تاریخ سند: 13 مرداد 1357
سرور عزیزم جناب آقای هویدا وزیر محترم دربار شاهنشاهی
متن سند:
امیدوارم که تعطیلات تابستانی به
جنابعالی خوش گذشت.
[گذشته باشد ]پدرم
برایم نوشتند که قبل از عزیمتتان به یونان
ملاقاتی با هم داشتید و ضمنا نسبت به
اینجانب اظهار مرحمت فرموده بودید.
حداکثر کوشش را می کنم که کارم را با موفقیت
انجام دهم ولی متأسفانه امکان فعالیت بسیار
محدود است.
از یک طرف مقدار محدودی
برنامه فرهنگی که باید از جانب ایران اجرا شود
به علت کسر بودجه متوقف مانده و از طرف
دیگر مقامات اینجا و بخصوص آقای نویرا
نخست وزیر توقع کمک های بیش از حد از ایران دارند مخصوصا برای اجرای یکی از طرح های
برنامه پنجم.
امیدوارم در جلسه کمیسیون مشترک دو کشور که از 21 تا 23 اکتبر آینده در تهران
تشکیل می شود در حدود امکانات بشود به آنها کمک کرد چون در علاقه آنها به ایران شکی
نیست منتهی کشوری است که از لحاظ کمک های مالی واقعا لوس شده است و روزبروز بر توقع
آن اضافه می شود.
قصد مزاحمت اینجانب ارسال دو مقاله یکی از روزنامه دموکراسی ارگان فرانسه زبان نهضت
سوسیال دمکرات (مخالف دولت) و دیگری از هفته نامه «الرای» ارگان عربی زبان آن نهضت
است که در آن اسم جنابعالی هم به میان آمده است.
مقاله اول را یکی از روشنفکران تونسی که
که دوست دکتر نراقی1 است نوشته است.
نامبرده جامعه شناس است و اصولاً افکار تندی دارد
ولی مقاله او مرا نیز تحت تأثیر قرار داد زیرا خودم هم وقتی گاهی از پوست سفارت در می آیم
این طرز فکر را دارم و نمی توانم انکار کنم که تحولات سیاسی اخیر در ایران و اعطای آزادی های
بیشتر که به فرمان شاهنشاه صورت می گیرد
موجب نهایت خوشوقتی است.
البته در
کشورهایی مثل ایران و تونس که عقب افتادگی
فکری هنوز فراوان است و دموکراسی غالبا با
آنارشی اشتباه می شود این نوع آزادی ها گاهی
سد راه ترقی می شود ولی بالاخره یک مقدار
فداکاری لازم است تا یک مملکت علاوه بر
ساختمان و پل و سد آدم هم بسازد.
در تونس
هم دولت گریبانگیر این مسائل است ولی
متأسفانه سیستم یک حزبی چنان ریشه ای
در اینجا پیدا کرده که مسئولین امور به هیچ
وجه حاضر نیستند یک قدم در راه اعطای
آزادیهای بیشتر بردارند.
البته حزب
سوسیالیست دستوری اقدامات وسیعی انجام
داده ولی مقداری از Raijon Detze قبلی خود
را از دست داده است.
روی عزیزتان را می بوسم.
امیدوارم مرا ببخشید که بدون توجه به مشغله زیاد جنابعالی علاوه بر
ارسال مقالات درددلی هم کردم.
تصدقتان
ایرج امینی2
توضیحات سند:
1ـ احسان نراقی فرزند حسن متولد 1305 کاشان، در سال 1326 جهت ادامه تحصیل به سوئیس عزیمت و در دانشگاه
ژنو که وابسته به کمونیستهای یهودی بود، در رشته علوم اجتماعی به تحصیل پرداخت و در مدت تحصیل و اقامت در
سوئیس به عنوان یکی از عناصر فعال در فعالیتهای کمونیستی شهرت یافت.
وی در سال 1328 در فستیوال جوانان
کمونیست در بوداپست شرکت نمود و در سال 1330 نیز ریاست هیئت ایرانی شرکت کننده در برلین شرقی را به عهده
داشت.
او پس از فراغت از تحصیل، به عنوان کارشناس خاورمیانه و ایران در یونسکو مشغول کار شد و ضمن اعلام
انزجار از نظرات و عقاید توده ای و کمونیستی خود، اعلام نمود که ترویج مرام کمونیستی در ایران ممکن نیست و
بهترین حکومت در ایران مشروطه سلطنتی است.
نراقی پس از مراجعت و اقامت در کشور به تناوب در اداره آمار
عمومی، شورای عالی فرهنگی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، دانشسرای عالی، شورایعالی اقتصاد، کمیته
عالی انقلاب اداری اشتغال داشت و نیز عضو انجمن بین المللی جامعه شناسی و انجمن بین المللی مطالعات علمی در
ایران بود و همچنین در سال 1344 در ساواک به تدریس اشتغال داشت.
او همچنین در داخل کشور با اعضاء، حزب ملت ایران و در خارج با عناصر جبهه ملی سوم در ارتباط بود.
ساواک در سال
1352 به نصیری چنین نوشته است : نامبرده فردی است شهرت طلب که دارای زیربنای فکری متمایل به چپ بوده و
احتمالاً از طرف یکی از کشورهای غربی تقویت و مورد استفاده واقع می شود و تلاش دارد برای بدست آوردن مشاغل
بهتر در آینده خود را به مقامات مؤثر کشور نزدیک کند، و ادامه داده که تمجید از نامبرده زیانی نخواهد داشت و می تواند
بلندگوی تبلیغاتی موافق باشد.
نراقی که از نظریه پردازان حزب رستاخیز بود و به عنوان مشاور ساواک با نصیری و
پاکروان همکاری می کرد، در آبان سال 1357 طی ملاقات با مقدم، رئیس ساواک پیرامون دستگاه تبلیغاتی کشور گفتگو
کرده است.
نامبرده پس از پیروزی انقلاب اسلامی دستگیر و پس از دو سال از زندان آزاد شد و به خارج از کشور رفت.
نامبرده هم اکنون در سازمان فرهنگی یونسکو وابسته به سازمان ملل متحد به کار اشتغال دارد.
اسناد ساواک ـ پرونده انفرادی
2ـ ایرج امینی فرزند دکتر علی امینی (نخست وزیر) و در سال 1314 در تهران متولد شد.
وی پس از اخذ لیسانس در
رشته علوم سیاسی از آمریکا در سال 1344 در وزارت امور خارجه استخدام شد و به عنوان کارمند اداره همکاریهای
بین المللی اشتغال به کار داشت و در سال 1345 برای استفاده از بورس امور خارجی سنتو به انگلستان مسافرت و پس از
بازگشت در ادارات مختلف وزارت امور خارجه اشتغال داشت.
اسناد ساواک ـ پرونده انفرادی
منبع:
کتاب
امیر عباس هویدا به روایت اسناد ساواک - جلد دوم صفحه 543