موضوع: آیتالها گلپایگانی عطف به 49/ق م – 22/45
تاریخ سند: 25 فروردین 1345
موضوع: آیتالها گلپایگانی عطف به 49/ق م – 22/45
متن سند:
گیرنده: مدیریت کل اداره سوم فرستنده: ساواک قم شماره: 161/ ق م همانطوری که تلگرافی به عرض رسید ساعت 0930 روز 22 /1 /45 به قم وارد و پس از زیارت حرم حضرت معصومه علیهاالسلام در منزل خود از آقایان شریعتمداری 1 و حاج سید صادق روحانی و شیخ فاضل و پسر آیتالها فیض و سید احمد زنجانی 2 و شهاب اشراقی و پسر مرحوم آیتالها بروجردی 3 و حاج وحیدی و حاج سلطانی پذیرایی نموده شهاب اشراقی درباره ملاقات با آقای خمینی سؤال نموده جواب دادند چون همراهان زیادی داشتم لذا از رفتن به نجف اشرف خودداری نمودم ولی از حال آقای خمینی جویا شدم حالش خوب بود و مشغول تدریس میباشند و شهاب اشراقی به ایشان گفتند به من اطلاع دادهاند که در قم نباشم جواب داده شد که آن هم درست خواهد شد آقای شریعتمداری از وضع عراق سؤال کردند ایشان گفتند اطلاع کافی ندارم ولی از حجاج ایرانی امسال در جده و مکه بسیار تجلیل شد و احترام زیادی نسبت به ما به عمل آمد و اشخاصی که چند بار به مکه رفته بودند اظهار می‌داشتند هیچ سالی چنین احترامی برای ایرانیها قائل نشده بودند.ضمناً اینجانب نیز به معیت سرکار سرهنگ بدیعی در ساعت 1100 روز 23 /1 /45 با ایشان ملاقات و از ایاب و ذهاب حجاج و وضع زندگی آنان در مکه و احتراماتی که از طرف مأمورین سعودی به حجاج ایرانی در سال جاری شده صحبت نموده و این احترامات را مرهون حسن روابط که در سال گذشته بین دو کشور شاهنشاهی ایران و سعودی به وجود آمده تعبیر نمودند لکن از وضع بهداری و بهداشت حجاج ایرانی ابراز نارضایتی نمود.
4 رئیس سازمان اطلاعات و امنیت قم – ترابی بایگانی شود.
صابری 1 /2
توضیحات سند:
1.سیدکاظم شریعتمداری، فرزند حسن در سال 1283ﻫ ش در تبریز متولد شد.
دوران تحصیل را در تبریز، مشهد و قم گذراند و به درجه اجتهاد رسید.
در سال 1327 به دلیل استقبال از محمدرضا پهلوی در مدرسه طالبیه، تا حدودی محبوبیت خود را از دست داد.
این موضوع، ادامه کار وی را در آذربایجان دشوار ساخت و لذا راهی قم شد و از آن زمان تا پیروزی انقلاب اسلامی ارتباط خود را به طور پنهانی با دربار و رژیم حفظ کرد.
شریعتمداری برخلاف بسیاری از مراجع، قانون اساسی شاه را مورد تأیید قرار می داد و به‌رغم اصرار مردم و روحانیت بر سرنگونی رژیم شاهنشاهی، خواستار اجرای قانون اساسی بود.
شاه آنگاه که از سوی روحانیون مبارز و مقاوم تحت فشار قرار می گرفت و اعصاب و روانش خرد می شد، چاره ای جز توسل به شریعتمداری نداشت.
اسداللّه علم وزیر دربار نیز در اجرای فرامین شاه، با واسطه ای مطمئن و مورد وثوق با شریعتمداری تماس می گرفت و از او چاره جویی می کرد.
گاهی نیز وی را به اجرای تصمیمات موظف می کرد.
موارد زیادی از این گونه امور دیده شده که توسط نزدیکان آگاه و وابستگان رژیم از جمله ارتشبد حسین فردوست (رئیس دفتر ویژه شاه) و احمدعلی انصاری (پسرخاله فرح) در خاطراتشان ثبت و ضبط شده است.
شریعتمداری بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل مشارکت در کودتای آمریکایی نوژه از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از مرجعیت خلع و در سال 1365 در گوشه انزوا فوت کرد.
2.
آیت‌الله حاج سیداحمد حسینی زنجانی که فقیهی بزرگ و پارسایی پرهیزگار و متخلص به اخلاق الهی بود در صفر سال 1308 در زنجان دیده به جهان گشود.
