مدیریت کل اداره سوم
تاریخ سند: 13 آبان 1342
مدیریت کل اداره سوم
متن سند:
[تاریخ:] 13 /8 /1342مدیریت کل اداره سوم
متمنی است به عرض تیمسار قائم مقام ساواک برسد:
به فرموده تیمسار قائم مقام سازمان اطلاعات و امنیت کشور، با استفاده از دو روز تعطیلات به آذربایجان عزیمت و اینک نتیجه بررسی‌های معموله را ذیلاً به استحضار میرساند.
1- در نتیجه اقدامات قبلی و پی گیری های مداوم آن، اختلافات نسبتاً زیادی بین روحانیون طراز اول تبریز به علت تندروی های آقایان میرزا محمد علی قاضی طباطبایی و سید احمد خسروشاهی و چند تن دیگر ایجاد و به تدریج معتقد شده اند که سخنرانی‌های دو نفر مذکور که معمولاً روزهای چهارشنبه و پنجشنبه هر هفته پس از خاتمه نماز جماعت در مساجد شعبان و حاجی میرزا یوسف مجتهدی به عمل می آید و ارتباطی با مسائل مذهبی ندارد بالمال به ضرر جامعه روحانیون منجر خواهد گردید.
2- اکثریت بازرگانان و اصناف که با توجه به رکود فعلی بازار مایل به ادامه کسب و کار خود در محیط آرام هستند تا حد زیادی به حقایق امور پی برده و مایل نیستند که بیش از این تحت تاثیر و تلقینات سوء بعضی از روحانیون قرار گیرند.
3- با کمال تأسف مشاهده گردید مقامات قضایی لشکر، 7 نفر از متهمانی را که در تاریخ 14 /7 /42 (روز افتتاح مجلسین)1 به علت تحریک مردم به بستن بازار از طرف شهربانی، دستگیر و جهت تعقیب قانونی، از طریق ساواک به لشکر معرفی شده بودند، به علت فقد دلیل (با اینکه دلائل کافی علیه ایشان وجود داشت) به فاصله یک ساعت، آزاد نموده است. این اقدام مقامات قضایی لشکر، که بر خلاف انتظار و رویه قبلی بوده است، تأثیر بسیار سویی بخشیده وعلاوه بر تجری آزادشدگان منجر به این گردیده است که شهربانی تبریز از دستگیری و معرفی سایر متهمین خودداری نماید.
4- مسجد معروف به قلعه بیگی 2 که از طرف شهربانی بسته شده بود و به وعاظ ناراحت، اجازه رفتن [به] بالا[ی] منبر داده نمی شد مجدداً باز و چند نفر از نامبردگان که سابقه طرد از تبریز و تبعید به مرکز را دارند دوباره به کار خود و تبلیغ مردم مشغول گردیده اند.
نظریه:
الف: برای این که ادامه سخنرانی‌های میرزا محمد علی قاضی طباطبایی و سید احمد خسروشاهی اقدامات چند نفر از روحانیون مخالف و وعاظ ناراحت، بالاخره باعث گمراهی مردم و موجب وقوع حوادث نامطلوب خواهد شد، با توجه به نزدیک شدن ماه رمضان، مصلحت منطقه، چنین ایجاب می نماید که در درجه اول اشخاص مشروحه زیر [به]وسیله شهربانی و با پشتیبانی و راهنمایی های ساواک، دستگیر و به مرکز اعزام گردند. مشروط به اینکه حداقل به مدت یک سال از مراجعت آنان به آذربایجان، قویاً جلوگیری شود. در غیر اینصورت بدون تردید نتیجه معکوس گرفته خواهد شد.
1- میرزا محمد علی قاضی طباطبایی
2- سید احمد خسروشاهی
3- میرزا محمد علی انگجی (رئیس کمیته جبهه ملی استان)
4- اشراقی3
5- دروازه ای4
6- انزابی
ب: در صورتی‌که پس از دستگیری نامبردگان باز هم سایرین از اعمال خود دست برندارند اشخاص مشروحه زیر متعاقباً دستگیر و حداقل به مدت یکسال از منطقه طرد گردند.
