اطلاعیه
تاریخ سند: 16 تیر 1342
اطلاعیه
متن سند:
ارزیابی الف ـ 2 عصر روز 14 /4 چند فقره اعلامیه1 از طرف آیت الله گلپایگانی که گویا تاکنون سکوت اختیار کرده بود و در جریانات اخیر کمتر دخالت داشته به منزل پور قدیری رسیده که در میان جمعیت با اهمیت بسیار تلقی شده وقتی که یک نسخه از آن را به دست آیت الله میلانی دادند آن را بوسید و خطاب به پسرش گفت همه اینها را جمع کن تا به آنها که می گویند یک مشت آخوند نما دست به این تحریکات زده اند به موقع خود نشان دهم که اینها نه تنها چند نفر آخوند نما نیستند بلکه جمیع مراجع تقلید شیعیان هستند که یک صدا علیه ستم و بی دینی و تنها به منظور اجرای قانون اساسی قیام کرده و تا جان در بدن دارند از تعقیب و اجرای هدف مقدس خود منصرف نخواهند شد.در پرونده آیت الله میلانی بایگانی شود.
شهابی
توضیحات سند:
1ـ در پی دستگیری حضرت امام خمینی و جمعی دیگر از علماء، رژیم محمد رضا پهلوی تلاش می کرد این گونه وانمود کند «علمای مخالف رژیم او همانهایی هستند که بازداشت شده اند (ر.ک : کیهان 15 خرداد 1342) اسداللّه علم در روز 17 خرداد در نطق رادیویی خود اعلام کرد، دستگیر شدگان در دست ما گرفتارند دادگاه صحرایی تشکیل می دهیم و آنها را محاکمه و اعدام می کنیم به دنبال پخش این خبر از رادیو، مردم مسلمان ایران که هنوز خاطره پرشکوه و طوفان خیز نهضت تنباکو را با تمام شکوه و بالندگی و آرمان خیزیش در خاطره ها زنده داشتند بی صبرانه در انتظار تصمیم و تعیین تکلیف از سوی علماء بودند، این در حالی بود، که رژیم شاه تمام راههای خروجی شهرستانها و به ویژه شهر قم را با ایجاد راه بندان و استقرار مأمور بسته بود و مانع خروج مردم از شهر می شدند.مورخ معاصر آقای علی دوانی در این خصوص می نویسد : «خبر دستگیری قائد بزرگ تلفنی به مقامات برجسته روحانی، ملی و سیاسی پایتخت رسید.
ساعتی بعد این خبر در سراسر تهران مثل بمب صدا کرد، توده های مسلمان با شنیدن این خبر مدهوش و باور نکردنی از خانه ها بیرون ریختند، مغازه ها و دکاکین تعطیل شد، شور و غلغله همراه با قهر و خشم و غضب سراسر پایتخت را فرا گرفت.
(ر.ک : نهضت روحانیون ایران، جلد 4، صفحه 57) با همه موانع و تضییقاتی که رژیم شاه برای جلوگیری از خروج علماء به سوی تهران از شهر ها و استان های دیگر به وجود آورده بود.
معذالک وجود کثیری از علمای متعهد کشور در تهران گرد هم ُآمدند.
گرد همایی علما آن هم در سطوح مختلف از مراجع تقلید و فقها جامع الشرایط و وعاظ تا آن تاریخ در طول تاریخ تشیع کم سابقه بوده است آنچه در این گردهم آیی مورد توجه بود همسویی و اتفاق نظر همه آنان در اصول و خط مشی مبارزه بود که بارها توسط امام خمینی اعلام شده بود.
در اینجا توجه خوانندگان محترم را به برخی از اعلامیه ها و بیانیه های مراجع و علمای معظم این مقطع تاریخی جلب مینماییم.
برابر با 15 /3 /42 الف : حضرت آیت اللهالعظمی مرعشی نجفی در اعلامیه مورخه 12 محرم الحرام 1383 هجری قمری خود می فرمایند : «...
