تاریخ سند: 23 آبان 1341
در محافل روحانی مشهد شنیده میشود جناب آقای تهرانی1 [استاندار خراسان] عریضهای به پیشگاه ملوکانه تقدیم
متن سند:
از: خراسان تاریخ:23 /8 /1341
به: ریاست ساواک شماره: 833
تلگراف رمز
ریاست ساواک
پیرو 830- 23 /8 /41
در محافل روحانی مشهد شنیده میشود جناب آقای تهرانی1 [استاندار خراسان] عریضهای به پیشگاه ملوکانه تقدیم و تقاضا نموده بهعنوان مصلح بین دولت و علما به تهران مسافرت نماید. از لحن اظهارات استاندار و اینکه امروز تصمیم گرفته به تهران حرکت نماید موضوع تا حدی تائید میشود.
833-23 /8 /41 هاشمی
توضیحات سند:
1. سید جلالالدین تهرانى فرزند حاج میرزا سید على شیخالاسلام در سال 1272ش. در تهران متولد شد. وى در دوره حکومت احمدشاه قاجار طلبه علوم دینى بود. در 16 مهر 1307 و در جریان دستگیرى شهید آیتالله سیدحسن مدرس بازداشت و به نظمیه منتقل شد. او در همان سال انتشار «گاهنامه» را آغاز کرد. پس از اتمام تحصیلات علوم دینى به علت آشنایى که با علم نجوم داشت، در سال 1313 از طرف دولت به بلژیک و فرانسه سفر کرد و به مطالعه پرداخت و مدتى در بروکسل به تدریس مشغول شد. در سال 1325 به ایران مراجعت و به کارهاى دولتى پرداخت و در سال 1326 در کابینه قوامالسلطنه وزیر مشاور و معاون پارلمانى شد و پسازآن در کابینههاى محمد ساعد مراغهای و على منصور وزارت پست و تلگراف را به عهده گرفت و در سال 1330 از سوى دکتر مصدق به نیابت تولیت آستان قدس رضوى و استاندارى خراسان منصوب شد. وى از بهمن 1332 تا بهمن 1336 وزیرمختار و سپس سفیر کبیر ایران در بلژیک بود. پسازآن در مهر 1337 از تبریز بهعنوان سناتور انتصابى شاهراهی مجلس سنا شد و در دوره سوم این مجلس (فروردین 1339 تا اردیبهشت 1340) هم در آن مجلس فعالیت مىکرد و طرفدار سیاست استعمارى انگلیس بود. او روابط بسیار نزدیکى با شاه داشت و در جلسات هفتگى که در منزلش تشکیل مىشد، بسیار از شاه تمجید مىکرد. برگزارى جشنهاى 2500 ساله شاهنشاهى را تأیید و از روحانیون به بدى سخن مىگفت؛ اما کنار آمدن با آنها را براى رسیدن به اهداف ضرورى مىدانست. در اسناد ساواک، وى فردى بدخلق و بىتدبیر و درعینحال مخالف و ضددولت و معتقد به نظام شاهنشاهى معرفى شده است.
تهرانی به کابینه هویدا رأى کبود داد و پس از اتمام دوره سناتورى دیگر شغلى به او داده نشد تا آنکه در 23 دیماه 1357 به سمت رئیس شوراى سلطنت انتخاب شد و شرایط را براى خروج شاه از ایران فراهم آورد و پس از چندى براى دیدار با حضرت امام (ره) به پاریس رفت. در آنجا پس از استعفا از ریاست شوراى سلطنت و غیرقانونى خواندن آن شورا، موفق به دیدار با رهبر انقلاب در نوفللوشاتو شد. وى که قبلاً کلیه اموال خود ازجمله محل سکونتش را در سهراه امینحضور خیابان رى، وقف آستان قدس رضوى کرده بود، دیگر تا آخر عمر به ایران بازنگشت. سید جلالالدین تهرانى در سال 1366 در پاریس درگذشت و جنازهاش پس از انتقال به ایران، به خاک سپرده شد. (گنجینه اسناد، شماره 3 و 4، سال 1374؛ آینده، شماره 6 و 7، سال 1366).
منبع:
کتاب
انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان خراسان رضوی- 01 صفحه 169