1- حاج میرزا عبدالله مجتهدی
2- ناصرزاده
3- گوگانی
4- اسحاق [عیسی] اهری
5- سیدجواد هشترودی
6- بکایی
پ: به احتمال قریب به یقین دستگیری سری اول مخصوصاً ردیف 1 و 2 و 3 عکس العمل هایی ایجاد و حوادث سویی به بار خواهد آورد برای جلوگیری از خطرات احتمالی و با توجه به اینکه در جریانات چند ماه اخیر در نتیجه تدابیر متخذه هیچگونه حادثه سویی در منطقه رخ نداده است مقامات استانداری و انتظامی و امنیتی عقیده مندند که به محض احساس خطر و به منظور جلوگیری از وقوع حوادث نامطلوب، این اخبار قبلاٌ به استانداری داده شود که حداکثر به مدت یک هفته، حکومت نظامی اعلام [شده] و طبق مقررات آن رفتار شود.
ت: به موازات دستگیری سری اول در تبریز و برای اینکه عکس العمل‌هایی در سایر نقاط استان نشان داده نشود، اجازه داده شود که درباره چند نفر از روحانیون مخالف و ناراحت منطقه من جمله اردبیل، آذرشهر، اهر به همین منوال اقدام گردد.ص
رئیس سازمان اطلاعات و امنیت آذرباجان شرقی . مهرداد
اصل در پرونده ر- 791 بایگانی و در پرونده انزابی بایگانی شود
5 نسخه ماشین شود ـ فوری – بخش 321
در مورد این گزارش مدیریت کل فرمودند بررسی و فوراً گزارش تهیه شود حتماً بیوگرافی اشخاص نامبرده شده تهیه و ضمیمه گزارش باشد. 13 /8
توضیحات سند:
1. روز یکشنبه چهارده مهر 1342 چهارمین دوره مجلس سنا و بیست و یکمین دوره مجلس شورای ملی افتتاح گردید.2. مسجد قلعه‌بیگی: یا صمصام خان در خیابان شریعتی شمالی تبریز واقع شده است. این مسجد یکی از مساجد مهم و مرکزی شهر تبریز است. مسجد مذکور که مسجد صمصمام خان نیز نامیده می‌شود از قدیم‌الایام در تبریز شهرت و موقعیت خاصی داشته،حتی در جریان انقلاب مشروطیت هم مرکز تجمع و تصمیم‌گیری انقلابیون بود. در طول نهضت اسلامی این مسجد به محل تجمع مبارزان و انقلابیون شهر تبریز تبدیل شده بود. آقایان حجج اسلام میرزا‌محمود وحدت، بکائیِ، سید‌مهدی دروازه‌ای و اهری به دفعات در این مسجد سخنرانی و بارها احضار و دستگیر شده و به زندان افتاده‌اند. این مسجد چندین بار توسط ساواک و شهربانی به محاصره درآمده و درب آن بسته شده است.
کتاب خاطرات 15 خرداد، باقری، ص 106
3. آیت الله میرزا جعفر اشراقى، فرزند حسن در 17 ربیع‌الاول سال 1334ﻫ ق برابر با 1294ﻫ ش در تبریز به دنیا آمد. تحصیل علوم دینی را از مدرسه طالبیه تبریز آغاز کرد. پس از فراگیری دروسی چون ادبیات و برخی مقدمات و تلمذ در محضر سید اسماعیل شنب‌غازانی به شهر مقدس قم عزیمت کرد. دروس سطح و ادبیات را از محضر آیات محمدعلی ادیب تهرانی و گلپایگانی فراگرفت و به فراگیری فلسفه پرداخت. پس از آن به فراگیری درس خارج فقه و اصول نیز پرداخت. درس خارج مضاربه را نزد آیت‌الله العظمی عبدالکریم حایری یزدی فراگرفت و سپس از محضر آیات عظام سید محمد حجت، سید صدرالدین صدر، سید محمدتقی خوانساری و رضی تبریزی بهره برد و پس از آن 10 سال در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله العظمی بروجردی حاضر شد.
