گزارش ویژه اطلاعات خارجی و فعالیتهای ایرانیان مقیم کشورهای خارج
گزارش ویژه اطلاعات خارجی و فعالیتهای ایرانیان مقیم کشورهای خارج
متن سند:
پانزده روزه دوم اسفند ماه سال 1339 اطلاعات خارجی و فعالیتهای ایرانیان مقیم کشورهای خارج الف ـ آلمان : 1ـ اخیرا از طرف حزب منحله توده دو جلد جزوه به نامهای «ریشه کن کردن نظریات نادرست در حزب» و «آموزش خود را از نو بسازیم» در آلمان چاپ و منتشر گردیده است.2ـ رادیو پیک ایران در تاریخ 5 /12 /39 ضمن حمله به پیمان دفاعی سنتو گفت : شش سال پیش از این در چنین روزهایی با شرکت 4 دولت ارتجاعی شرق میانه پیمانی به نام پیمان بغداد به وجود آمد که بعدها نام آن به پیمان سنتو تغییر کرد.
این پیمان در شرایط حکومت ترور و اختناق در زیر سایه سرنیزه جلادان و در آستانه انعقاد پیمان مزبور دولت آدمکش دستور اعدام شش تن دیگر از افسران میهن پرست را صادر کرد.
دولت می خواست محیطی به وجود آید که سکوت مرگ در آن حکومت کند تا بتواند نقشه های اسارت آور علیه میهن ما را به موقع اجرا بگذارد.
پیمان بغداد یا سنتو از لحاظ جنبه بین المللی خود یکی از مراکز مهم فعالیت جنگ طلبانه و ضد شوروی و ضد صلح و یکی از وسائط موثر تشنج سیاست جهانی در زمینه ارتباط بین دول بزرگ جهان شمرده می شود.
اینک میهن ما پس از سقوط دولت سلطنتی عراق و حکومت جلال با یار دوران اوج نهضت نجات بخش خود را آغاز می کند.
مبارزه مردم برای درهم شکستن زنجیره های اسارت خود آغاز می گردد پایه های حکومت استبدادی ایران می لرزد و آن روز دور نیست که بدست ملت قهرمان و فداکار ما رشته هایی که پیمان سنتو1 بر دست و پای میهن ما پیچیده است از هم بگسلد.
رادیو مذکور ضمن اشاره به تظاهرات اخیر گفت : چندی پیش روزنامه اطلاعات نوشته بود که اسناد و مدارک کافی مبنی بر شرکت حزب توده ایران در تظاهرات اخیر مردم در تهران و شهرستانها بدست آمده است.
این اقدام محافل حاکمه ایران دلیل آشکار بترس و تزلزل رژیم کودتا است.
رژیم کودتا می خواهد با این اقدام خود همکاری جبهه ملی و یاران آقای دکتر مصدق را با حزب توده ایران ثابت کند وسیله ای به اصطلاح قانونی برای تعقیب آنان در دست داشته باشد.
نوشته های روزنامه اطلاعات و سخنان معاون نخست وزیر قبل از هر چیز اثبات کننده نکته دیگری است.
اعتراف به این اصل است که حزب توده ایران یک عامل نیرومند سیاسی در میهن ماست.
اینک هفت سال است که تمام توجه سازمان امنیت و دستگاه جاسوسی آمریکا در ایران معطوف به حزب ماست.
هفت سال است که رژیم کودتا با استناد به این جنایات وحشت آور خود بر سر هر کوچه و بازار جار می زند که حزب توده ایران را ریشه کن ساخته کتابها نوشته اند، جشنها گرفته اند، مدالها داده اند، افسانه ها سروده اند تا ثابت کنند که حزب توده ایران این قهرمان افسانه ای میهن ما از پای در آمده است.
اما اینک معاون نخست وزیر در مصاحبه مطبوعاتی خود به مخبرین خارجی می گوید رل اصلی را در این تظاهرات افراد حزب توده ایران داشته اند.
آنها هستند که این میتینگها را اداره می کنند.
این سخنان معاون نخست وزیر اعتراف به وجود نیرومند حزب توده است.
از اینها باید پرسید که حزب مطرود و متلاشی چگونه می تواند به اعتراف شما برانگیزنده نهضت توده ها باشد.
آثار موجودیت حزب توده که شما به آن اعتراف می کنید بهترین تکلیف کننده اتهاماتی است که شما نسبت به این حزب روا می دارید.
