گفتار رادیو لندن و گزارش خبرگزاری فرانسه در مورد مصاحبه آیت اله شریعتمداری
تاریخ سند: 22 تیر 1357
گفتار رادیو لندن و گزارش خبرگزاری فرانسه در مورد مصاحبه آیت اله شریعتمداری
متن سند:
روزهای 22 و 23 /4 /37 رادیو لندن و خبرگزاری فرانسه مصاحبه آیت اله شریعتمداری را بشرح زیر پخش و گزارش کرده اند: 1ـ رادیو لندن : آندرو ویتلی خبرنگاری بی بی سی در تهران در گزارش 22 /4 /37 خود میگوید: روحانی طراز اول ایران یعنی آیت اله شریعتمداری، در مصاحبه خود با او گفته است که خواستار انتخابات آزاد است.شریعتمداری که این مصاحبه را در خانه خود در قم انجام داد، درخواست مخالفان رژیم را مبنی بر اجرای کامل قانون اساسی مورد تاکید مجدد قرار داد.
آندروویتلی میافزاید، بعد از چند هفته وقفه در برخورد میان رژیم شاه و گروههای مخالف، روحانیون مبارزه خود را علنا از سر گرفته اند.
آیت اله شریعتمداری از دولت خواسته است تا آمادگی خود را برای انجام انتخابات آزاد اعلام دارد.
تابستان آینده موعد انتخابات فرا خواهد رسید.
آیت اله شریعتمداری ضمن انتقاد از حزب رستاخیز که تنها حزب کشور رسما شناخته شده است، اظهار داشت : باید به احزاب گوناگون اجازه فعالیت حزب و رقابت داده شود.
وی چنین حس میکند که اگر انتخابات آزاد انجام شود، یک دستگاه دارای حس مسئولیت، اجرای قانون اساسی را بعهده خواهد گرفت.
آیت اله شریعتمداری به دولت هشدار داد چنانچه انتخابات آزاد برگزار نکند، ملت در برابر دولت خواهد ایستاد و مجلس کنونی غیر قانونی اعلام خواهد شد.
یاد شده اضافه نموده، در صورت انجام انتخابات آزاد، همه گونه نارضائی برطرف خواهد گشت و در حال حاضر آنچه که او و طرفدارانش میخواهد یک کشور نیرومند است و عملاً خواستار یک حزب اسلامی مانند آنچه در پاکستان موجود است نیستند، زیرا چنین چیزی لازم نیست.
1 رادیو مذکور در گفتار روز 23 /4 /37 در ادامه موضوع فوق مطالب زیر را پخش کرده است : شاه طبیعتا از هر تحولی که بین نیروهای مخالفان حکومت او نفاق برانگیزد، خشنود خواهد شد.
برای شاه مشکل است که علیه روحانی عالیقدری دست به اقدام زند، بی آنکه شورشهای خیابانی بیشتری برانگیخته شود و در نتیجه مشکلاتی در داخل پدید آید و تصویر ناخوشایندی از ایران، در خارج عرضه گردد.
در عین حال از آنجا که افسران ارشد ارتش کاملاً پشتیبان شاه اند و ایالات متحده مقادیر کلانی از وسائل تسلیحات نظامی را در اختیار شاه قرار داده است، شاه میتواند برای مدت زمان کوتاه مطمئن باشد که خواهد توانست با هرگونه مخالفت از جانب هر که باشد، مقابله کند.
2ـ خبرگزاری فرانسه : امروز 13 ژوئیه (برابر 22 /4 /37) از تهران کسب اطلاع شد که آیت اله شریعتمداری رهبر مذهبی شیعیان ایران تصمیم گرفته است در مبارزات انتخاباتی شرکت کند و بدون توسل به شدت عمل بلکه با ایمان و اطمینان در آن پیروز شود.
آیت اله در گفتگوئی با خبرگزاری فرانسه اعلام کرد که ملت خواستار انتخابات آزاد در 9 ماه آینده برای دوره تازه مجلس که باید در سال آینده تشکیل شود میباشد.
آیت اله چنین ادامه میدهد : چنانچه انتخابات آزاد صورت گیرد، ما مردم را ترغیب خواهیم کرد تا نمایندگان روحانی خود را انتخاب کنند و ما لیست نمایندگان خود را ارائه خواهیم داد.
آیت اله اضافه کرد چنانچه انتخابات آزاد نباشد، فورا عکس العمل نشان خواهیم داد.
ما اعلام خواهیم نمود که کشور مجلس قانونی ندارد و ملت دست به اعتراض خواهد زد، بالطبع کشور میتواند در خود انقلابی را به بیند.
آیت اله شریعتمداری سپس به انتقاد از حزب واحد رستاخیز پرداخت و آنرا اداره ای از دولت خواند و افزود که ملت از این حزب راضی نبوده و هیچگونه امیدواری نیز به آن ندارد.
وی همچنین از برنامه آزادسازی دولت که بنظر وی هیچگونه مطابقتی با عقاید مردم ندارد و فقط یک درصد خواستهای آنها را برآورده میکند، انتقاد کرد.
آیت اله سپس اطلاعات مربوط به اختلافات خود با آیت اله خمینی رهبر شیعیان تبعیدی به عراق را تکذیب کرد و ضمن بی اساس خواندن آنها افزود که ما با هم دوست هستیم و هیچ چیز نمیتواند ما را از هم جدا سازد.
