گزارش ویژه اطلاعات خارجی و فعالیت ایرانیان مقیم کشورهای خارج
متن سند:
پانزده روزه دوم بهمن ماه 1331
ج ـ سویس
به طوری که در گزارش پانزده روزه اول مهر ماه به عرض رسید دکتر
کشاورز1 قصد داشته که به
برلین شرقی برود تا با اعضاء
کمیته مرکزی حزب منحله
توده ملاقاتهایی بنماید.
لیکن براثر مخالفتهای
شدیدی که در کمیته مرکزی
حزب با او شده از رفتن به
برلن شرقی ترس داشته و
فعلاً از این خیال منصرف
شده است.
وی مجدد تصمیم
گرفته که خانواده خود را به
ژنو بیاورد لذا در جستجوی
منزلی است که بتواند با
خانواده خود در ژنو زندگی
کند.
دکتر کشاورز تصمیم گرفته
دو منزلی که در تهران دارد فروخته و در ژنو خانه ای خریداری کند و در این مورد
با آقای میلانچی که از تجار مقیم ژنو می باشد مذاکره نموده و ایشان حاضر شده
است که در مورد تبدیل پول وی به ارز و خروج از کشور اقدام نماید.
دکتر کشاورز براثر مقاله ای که اخیرا در تهران مصور چاپ و مطالبی درباره وی
منتشر نموده اند بی اندازه خشمگین شده و برای اثبات این که مطالب مزبور عاری
از حقیقت بوده بلافاصله به فرانسه عزیمت تا با مشورت با زعمای حزبی فرانسه
در مقام مقابله برآید.
و سلسله مقالاتی نیز در روزنامه اومانتیه درج نموده و از
طرفی مصطفی لنکرانی از وی دعوت نموده است که پس از اتمام کار در فرانسه به
وین برود تا به کمک یکدیگر فعالیت مشترکی را آغاز نمایند.
دکتر کشاورز که ظاهرا برای آوردن زن و بچه خود و در باطن جهت یافتن راه
مبارزه و مشاوره با لیدران کمونیست فرانسوی به پاریس رفته بود پس از شش
روز اقامت در فرانسه به ژنو برگشته و به قراری که اظهار داشته لیدران کمونیست
در پاریس او را به علل زیر از دست زدن به هرگونه اقدامی برحذر داشته و از او
خواسته اند که هر چه زودتر از فرانسه خارج شود.
1ـ به علت نداشتن ویزای
کامل فرانسه و ورود به آن
کشور با برگ له پاسه
2ـ مراقبت کامل پلیس و
ممانعت و جلوگیری از
فعالیت کمونیستهای
خارجی در کشور فرانسه
3ـ عدم رغبت و تمایل
لیدران کمونیست فرانسه با
فعالیت مشارالیه.
بنا به مراتب بالا مشارالیه
مایوسانه خاک فرانسه را
ترک و مجددا به سویس
آمده و فعلاً در تجسس
منزلی جهت اقامت خود در
ژنو می باشد.
ضمنا قرار بوده
که برای روز 13 اکتبر برای شرکت در کنفرانس فدراسیون بین المللی
روزنامه نگاران دموکرات که در اطریش تشکیل می شود به آنجا برود.
توضیحات سند:
1ـ فریدون کشاورز : نورالدین
کیانوری در وصف سوابق و
وضعیت او چنین می گوید:
کشاورز اهل انزلی بود.
آنها سه
برادر بودند.
برادر بزرگتر کریم
کشاورزی، برادر میانی فریدون
و برادر کوچک جمشید
کشاورز، کریم از دوران نهضت
جنگل به اتحاد شوروی گرایش
داشت و از رهبران حزب
کمونیست ایران بود و جمشید
عضو حزب بود و پس از شکست
آذربایجان به شوروی رفت.
فریدون پس از پایان تحصیلات
متوسطه بعنوان دانشجوی
اعزامی به فرانسه رفت و در
رشته پزشکی تحصیل کرد و با
تخصص در رشته بیماری اطفال
به ایران بازگشت و در
دانشسرایعالی حفظ الصحه
درس می داد.
کشاورز آدمی بود
که فقط به امید وزیر شدن و
وکیل شدن و رسیدن به پست و
مقامی به حزب آمده بود و در
دوران فعالیت علنی حزب به
همه اینها رسید.
در مجلس
چهاردهم، بعنوان نماینده انزلی،
در فراکسیون حزب توده وارد
مجلس شد، و پس از غیرقانونی
شدن حزب در سال 1327 به
خارج رفت.
او در پلنوم چهارم
به عضویت هیئت اجرائیه
انتخاب نشد و در پلنوم ششم در
سال 1338 از کمیته مرکزی
حزب اخراج شد و در اواخر سال
1328 به بغداد رفت.
پس از
مدتی که در عراق بود، چون در
دوره دانشجوئی با بومدین هم
شاگردی بود، به دعوت او به
الجزایر رفت و در آنجا به
تدریس در دانشکده پزشکی
پرداخت.
پس از آن چینی گرائی
را در آغاز نمود و از الجزایر به
چین رفت و پس از مذاکرات
و قول و قرارهایی به نمایندگی
از سوی حزب کمونیست چین به
آلمان و ایتالیا رفت و در آنجا با
خانبابا تهرانی، کوروش
لاشائی، فیروز فولادی و
نیکخواه ملاقات و بعد از
انشعاب از حزب آنها را به چین
برد و با مقامات حزب کمونیست
چین ملاقات داد و در واقع به
سازمان انقلابی حزب توده
پیوست، ولی بعدها از آن
سازمان نیز اخراج شد.
منبع:
کتاب
چپ در ایران - حزب توده در خارج از کشور به روایت اسناد ساواک - جلد دوم صفحه 543