پس از تأسیس حوزه علمیه قم توسط مرحوم شیخ عبدالکریم حائری، برای اقامتی موقتی به شهر قم آمد، ولی جذبه مرحوم حائری و ضرورت حفظ حوزه نوپای قم، عزم رحیل وی را بدل به اقامت دائمی نمود و با بهره‌گیری از محضر آن مرحوم و علمای بزرگ دیگر، خود در کرسی تدریس و تألیف قرار گرفت.
ایشان در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی نیز دخالت می‌کرد و جلسات مشترک علما و مراجع بزرگ برای تصمیم‌گیری در امور مهم و کلی حوزه، از جمله جلسه مهم علمای بزرگ قم در مورد حادثه 15 خرداد 1342 در منزل آیت‌الله زنجانی برگزار شد.
وی سرانجام پس از 85 سال عمر با برکت و سالیان دراز کوشش و تلاش در راه دین و نشر فقه جعفری در رمضان سال 1393 مطابق با پنجم آبان ماه سال 1352 چشم از جهان فروبست.
3.
آیت الله العظمی حاج آقا سیدحسین بروجردی در سال 1254 ﻫ ش در بروجرد متولد شد.
تحصیلات خود را در مکتب شروع کرد و سپس به مدرسه نوربخش بروجرد منتقل شد و از آنجا به حوزه علمیه بروجرد رفت و صرف و نحو، بدیع، عروض، منطق و فقه و اصول را فرا گرفت و برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه صدر اصفهان رفت و از محضر میرزا جهانگیر خان قشقایی، سید محمد باقر درچه ای و میرزا کلباسی و محمد تقی مدرس کسب فیض کرد.
او در سال 1281 براساس درخواست والد خود پس از نه سال تحصیل در اصفهان به بروجرد می رود و در سال 1282 به نجف اشرف جهت ادامه تحصیل عزیمت می نماید.
سید حسین در 36 سالگی در حوزه نجف مشهور شد و چنان موقعیتی پیدا نمود که در معابر و مدارس مورد توجه عام و خاص قرار گرفت و حوزه درسی او بسیار باشکوه برگزار می شد.
او از سال 1282 تا سال 1289 در نجف اشرف بود و باز به تقاضای والد خود در سال 1289 به بروجرد حرکت کرد که در سال 1290 پدر او رحلت فرمودند و مرگ پدر باعث شد که دیگر به نجف نرود و در بروجرد بماند.
12 سال در بروجرد مشغول تربیت طلاب شد و در سال 1304 بعد از مرگ فرزند خود جهت مسافرت عازم مشهد شد.
در برگشت به قم رفت و به گرمی از طرف آیت الله حائری و حوزه علمیه قم تکریم شد و به دعوت فضلای قم شروع به مباحثه کرد، ولی با پیگیری مردم بروجرد پس از یکسال و نیم توقف در سال 1306 به بروجرد بازگشت.
سپس به مکه مشرف شد و پس از مراجعت به تهران رفت و از آنجا برای بار دوم عازم مشهد شد و پس از 7 ماه توقف مجددا به بروجرد بازگشت و تا سال 1319 در آنجا ماند.
در سال 1320 پس از رحلت آیت‌الله حائری به درخواست علما و اهل علم ایشان به قم رفتند و خلاء وجودی آیت‌الله حائری را پر نمودند.
با درگذشت مرحوم آیت الله قمی آیت الله العظمی بروجردی مرجع تقلید جهان تشیع شدند و ایشان نسبت به گسترش حوزه علمیه قم توجه وافری داشت و آنرا بیش از گذشته گسترش داد و مکتب فقهی خاص و مکتب علم رجال را پایه گذاری نمود.
مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی از روحانیونی بود که با سلطنت رضاشاه مخالفت می کرد و در دوره سلطنت محمدرضا شاه با بسیاری از اقدامات رژیم نظیر لایحه اصلاحات ارضی مخالف بود و تلاش می کرد تا به وسیله نامه و پیام‌های ارسالی از خلافکاری‌های رژیم شاه نسبت به حریم اسلام جلوگیری نماید.
او در مواردی نیز تقیه می‌کرد و مبارزه با رژیم شاه را به فرصت مناسب تری موکول می‌نمود.
سرانجام پس از یک عمر خدمت به اسلام و مسلمین آیت‌الله‌العظمی بروجردی در دهم فروردین 1340 ﻫ ش ـ (12 شوال 1380 ﻫ ق) رحلت فرمودند.
4.
این گزارش مربوط به دیدار جمعی از علما از آیت‌الله سیدمحمدرضا گلپایگانی است که در آن تاریخ از سفر حج بازگشته بودند.