سپس عازم نجف اشرف شد و از محضر درس آیت‌الله العظمی محمدحسین کاشف‌الغطاء استفاده کرد و از ایشان اجازه اجتهاد گرفت. وی در سال 1333 به تبریز بازگشت و به تدریس و تبلیغ اسلام پرداخت. با آغاز نهضت اسلامی حضرت امام خمینی(ره) همگام با روحانیون مبارز با رژیم پهلوی پرداخت. انتقاد از سیاست‌های ضددینی رژیم شاه، مخالفت با تصویب لوایح انجمن‌های ایالتی ـ ولایتی، انتخابات مجلسین، محکوم کردن سرکوب قیام 29 بهمن مردم تبریز، صدور اعلامیه و محکوم کردن حمله کماندوهای رژیم به مدرسه علوم دینی ششگان در 25 خرداد 1357 و … از اقدامات قبل از انقلاب ایشان می‌باشد.
پس از انقلاب نیز مدتی نماینده مردم تبریز در مجلس خبرگان رهبری بود و پس از آن در تبریز در سنگر امامت جماعت و تدریس علوم قرآنی در مسجد آقا و تشکیل جلسات مباحثه علمی به فعالیت پرداخت. از آثار علمی ایشان می‌توان به تقریرات درس فقه آیت‌الله العظمی سید محمد حجت، کشکول، دیوان اشعار فارسی و دیوان اشعار عربی اشاره کرد.
وی که خودش نیز جزء حفاظ قرآن کریم بود، همواره جوانان و طلاب را به حفظ قرآن تشویق می‌کرد. وی پس از 88 سال عمر پربار خویش در 88 سالگی در سال 1379 ش از دنیا رفت. پیکر وی پس از تشییع باشکوه و اقامه نماز توسط شیخ نصرالله شبستری در تبریز، به شهر مقدس قم انتقال یافته و پس از از اقامه نماز توسط آیت‌الله موسوی اردبیلی در جوار حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.
4. حجت الاسلام سید مهدى امینى محرر مشهور به دروازه‌اى، فرزند آیت‌الله سیدابراهیم موسوى دروازه‌اى در بهمن 1313 ﻫ ش در تبریز متولد شد. پس از بهره‌گیرى از دروس استادانى چون: حضرات آیات سیدمهدى انگجى، بادکوبه‌اى و شیخ على اکبر اهرى، در سال 1333 راهى قم شد و تا سال 1340 به تحصیل علوم اسلامى پرداخت. پس از فوت پدر در سال 1340 به تبریز بازگشت. در سال 1342 به دلیل همگامى با نهضت امام خمینى(ره) دستگیر شد. در سال 46 از تبریز به تهران عزیمت و فعالیت های خویش را در قالب برنامه های تبلیغی و ارشادی ادامه می دهد و در سال 1351 به فعالیت‌هایی چون امامت مسجد باب الحوایج، تشکیل کتابخانه، تأسیس صندوق قرض الحسنه و... ادامه داد. از سال 1356 در جلسات جامعه روحانیت مبارز تهران شرکت مداوم داشته و در طرح و تنظیم اکثر اعلامیه های حضرت امام (ره) سهم وافری داشت.
پس از انقلاب، در مسؤولیت هایی چون سرپرست کمیته 7 تهران، عضو شورای عالی کمیته مرکزی، سرپرست دادگاه مدنی خاص شعبه10، تدریس در دانشگاه و ادامه همکاری با جامعه روحانیت مبارز تهران به عنوان عضو هیأت مؤسسین حضور مؤثری داشته است. از آثار تألیفی ایشان، مقاله ای تحت عنوان سخنی در باب انتظار می باشد. وی در 28 آذر سال 1378 دار فانی را وداع گفت. (اسناد ساواک ـ پرونده انفرادی)