وی اضافه کرد که ما دو نفر مخالف دولت هستیم و هنگامی که آزادی به کشور بازگشت او نیز بوطن باز خواهد گشت.
آیت اله شریعتمداری در مورد خطر کمونیزم در منطقه اعلام کرد که در این موقع ملت حاضر به قبول کمونیزم نیست.
معهذا چنانچه ملت نتواند رضایت را کسب کند، بدون شک هر ایدئولوژی از جمله کمونیزم را خواهد پذیرفت.
خبرگزاری فرانسه اضافه نموده: مذهبیون ایران سعی دارند اصلاحاتی را که تاکنون بیهوده سعی کرده اند از راه شورش بدست آورند، از طریق قانونی و از داخل سیستم بدست آورند.
1 در حالیکه محافل نزدیک به دولت، مشارکت مذهبیون در سیاست را حیرت آور میدانند، نه دولت و نه حزب رستاخیز هنوز هیچگونه عکس العملی در این خصوص نشان نداده اند.
احزاب سیاسی مخالف که اغلب بطور هماهنگ با مذهبیون اقدام میکنند،معتقدند رهبران مذهبی که اختیار توده مردم را در دست دارند، باید از نمایندگان جناح مخالف لیبرال دموکرات حمایت کنند.
کریم سنجابی عضو مؤثر جبهه ملی اطمینان دارد که منظور رهبران مذهبی در اعلام حمایت از نامزدی شخصیتهای فداکار، اعزام نامزد خاص به مجلس نیست بلکه حمایت از سیاستمدارانی است ک با نظریات آنها هم عقیده اند.
گفته میشود مذهبیون هرگز حزب سیاسی در ایران نداشته اند و همواره از مخالفینی که با آنها هم عقیده بوده اند، حمایت و پشتیبانی کرده اند.
برای ناظران سیاسی در تهران مهم این است که آیا اعلام شرکت در انتخابات موجب بروز نفاق و درگیری بین یک حزب مذهبی احتمالی و رهبران احزاب سیاسی خواهد شد یا نه؟ مهم اینست که آیا دولت در قانون جدید انتخابات که هنوز در دست تهیه است، به نامزدهائی که عضو حزب رستاخیز نیستند، اجازه شرکت در انتخابات آینده خواهد داد؟.
ارزیابی خبر : مطالب بالا از رادیو لندن و خبرگزاری فرانسه پخش و گزارش شده است.
اقدامات انجام شده : مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1ـ اظهارات آقای شریعتمداری در گفت وگو با نمایندگان رادیو بی.بی.
سی و خبرگزاری فرانسه انعکاس وسیعی در مراکز خبر پراکنی خارج از کشور داشت.
همه این مراکز، طلیعه خبرهای خود را با این تعبیر که آقای شریعتمداری خواستار برپایی انتخابات آزاد در ایران است آغاز کردند.
روزنامه تایمز نوشت : «آیت الله شریعتمداری گفت : در صورتی که انتخابات به طور آزاد برگزار نشود» روحانیت واکنش نشان خواهد داد.
(تقویم تاریخ انقلاب اسلامی / ص 104) روزنامه تایمز مالی نیز نوشت : «آیت الله شریعتمداری خواستار انجام یک انتخابات کاملاً آزاد در ایران شده است.
» به نظر می رسد آنچه برای رسانه های خارجی از این مصاحبه جالب توجه می بود، قبول اصلاحات سیاسی در چارچوب نظام شاهنشاهی بود.
رادیو لندن در بخش فارسی خود گفت: اظهارات آیت اللهشریعتمداری تماس بین شاه و روحانیون ذی نفوذ کنونی را یک مرحله به جلو برده است.
» (بولتن محرمانه خبرگزاری پارس /ش 117/ ص 5) این چندمین باری است که آقای شریعتمداری بدون اشاره به دگرگونی در روش حکومتی ایران خواستار اصلاحات سیاسی می شود.
این در حالی است که امام خمینی و روحانیان پیرو ایشان به تحولی فراتر از این می اندیشیدند.
از آن جمله بود آیت الله حاج شیخ محمد صدوقی که امروز (22 /4 /57) در نامه ای به آقای حاج شیخ بهاءالدین محلاتی شایعه مصالحه روحانیت با رژیم شاه را نادرست خواند و نوشت: «دنیا بداند مادام که اوضاع بدین منوال است مبارزات پی گیر و دامنه دار ادامه دارد.
زمانی که حکومت قرآن برقرار گردید و حکومت صددرصد اسلامی در کشور حکمفرما گردید آزادانه تحت پرچم توحید زندگانی نموده، تکلیف ملت روشن خواهد شد.
» (اسناد انقلاب اسلامی/ ج 2/ ص300) 1ـ در اینجا خبرگزاری فرانسه برداشت مفسر خود را از اظهارات آقای شریعتمداری چنین آورده است.
آنچه برای رهبری انقلاب و مردم اهمیت داشت پایه ریزی نظام حکومتی نوین پس از فروپاشی سلطنت بود نه تلاش برای ورود به درون نظام شاهنشاهی.
ماهیت نهضت امام خمینی «شورش» و «سعی بیهوده» نبود، بلکه تلاش برای حذف نخبگان رژیم شاه و در رأس آن محمدرضا پهلوی و سپس جایگزینی کردن انقلابیون به جای آنان بود، یعنی همان حادثه ای که در هر انقلاب بزرگی روی می دهد.