزارت کشور، نوشت: «به عرض می رساند : روز پنجشنبه 8 /11 /1332، این جانب را احضار و ابلاغ فرمودید که بنا به دستور جناب آقای نخست وزیر، لازم است در صورت تمایل به ادامه خدمت در سازمان لوله کشی آب تهران، از فعّالیتهای انتخاباتی و سیاسی ـ که احیانا علیه دولت تعبیر شد ـ خودداری نمایم و مقرّر فرمودید، تا روز شنبه، نظر قطعی را به استحضار آن جناب برسانم.
این جانب، روز شنبه 10 /11 /1332، حضورا توضیح دادم و تصریح نمودم که در اداره و با وسایل اداری، مانند کارمند وظیفه شناس و با انضباطی، وظایف محوّله را از روی علاقه و کوشش تمام و بدون مخالفت با نظرات دولت متبوع، انجام خواهم داد؛ ولی در خارج اداره و در غیر ساعت اداری، حق آزادی را ـ تا حدودی که، قانون برای افراد کشور مقرّر و مجاز دانسته ـ برای خود محفوظ می شناسد.
آن جناب، تصمیم در این امر را، موکول به طرح موضوع، در هیئت وزیران فرمودید و روز یکشنبه 11 /11 /1332، تلفنی توصیه فرمودید که مقتضی اداری و مصلحت شخصی این جانب، در کناره گیری از مدیریّت کلّ سازمان لوله کشی آب تهران می باشد.
اینک، با توجّه به اینکه از ناحیه خود، ناتوانی یا عدم علاقه ای در ادامه خدمت بزرگ آب تهران ـ که موجب استعفا باشد ـ نمی بیند و طبق لایحه قانونی مصوب 21 /6 /1330، تغییر مدیر کلّ لوله کشی، با پیشنهاد شهردار تهران و موافقت وزارت کشور و تصویب هیئت وزیران صورت می گیرد، مع ذلک، نظر به اینکه عدم هماهنگی و همکاری مقامات عالیه با مسئولین ادارات و سازمانها، عملاً موجب رکود کار و زیان مردم می شود، بدین وسیله آمادگی خود را، برای کناره گیری از مدیریّت کلّ لوله کشی آب تهران، اعلام می دارد.
از این تاریخ که وظایف خود را تحویل آقای مهندس روحانی، معاون سازمان نموده است، از حضور در اداره خودداری می نماید.
در خاتمه، از حسن ظن و پشتیبانی جناب آقای نخست وزیر و آن جناب ـ که در مدّت پنج ماه و چند روز گذشته، نسبت به سازمان لوله کشی و شخص این جانب ابراز شده ـ موجب پیشرفت مطلوب کار می نماید.
با تقدیم احترامات، مهندس بازرگان.
» مهندس بازرگان، پس از کناره گیری از سازمان آب، به دانشگاه بازگشت و به کار تدریس پرداخت، ولی به علّت انتشار نامه ای که انعقاد قرارداد نفت را محکوم نمود ـ که مهندس بازرگان، یکی از امضاکنندگان آن نامه بود ـ از کار در دانشگاه نیز، برکنار شد.
حدود شش ماه از بیکاری مهندس بازرگان نمی گذشت که با اعلام فعّالیت نهضت مقاومت ملّی و انتشار خبر آن، طی بیانیّه ای در سال 1333، به دستور حسین علا بازداشت و پس از چند روز، رفع بازداشت شد.
مهندس بازرگان، از سال 1339، با جبهه ملّی دوم، شروع به همکاری کرد؛ ولی پس از چندی، با اختلافاتی که بین او و سران جبهه ملّی ایجاد شد، از همکاری با آن جبهه، خودداری کرد؛ تا اینکه در سال 1340، بار دیگر فعّالیت نهضت آزادی را اعلام نمود.
وی، در بهمن ماه 1341، به اتّفاق آقایان دکتر یداللّه سحابی، آیت الله سیّدمحمود طالقانی، مهندس عزّت اللّه سحابی، دکتر عبّاس شیبانی، احمد علی بابائی، ابوالفضل حکیمی و...
در زمان کابینه علم، بازداشت و پس از محاکمه به ده سال زندان محکوم شد.
در طول مدّت بازداشت و محاکمه و زندان ایشان، به تناوب، تلگرافها و بیانیه هائی از علما و مراجع تقلید، مبنی بر حمایت از دستگیرشدگان و اعتراض به رژیم شاه صادر شد.
در اسناد مربوط به تلگرافها و اعلامیّه های حضرت آیت الله میلانی، از جمله در سخنان حضرت امام خمینی در فروردین 1343 به مناسبت دستگیری ایشان آمده است: «از زندانی بودن آقای طالقانی و مهندس بازرگان افسرده نباشید.
تا این چیزها نباشد، کارها درست نمی شود.
تا زندان رفتنها نباشد، پیروزی به دست نمی آید.
هدف، بزرگتر از آزاد شدن عدّه ای، از زندان است.
هدف، اسلام است؛ طرد عمّال اسرائیل است؛ اتّحاد با کشورهای اسلامی است؛ و پس از اینکه محاکمه آقایان تمام شد.
امام خمینی (ره)، طی اعلامیّه ای فرمودند : «من خوف داشتم اگر در موضوع بیدادگری نسبت به حجّت الاسلام آقای طالقانی و جناب مهندس بازرگان و سایر دوستان، کلمه ای بنویسم، موجب تشدید امر آنها شود و ده سال زندان، به پانزده سال تبدیل گردد.
» مهندس بازرگان، پس از آزادی از زندان (بدون طی کردن مدّت محکومیّت)، فعّالیتهای خود را ادامه داد.
پس از عزیمت امام خمینی (ره) به پاریس، وی، به نمایندگی از رهبر انقلاب اسلامی، سفرهائی به خوزستان و فارس انجام داد.
سپس در پاریس، به ملاقات امام مشرّف شد و از اعضای اوّلیه شورای انقلاب، و بنا به پیشنهاد شورای انقلاب، اوّلین نخست وزیر جمهوری اسلامی شد و امام خمینی (ره) او را به این مسئولیّت منصوب کرد.
گرچه حضرت امام خمینی تأکید کرد که اعضای دولت از عناصر، غیرحزبی باشند، ولی مهندس بازرگان، وزیران خود را عموما از جبهه ملّی و نهضت آزادی انتخاب نمود و در طی 275 روز، نه تنها غیرانقلابی که بعضا به دلیل دیدگاههای خاص خود، با اهداف و مقاصد انقلاب همراهی ننمودند.
سرانجام به دلیل ملاقات با سیاستمداران امریکائی و اعتراض به دانشجویان پیرو خط امام در تسخیر لانه جاسوسی آمریکا، مجبور به استعفا گردید.
بازرگان پس از استعفا، به کار سیاسی و سامان دادن نهضت آزادی پرداخت و همواره در برابر انقلاب و رهبری امام خمینی، به تبلیغ ملّی گرائی و تکیه بر نگرشهای غربی می پرداخت.
وی، در 30ام دیماه 1373، درگذشت.
(احمد سمیعی، سی و هفت سال، چاپ شباویز، صص 190 تا 195 به نقل از مدافعات مهندس بازرگان در دادگاه تجدیدنظر غیر صالح نظامی، صص 146 تا 150 و خط سازش، مجتبی سلطانی، جلد 1، سازمان تبلیغات اسلامی)