حزبی است که پس از اینهمه طوفان حوادث همچنان پرچم مبارزه توده ها را سربلند نگاه داشته حزب توده پشتیبانی از کلیه نیروهای ملی و ضد استعماری و از آن جمله جبهه ملی و یاران آقای دکتر محمد مصدق را وظیفه مبرم خویش می شمارد این پشتیبانی به هیچ وجه آن طور که مأموران پلیس و سازمان امنیت مغلطه می کنند به قصد پیشرفت مقاصد پنهانی خاصی نیست بلکه به منظور تحصیل آرزوهای آشکاری است که عموم ملت ایران بر سر آن توافق دارند.
3ـ روزنامه kolnische Rundschau چاپ اشتوتگارت در شماره 21 فوریه نوشته است در حدود 250 دانشجوی ایرانی دانشگاه کلن باتفاق دانشجویان ممالک افریقائی و آسیائی و همچنین دانشجویان آلمانی علیه تصمیمات دولت ایران در مورد بستن دانشگاه و تیراندازی به سوی دانشجویان و توقیف کردن آنها و عدم آزادی انتخابات تظاهراتی نمودند.
4ـ روزنامه stuttgarter zeitung چاپ اشتوتگارت در شماره 16 فوریه نوشته است 60 دانشجوی ایرانی که در دانشگاه توبینگن تحصیل می کنند با همکاری دانشجویان ممالک افریقائی و آسیائی علیه اقدامات اخیر دولت ایران اعتراض کرده و تظاهراتی به عمل آوردند.
5ـ نشریه Nurnberg zeitung چاپ نورنبرگ در 17 فوریه راجع به تظاهرات دانشجویان دانشگاه ارلانگن نوشته است 150 دانشجوی ایرانی دانشگاه ارلانگن علیه تصمیمات دولت ایران در مورد تعطیل کردن دانشگاه تهران اعتراض کردند.
6ـ روزنامه stuttgarter zeitung چاپ اشتوتگارت در شماره مورخه 17 فوریه در مورد تظاهرات دانشجویان ایرانی دانشگاه هایدلبرگ نوشته است بیش از 150 دانشجوی ایرانی مقیم هایدلبرگ دمونستراسیونی علیه اقدامات دولت ایران و عدم آزادی انتخابات دادند و شعارهائی حمل نمودند که بروی آنها به بستن دانشگاه توقیف و کشتار دانشجویان و عدم آزادی اعتراض شده بود.
همین روزنامه نوشته است که در فرایبورگ نیز دانشجویان ایرانی تظاهراتی کردند و ضمن یک نامه سرگشاده اعتراض خود را در مورد بستن دانشگاه به اطلاع مقامات عالیه کشور ایران رساندند.
نامه مزبور برای دولت و پارلمان ایران نیز فرستاده شده است.
7ـ روزنامهDarmstader Echo چاپ دارمشتات در شماره 17 فوریه نوشته است که 35 دانشجوی ایرانی مقیم دارمشتات علیه تصمیمات دولت ایران تظاهراتی کردند.
همین روزنامه نوشته است سفارت ایران از پلیس دارمشتات خواسته بود که از انجام این دمونستراسیون جلوگیری شود ولی پلیس برخلاف نظر سفارتخانه به دانشجویان اجازه تظاهرات داد.
8 ـ روزنامه NouI Rhein zeitung چاپ دوسلدورف در 18 فوریه اطلاع داده است که 70 نفر دانشجوی ایرانی آکادمی طب دوسلدورف تظاهراتی بر ضد دولت کردند و آزادی برای دانشگاه تهران خواستند.
9ـ خبر گزاری (اکس لشپل) آلمان در 10 مارس از آخن گزارش داد که دانشجویان ایرانی دانشکده فنی آخن علیه تعطیل دانشگاه تهران طی قطعنامه متخذه دیشب به عنوان نخست وزیر ایران به این عمل اعتراض نمودند.
در قطعنامه گفته می شود با برادران خود، دانشجویان دانشگاه تهران ما خواهان آزادی برای همه طبقات هستیم و تظاهرات دانشجویان شجاع تهران را تأئید می کنیم.
خبرگزاری مذکور از قول دانشجویان گزارش داده که انتخابات اخیر ایران نامعتبر بوده و بایستی باطل گردد.
ضمنا در این قطعنامه گفته شده است که «به شدیدترین نحو ممکنه علیه انتخابات غیرقانونی که اخیرا در محیط غیر آزاد انجام گردیده و غیر از یک مورد مظهر افکار مردم نمی باشد» اعتراض می کنیم.