ما بدین وسیله هل من ناصر ینصرنا» گفته و تا آخرین لحظه استقامت خواهیم ورزید.
خون ما رنگین تر از برادر عزیزمان (حضرت آیت الله خمینی) نیست و مادامی که ایشان را صحیح و سالم به دست ما ندهند دست از اقدام برنمی داریم و تا آخرین قطره خون خود از حریم اسلام و قرآن دفاع خواهیم کرد چنانچه در صحن مطهر حضرت معصومه (س) مأمن مسلمین به عموم ملت و طبقات مختلف عرض کردم که اگر یک مو از سر عزیزمان کم شود دست به اقدامات دامنه داری زده و انشاءاللّه تعالی نخواهیم گذاشت موئی از سرشان کم شود.
حقیر و عموم علمای اعلام و قاطبه مسلمین جهان در تعقیب این موضوع جدا اقدام خواهیم کرد.
(ر.ک : نهضت روحانیون ایران، جلد 4، صص 102 و 103) ب : حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی (ره) در ضمن اعلامیه مورخه 13 محرم الحرام 1383 برابر 16 /3 /1342 اعلام داشتند : «...
مصادر امور مطمئن باشند که اگر به بازداشت دسته جمعی علماء و مراجع هم اقدام کنند فتوی و احکام آنان همچنان نافذ و بر هر مسلمانی واجب الاتباع است، و حریم احکام شرعیه مقامی نیست که بتوان با زور و تهدید در آن نفوذ کرد.
حقیر نگرانی شدید خود را از آثار سوء اقدامات هیئت حاکمه و تعقیب این تصمیمات و اتلاف نفوس مردم بی گناه اظهار و تذکر می دهم تسکیت ملت شیعه ایران که از دین و مذهب خود دست بردار نیست به وسیله کشتار و ایجاد محیط ارعاب حاصل نخواهد شد...
» (ر.ک : همان صفحه 110) ج : حضرت آیت الله العظمی خوانساری (ره) در بخشی از اعلامیه مورخه 13 محرم 1383 برابر 16 /3 /42 اظهار می دارند «...
با کمال تعجب مشاهده می شود مسئولین امنیت کشور با نهایت گستاخی حضرات آقایان مراجع عظام و علماء اعلام دامت برکاتهم را موافق اموری که مباینت آنها با شرع مطهر محرز و مکرر تذکر داده شده است جلوه می دهند.
حقیر در این موقع حساس لازم می دانم اولیاء امور را متذکر سازم انجام این گونه اعمال ضد انسانی نسبت به حضرات علماء اعلام و قتل و جرح مردم بی پناه نه تنها موجب رفع غائله نخواهد بود بلکه جز تشدید امور و ایجاد تفرقه و وخامت اوضاع اثر دیگری نخواهد داشت.
موجب کمال تأسف است که باید حریم مقدس اسلام و روحانیت از طرف اولیاء امور این چنین مورد تجاوز قرار گیرد...
» ر.ک : همان صص 110 و 111 د : آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره) نیز در ضمن اعلامیه 16 محرم الحرام 19 /3 /42 و در تعقیب اعلامیه مورخه 12 محرم الحرام تصریح می نمایند : «آیا آیت الله خمینی غیر از خواسته های عموم مراجع مطالبی داشت؟ آیا هدف ایشان غیر از هدف سایر آیات عظام بوده؟ یقینا ایشان جز صلاح دین و مملکت منظوری نداشته اند، آیا وجدان اجازه می دهد مردمی را که در تمام مدت عمر به فکر ترویج دین و اصلاح جامعه باشد این نحو گرفتار شود؟ آیا رواست که ملت در خواب راحت باشند و آیت الله خمینی در تاریکی شب به دست مأمورین مسلح بی رحم گرفتار شود...
