از ضیاءالادباء تاکنون احساسات ضدقشون ملاحظه نشده،
متن سند:
کشف تلگراف: رئیس تیپ فارس شیروخورشید نمره اندیکاتور: استخبارات 999
تاریخ اصل تلگراف: 31 ثور وزارت جنگ تاریخ کشف 1 برج جوزا 132
مقام منیع وزارت جلیله جنگ و فرمانده کل قشون دامت عظمته
در جواب دستخط تلگرافى نمره 948 از ضیاءالادباء تاکنون احساسات ضدقشون ملاحظه نشده، مطابق دستور اصفهان، مصدق‌السلطنه، سلطان العلماء، میرزا على اصغر حکمت و معین‌التجار1 براى شیراز، پوررضا و نوبخت براى بوشهر نامزد شده[اند] لکن فدوى هم در شهر و اطراف و نیز در دشتى و دشتستان و بوشهر زمینه را حاضر [نموده] و مشغول اقدامات هستم. در جهرم سلطان العلماء را معین نموده بودم ولى سردار عشایر سعى مى‌کند از آنجا انتخاب شود. در این باب نتیجه به هرجا منتهى شد راپرتا معروض خواهم داشت.
نمره 333
سرتیپ (فضل‌اللّه زاهدى)
[مهر]: اداره ارکان حرب کل قشون ـ شعبه استخبارات 13
[حاشیه]: ضبط
توضیحات سند:
1. حاجى آقامحمد بوشهرى، فرزند حاج محمدرحیم دهدشتى و ملقب به معین‌التجار بوده است و در سال 1238 ش متولد شد، وى پس از کسب تحصیلات متعارف آن روزگار، نزد پدرش به تجارت پرداخت، پس از آنکه پدرش در تجارت شکست مى‌خورد، معین‌التجار به نجف‌اشرف مى‌رود و به کار کفش‌دارى زوار مى‌پردازد تا اینکه به تدریج پیشرفت مى‌کند و مدتى بعد دارایى عبدالمحمد، ملک‌التجار بوشهر را تصاحب مى‌نماید. وى داراى منصب سرتیپى نیز بود و در اوایل سلطنت مظفرالدین شاه، با کمک و همراهى میرزا على‌اصغرخان امین‌السلطان، بلوک ممسنى در فارس را خریدارى نمود و به هنگام اوج‌گیرى انقلاب مشروطیت به مشروطه‌خواهان پیوست. به همین مناسبت پس از اعلام فرمان مشروطیت، در اولین دوره مجلس شوراى ملى، از طرف بازرگانان تهران به نمایندگى انتخاب شد و در دوره سوم نیز از سوى مردم بوشهر انتخاب گردید. وى در مجلس سوم که به چهار جناح اعتدالى، دموکرات، هیئت علمیه و بیطرف تقسیم شده بود، جزء گروه بیطرف بود. وى در زمان رئیس‌الوزرایى صمصام‌السلطنه بختیارى، رئیس شوراى ملى تجارت بود، همچنین پس از انتشار مفاد قرارداد 1919 میلادى وثوق‌الدوله با انگلیس، به جمع مخالفین پیوست و به همین دلیل همراه حاج محتشم‌السلطنه، مشارالدوله و ممتازالملک، به کاشان تبعید شد. پس از روى کار آمدن دولت مشیرالدوله (13 دى 1299 ش) او و سایرین پس از 10 ماه تبعید به تهران بازگشتند. پس از کودتاى 1299 ش، معین‌التجار بوشهرى به رضاخان پیوست و در راه به سلطنت رسیدن وى، تلاش‌هاى فراوانى کرد. (نمایندگان بیست و یک دوره قانون‌گذارى، ص 302؛ تاریخ مختصر احزاب سیاسى، ج 2 ص 324 ـ 322؛ زندگانى من، ج 3، ص 10 و 127؛ سفرنامه سدیدالسلطنه، ص 21؛ رجال عصر مشروطیت ؛ ص 9 ـ 138؛ جهت اطلاعات بیشتر ر.ک: خاطرات احتشام‌السلطنه، ج 1، ص 285 و مرآت‌الوقایع مظفرى، ج 1، ص 155، 154 ؛ مجله یغما شماره 5، سال 1339، ص 365)
منبع:
کتاب
انتخابات مجلس پنجم به روایت اسناد (جلد اول) صفحه 118