10ـ در 17 /12 /31 جلسه انجمن دانشجویان ایرانی مقیم هامبورگ تشکیل و دکتر مسعود مفید که عازم ایران بوده تحت عنوان دمکراسی سخنرانی نموده ولی سخنان مشارالیه چندان جالب نبوده ولی چند نفر دیگر از جمله اکبر مرتضوی و میر محمدی صحبتهای او را تائید و طوماری به امضای سی و چند نفر به عنوان تقاضای آزادی دانشجویان دانشگاه تهران از دولت و رئیس دانشگاه پر نموده و قرار گذاشتند برای دانشجویانی که در تهران کشته شده اند مجلس ختم برگزار نمایند.
11ـ بواسطه قطع ارز دانشجو رهبری از طرف سرپرستی آلمان که در تلویزیون شهر کلن بر علیه مقامات عالیه ایرانی سخنرانی کرده بود عده ای از دانشجویان توده ای و طرفداران دکتر مصدق به دکتر عزیزی مراجعه و علت را خواستار شده اند.
ایشان در جواب آنها اظهار داشته که سرپرستی در این مورد اطلاعی ندارد و قطعا ارز نامبرده به دستور سازمان امنیت قطع شده.
لذا از موقعیت استفاده کرده احساسات دانشجویان ناراحت را برعلیه مقامات ساواک محل و روزنامه اخبار ایران تحریک نموده و به دستور ایشان قرار شده است عده ای دانشجو بر علیه ساواک و اخبار ایران امضاء جمع آوری نموده و به دربار شاهنشاهی ارسال و تقاضا نمایند که چون روزنامه اخبار ایران متعلق به سازمان امنیت بوده و کارهائی غیر از امور دانشجویان انجام داده و جز دخالتهای ناروا در امور تحصیلی دانشجویان عملی انجام نمی دهد مقرر فرمایند روزنامه دانشجوئی بیطرف تحت نظر سرپرستی کل (آقای جهانگیر تفضلی1) منتشر گردد.
12ـ پس از انتشار اعلامیه، دکتر علی اصغر عزیزی سرپرست دانشجویان آلمان و اطریش، دانشجویان شهرهای مختلف آلمان اقدام به پخش اعلامیه هایی بر علیه روزنامه اخبار ایران نموده و اخیرا اعلامیه های بدون امضاء از طرف دانشجویان ایرانی مقیم کلن و چهل نفر دانشجوی ایرانی مقیم شهر برانشوایک منتشر گردیده است که برای کلیه محصلین مقیم اروپا فرستاده شده است.
13ـ در نامه ای که کیومرث مافی عضو حزب توده از لایپزیک برای پدرش ارسال داشته ضمن اشاره به کنفرانس مطبوعاتی معاون نخست وزیر نوشته است که این مژده آن است که حکومت خون آشام ایران با آن سوابق تاریک و تیره اش بزودی نابود خواهد شد و ما بزودی به ایران مراجعت خواهیم کرد.
ضمنا طبق اطلاع واصله نامبرده با دو نفر از کمونیستهای ایرانی بنام محمود حسن زاده و احمد نیکو در پراگ تماس و رابطه دارد.
14ـ اعلامیه ای از طرف «سازمان ملی دانشجویان ایرانی در آلمان و آمریکا» به زبان آلمانی در برلین منتشر گردیده بود که چون مقامات آلمانی اجازه پخش آن را در دانشگاه برلین نداده بودند در خیابانهای اطراف دانشگاه مزبور پخش شده بود.
ضمنا طبق اطلاع واصله این اعلامیه در شهرهای مونیخ ـ برانشوایک و گوتینگن نیز پخش شده است.
اعلامیه ضمن پشتیبانی از تظاهرات دانشجویان دانشگاه تهران نوشته است : سازمان ملی دانشجویان ایرانی مقیم آلمان و آمریکا بدینوسیله اظهار همدردی خود را با خواهران و برادران دانشجوی مقیم ایران اعلام می داد و اطمینان دارد که دانشجویان سراسر جهان در این راه به او کمک خواهند کرد ما باتفاق دانشجویان آلمانی خواهان یکپارچگی حق و آزادی هستیم.
15ـ منوچهر بوذری دانشجوی دانشکده طب برای دبیری سازمان دانشجویان ایرانی در کلن انتخاب شده است.
بوذری از سال 1954 در کلن تحصیل می کند و با کمونیستهای معروف آلمان مانند هومباخ رابطه دارد.
ضمنا محمد کوزه کنانی دانشجوی دانشکده طب نیز همکار نزدیک وی می باشد.
