موضوع: دانشجویان دانشکده کشاورزى سارى
تاریخ سند: 6 اردیبهشت 1357
موضوع: دانشجویان دانشکده کشاورزى سارى
متن سند:
از: 2 ﻫ 2 تاریخ: 6 /2 /2537[]به: 323 شماره: 3825 /2 ﻫ 2
موضوع: دانشجویان دانشکده کشاورزى سارى
0206
صبح روز یکشنبه 27 /1 /37 عده‌اى از دانشجویان اخلالگر دانشکده در داخل تریا اعلامیه‌اى به دیوار داخل تریا نصب که مفاد آن درباره حمایت از زندانیان سیاسى بود و از قول دانشجویان دانشگاه تهران نوشته شده بود به حمایت از زندانیان سیاسى که در زندان قصر1 بسر مى‌بردند بپاخیزیم زیرا در بندهاى 5 و 6 این زندان مدت 24 روز است زندانیان اعتصاب غذا کرده و از خوردن هرگونه مواد غذائى امتناع مى‌کنند به این جهت اکثرا در حالت ضعف و بیهوشى بوده و دچار خونریزى معده شده‌اند. این اعتصاب بدان علت است که از دادن وسائل مورد نیاز زندانیان مثل: رادیو، کتاب، روزنامه، و غذاهاى بهداشتى به زندانیان خوددارى مى‌کنند.
نظریه شنبه: پس از مطالعه اعلامیه چون احتمال درگیرى وجود داشت دانشجویان بى‌طرف از تریا خارج شدند لذا آورنده اعلامیه مشخص نگردید ولى بعدا شناسایى و معرفى خواهد شد.
نظریه یکشنبه: مفاد خبر احتمالاً صحت دارد به شنبه آموزش داده شد هرگونه اطلاعى در این زمینه کسب نمود سریعا گزارش نماید.
نظریه چهارشنبه: نظریه یکشنبه مورد تأیید است. بازرگان
توضیحات سند:
_1. زندان قصر: اولین زندان متمرکز تهران بود. در زمان ریاست سوئدی‌ها بر شهربانی (نظمیه) تهران، زندان نظمیه در محل اداره شهربانی (بخشی از وزارت امور خارجه فعلی) در میدان توپخانه واقع بود. این زندان مرکب از دو یا سه اتاقک کوچک معروف به حبس نمره و یک و چند اتاق و یک زیرزمین برای زندانیان عمومی بود. با ایجاد حکومت دیکتاتوری رضاشاه، محل قبلی تکافوی خیل عظیم زندانیان را نمی‌کرد. لذا سرتیپ درگاهی، رئیس نظمیه تقاضای یک محل وسیع برای ایجاد زندان تهران را نمود. محلی که برای این کار در نظر گرفته شد قصر وسیع قاجار ( حد فاصل سه راه زندان، پل سیدخندان، خیابان شریعتی و خیابان پلیس فعلی ) بود که دارای ساختمان‌های قدیمی و وسیعی بود و البته متروکه شده بود، این مجموعه که در سال 1168 خورشیدی ساخته شده بود، محل مناسبی برای ایجاد زندان تشخیص داده شد و بین ارتش، مخابرات و زندان تقسیم گردید. زندان قصر در تاریخ 11 آذرماه 1308 به دست رضاشاه افتتاح شد. فاز اولیه زندان که در آن زمان افتتاح شد 192 اتاق بود با گنجایش 800 زندانی. بعدها و تا زمان ساخت زندان اوین در دهه چهل، این زندان تنها زندان پایتخت بود. در این دوران زندان قصر توسعه زیادی پیدا کرد. پس از انقلاب اسلامی ایران این زندان محل حبس زندانیان غیرسیاسی بود. در اوایل دهه هشتاد این زندان تعطیل و به باغ موزه تبدیل شد. اولین زندانی زندان قصر، سازنده آن یعنی سرتیپ درگاهی بود، او تنها دو روز پس از همراهی رضاشاه در مراسم افتتاح زندان، در همان زندان محبوس شد. قوام السلطنه، صارم الدوله، صولت الدوله، عبدالحسین تیمورتاش، بزرگ علوی و پنجاه و سه نفر و هم چنین دکتر تقی ارانی برخی از زندانیان معروف این زندان هستند. در دورانی شهید حجت‌الاسلام نواب صفوی و جمعی از فدائیان اسلام نیز در این زندان بازداشت بودند. از زندانیان معروف پس از انقلاب می‌توان به هویدا و اغلب اعدام شدگان رژیم پهلوی اشاره کرد. تا پیش از انقلاب اسلامی ایران، بزرگترین و معروف ترین مورد فرار از زندان قصر، مربوطه به سید فرهاد نامی از مخالفین رضاشاه بوده است. اندکی پیش از وقوع انقلاب اسلامی ایران، درهای زندان قصر باز و دیوار آن توسط زندانیان تخریب شد. در میان خلاص شدگان از زندان، دو آمریکایی متهم به اختلاس نیز حضور داشتند که ماجرای فرار آنها توسط نویسنده آمریکایی کن فالت نگاشته شد و فیلم فرار عقابها نیز از روی آن ساخته شد. فرخی یزدی، شاعر سیاسی و پرآوازه ایرانی که خود از مقتولین دوران رضاشاه به شمار می‌رود، غزلی گفته با مطلع «ای دژ سنگدل قصر قجر قاجار» که متأسفانه مفقود شده است. هم چنین بزرگ علوی نیز در آثار خود به این زندان و خاطرات خودش از آن اشاره کرده است.
خاطرات آیت‌الله حاج شیخ صادق خلخالی، نشر سایه، تهران 1380؛ تاریخ بیست ساله ایران، حسین مکی، جلد پنجم، نشر ناشر، 1363 تهران؛ فرار عقابها، کن فالت، حسین ابوترابیان، نشر نو، 1363تهران؛ دیوان فرخی یزدی، حسین مکی، انتشارات امیرکبیر، 1357 تهران، صفحه 69 مقدمه