تاریخ سند: 3 فروردین 1344
موضوع: انتشار نشریه شعله جنوب
متن سند:
شماره: 224 /20الف
نشریه شعله جنوب ارگان تشکیلات خوزستان حزب منحله توده ایران در بهمن ماه و اسفندماه 43 که در 29 /12 /43 در خوزستان چاپ و پخش گردید چند شماره از آن در تاریخ 3 /1 /44 برای تشکیلات حزب منحله توده تهران ارسال و در نشریه مزبور مقالاتی درباره قرارداد الحاقی نفت و شصتمین سال تولد دکتر رادمنش- دکتر ارانی1 و اطلاعیه بوروی موقت درباره پلنوم یازدهم و اعلامیه کمیته مرکزی حزب توده درباره تجاوز آمریکا به جمهوری دموکراتیک ویتنام و ترور مرحوم منصور2 و خوزستان منبع طلا برای استعمارگران و غیره نوشته شده است که یک نسخه از نشریه مزبور به پیوست ایفاد میگردد.
نظریه منبع
تعداد نشریه مورد بحث محدود بوده و در حدود ده شماره برای تشکیلات حزب منحله توده تهران ارسال گردیده است.
گیرنده: اداره کل سوم بخش 311
توضیحات سند:
1.
دکتر تقی ارانی، فرزند ابوالفتح در سال 1281 شمسی در تبریز به دنیا آمد.
تحصیلات ابتدایی را در مدرسه شرف و دارالفنون تهران به پایان رسانید و در سال 1301 با استفاده از بورس دولتی، به آلمان رفت.
او به موازات تحصیل، در مجلهی «کاوه» که در آن زمان به وسیلهی سوسیال دموکرات ها و دموکرات های مهاجر ایرانی در برلین منتشر می شد، به کار تصحیح پرداخت.
در این دوران که اوج فعالیت کمونیست ها بود، وی به عضویت «جمعیت مبارزه با دیکتاتوری» که به وسیلهی ایرانیان مهاجر تشکیل شده بود، درآمد.
در آنجا، با مرتضی علوی، برادر بزرگ علوی آشنا شد و با وی در انتشار نشریهی «ستاره سرخ» همکاری کرد.
پس از گرفتن دکتری در رشتهی «فیزیک و شیمی»، به عنوان استاد «ادبیات شرق» در برلین به تدریس علوم بدیع در اشعار فارسی، عربی و ترکی پرداخت.
در سال 1312 مجلّهی دنیا را منتشر کرد و در ضمن آن، به تبلیغ مرام کمونیستی پرداخت.
وی، مقالات تئوریک خود را با اسامی مستعار «احمد قاضی» و «جمشید» منتشر می کرد.
در سال 1313 به دستور کمینترن، ارانی به همراه عبدالصمد کامبخش و عزت اللّه سیامک هستهی سه نفرهی احیاء حزب کمونیست را تشکیل دادند و مجلهی دنیا ارگان رسمی حزب کمونیست ایران شد.
در سال 1314، با ممنوع شدن صاحبان مشاغل دولتی از انتشار مجله، نشریهی دنیا نیز توقیف شد.
در سال 1315، 53 نفر از کمونیست های مشهور از سوی دولت رضاخان دستگیر شدند که بعدها این افراد، گروه 53 نفر نام گرفتند.
دکتر ارانی، به 10 سال زندان محکوم شد و سرانجام در 14 بهمن سال 1318 در زندان درگذشت.
علت مرگ او ابتلا به بیماری تیفوس اعلام شد.
از ارانی اشعار و نوشته های بسیاری در زمینهی علوم و اصول اعتقادت ماتریالیسم به جای مانده است که برخی از آنها پس از شهریور 1320 انتشار یافت.
عدّه ای از بازماندگان گروه 53 نفر، پس از شهریور 1320 و آزادی از زندان، حزب تودهی ایران را تشکیل دادند.
2.
حسنعلی منصور، فرزند رجبعلی (منصورالملک) در سال 1302 شمسی در تهران متولد شد.
پدرش از اعضای اولیهی لژ بیداری ایرانیان بود که در دوران رضاشاه سالیان مدید مشاغل حساسی را عهده دار بود و در آخرین ماههای سلطنت او به صدارت رسید و در دوران محمدرضا شاه پهلوی نیز مجددا در رأس دولت قرار گرفت.
منصور پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی و متوسطه در مدرسهی فیروز بهرام تهران، تحصیلات خود را در رشتهی حقوق و علوم سیاسی و اقتصاد در فرانسه به پایان برد.
او یک بار به جرم قاچاق مواد مخدر تحت تعقیب پلیس فرانسه قرار گرفت و موضوع در مطبوعات ایران منعکس شد.
خدمات دولتی را با اندیکاتورنویسی در وزارت خارجه آغاز کرد و سپس در اکثر ادارات سیاسی وزارتخانه مشغول کار شد.
در سال 1329 به ریاست کل دفتر نخست وزیری و پس از آن در سال 1336 در زمان حکومت اقبال به سمت قائم مقام دبیرکل شورای عالی اقتصاد منصوب شد.
وی در سال 1337 به معاونت نخست وزیر و دبیرکلی شورای عالی اقتصاد رسید.
ساواک در تاریخ 19 /4 /1337 بیوگرافی او را چنین ثبت کرده است: «...
لیاقت و شایستگی ندارد، حتی به علت ترقی بیجهتی که نموده (به علت نفوذ پدرش و اینکه دکتر اقبال به پدر او مدیون بود، او را به این سمت منصوب کرد) مورد تنفر قاطبه جوانان قرار گرفت.
» در سال 1338 مدتی وزیر کار و سپس وزیر بازرگانی شد.
او در سال 1340 «کانون مترقی» را تشکیل داد و خود ریاست آن را بر عهده گرفت.
در سال 1341 به سمت مدیرعامل شرکت بیمه منصوب و در سال 1342 در رأس یک گروه 42 نفری از اعضای کانون مترقی به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب شد.
وی در همان سال «حزب ایران نوین» را تأسیس کرد و در تاریخ 17 اسفند 1342 به دستور شاه به نخست وزیری ایران منصوب شد.
او در دورهی نخست وزیری خود اقدام به تصویب لایحهی کاپیتولاسیون در اعطای مصونیت به مستشاران آمریکایی کرد و در پی اعتراض شدید امام خمینی (ره) در تشریح کاپیتولاسیون، در آبان سال 1343 مبادرت به تبعید ایشان به ترکیه کرد.
بر اساس گزارشهای ساواک، وی از اعضای «لژ پهلوی» و «باشگاه بین المللی لاینز» بود.
سرانجام حسنعلی منصور در اول بهمن ماه 1343 در مقابل مجلس شورای ملی به ضرب گلولهی محمد بخارایی عضو هیأت مؤتلفهی اسلامی ترور شد و در پنجم بهمن همان سال در بیمارستان درگذشت.
منبع:
کتاب
تشکیلات تهران حزب توده به روایت اسناد ساواک صفحه 70