توضیحات سند:
1ـ سازمان مرکزی سنتو در 21 اوت 1959 به عنوان جانشین «پیمان بغداد» به وجود آمد.در این پیمان، دولتهای عضو پیمان بغداد (ایران، انگلستان، پاکستان و ترکیه) به جز عراق، شرکت کردند.
ایالات متحده آمریکا عضو این پیمان نبود، اما برآن نظارت داشت و در مانورهای آن شرکت می کرد و به اعضای آن کمک نظامی می داد.
سازمان پیمان مرکزی حلقه مرکزی سیستم دفاعی غرب شناخته می شد و ناتو و سیتو را به هم می پیوست.
این پیمان که از سالها پیش قوت خود را از دست داده بود، سرانجام در 1979 با خروج ایران (پس از برقراری رژیم جمهوری اسلامی) و سپس پاکستان و ترکیه از آن، از میان رفت.
(ر.ک : دانشنامه سیاسی، فرهنگ اصطلاحات و مکتبهای سیاسی، داریوش آشوری، ص 202) 1ـ جهانگیر تفضلی در سال 1293 ه ش در مشهد متولد شد تا سن 22 سالگی در این شهر به تحصیل و کار و خدمت نظام وظیفه مشغول بود.
از سال 1314 به مدت هفت سال در دانشسرای عالی به ادامه تحصیل پرداخت و همزمان به تدریس زبان فرانسه در دبیرستان ایرانشهر مشغول شد.
در سال 1321 به اتفاق خسرو اقبال و چند نفر دیگر «حزب پیکار» را که گرایش چپی داشت تأسیس کرد و در روزنامه «بهار» ارگان این حزب به نوشتن مقاله پرداخت.
سپس در روزنامه «نبرد» که به جای «بهار» منتشر می شد به سردبیری انتخاب شد.
تفضلی پس از کسب تجربه مطبوعاتی، روزنامه «ایران ما» را منتشر ساخت.
در شهریور 1322 وی که مدیر روزنامه «ایران ما» بود به همراه جمع کثیری از گروههای مختلف، به دستور قوای متفقین از طرف ارتش انگلستان توقیف و در تهران و اراک زندانی شد.
پس از 7 ماه به دستور فرمانده ارتش شوروی در ایران در شهر رشت به روسها تحویل داده شد.
تفضلی پس از آزادی مجددا به اداره روزنامه پرداخت و گرایشهای چپ خود را حفظ نمود و مقالاتی علیه رضاشاه نوشت.
در سال 1324 به همراه هیئت عالیرتبه سیاسی ایران به سرپرستی قوام ـ نخست وزیر به شوروی رفت ولی از آنجا با اجازه قوام به پاریس سفر کرد و حدود یک سال در فرانسه ماند.
وی در این مدت تغییر موضع داد و به حمایت شاه و دربار پرداخت و به حلقه دوستان اشرف پهلوی و هژیر در آمد.
با روی کار آمدن دولت هژیر، تفضلی که 34 ساله بود معاون سیاسی نخست وزیر و سرپرست اداره تبلیغات و انتشارات و رادیو شد، اما مدتی بعد از سمت معاونت سیاسی استعفا کرد.
در سال 1331 به عنوان مدیر عامل صندوق تعاون بیمه کارگران منصوب شد.
تفضلی بعد از کودتای 28 مرداد در حلقه مشاوران نزدیک و محرم محمدرضا پهلوی در آمد؛ به دلیل همین نزدیکی در دوره هجدهم مجلس توسط علم و تایید شاه نماینده مردم زابل شد.
در سال 1334 به سرپرستی محصلین ایرانی در اروپا منصوب شد ولی بعد به دستور شاه به ایران بازگشت و به نمایندگی ایران در یونسکو انتخاب شد.
در سال 1341 با تشکیل دولت علم، جهانگیر تفضلی که از دوستان علم بود بار دیگر به سمت وزیر مشاور و سرپرست اداره تبلیغات و انتشارات و رادیو منصوب شد.
جهانگیر تفضلی بعد از واقعه 15 خرداد از پست سرپرستی انتشارات و رادیو برکنار شد و در سمت وزیر مشاور باقی ماند، اما در این پست هم زمان چندانی باقی نماند و برکنار شد.
پس از آن وی دیگر به پست های وزارتی نرسید تا این که در سال 1343 به سمت سفیر ایران در یونسکو انتخاب شد.
وی چند بار نیز به سفارت ایران در الجزایر و افغانستان فرستاده شد وی در 29 آذر 1369 فوت کرد.
(پانزده خرداد مرکز بررسی اسناد تاریخی ـ ج 2 ـ 231 ـ232)