خوب است اولیاء امور به نصایح عالم روحانیت گوش داده دست از این اعمال غیر انسانی بردارند و از قهر و غضب ملت ستمدیده و محروم بترسند و از توهین مراجع دینی و علمای اعلام بهراسند والا روز به روز بر احساسات دینی ملت افزوده خواهد شد.
(ر.ک : همان صص 114 و 115) ه : آیت الله العظمی حکیم (ره) طی تلگرافی که در همان تاریخ مخابره شد گفتند : «...
یقین دارم اصرار مسئولین امور در پیروی از سیاست کوبیدن و ارعاب مردم در فاصله های پی درپی کاشف از عجز آنها در اداره امور مملکت است.
باید از این گونه سیاست بازی بهراسند که به طور قطع آنها را به پرتگاه سقوط مبتلا خواهد ساخت و اندیشه بد دامن گیر صاحبش خواهد شد، نفرت و استنکار شدید ما را به مسئولین امور از این نحوه رفتار ناهنجار به عموم مؤمنین به خصوص طبقه روحانیون ابلاغ نمایید.
» (ر.ک : همان صفحه 120) و : آیت الله العظمی شاهرودی (ره) نیز طی تلگرافی به شاه ابراز داشتند: «حوادث اخیره و دستگیری علماء اعلام سلب راحت نموده.
انزجار خود را از اعمال دولت اظهار می داریم، رهائی و اطلاق آیت الله خمینی و سایر اعلام و جلوگیری از تعدیات و رفتار جابرانه دولت را جدا خواهانیم.
» ر.ک : همان صفحه 121 ح : آیت الله العظمی خویی (ره) در اعلامیه 14 محرم الحرام 1383 برابر 17 /3 /1342 که از نجف اشرف مخابره نمودند اعلام داشته اند : ...
نظر به اینکه دولت فعلی ایران برای پیشرفت مقاصد شوم خود، که مخالف مقررات دین اسلام است، از هرگونه تعدی و ظلم، از زدن و کشتن و زندان بردن آقایان علمای اعلام و طلاب علوم دینیه و سایر طبقات مؤمنین مضایقه ندارد، بر هر فردی از افراد مسلمان در هر لباس و هر مقامی که باشند واجب است که از همکاری با این دولت خائن خودداری نمایند و بر تمام مسلمانان لازم است استغاثه حضرت سیدالشهداء حسین بن علی علیه السلام را در نظر گرفته و از دین مقدس اسلام دفاع نمایند.
ر.ک : اسناد انقلاب اسلامی، جلد 1، صفحه 125.
ط : شیخ محمود شلتوت رئیس دانشگاه الازهر طی تلگرافی به آیت الله خوئی در تیرماه 42 همدردی و پشتیبانی خود را از نهضت 15 خرداد اعلام داشته می گوید: خصومت و دشمنی به علمای دین در هر جا باشد دشمنی به مقام رسالت پیغمبر اسلام است که علمای محترم حاصل بار سنگین آن هستند.
و در راه تبلیغ و نشر احکام وظیفه دینی را انجام می دهند.
اخباری که متواتر می رسد حاکی است که در ایران ظلم و ستم به علمای دین ادامه دارد، البته با این وضع ناگوار و آزاری که به آنها می رسد وجود یک پایگاه محکم و نیرومند به تمام علماء ضروری است که به وسیله آن عزت و منزلت و مقام دینی خودشان را بازگردانند.
شخص من و سایر همکاران من خصوصا علمای جامع الازهر خشم و نفرت و انزجار خودمان را در قبال این فجایع و مظالم بی شمار ابراز می داریم و در این عزم و تصمیم پایداریم و ثبات و استقامت نشان می دهیم و آرزو می کنیم آن مرجع معظم احساسات پرشور مرا و سایر علمای الازهر را در ایران به عموم برادران دینی از علماء و افراد ملت و طلاب و دانشجویان برسانند...
.
شیخ محمود شلتوت رییس جامع الازهر.
ر.ک : اسناد انقلاب اسلامی، جلد 1، ص 145 در اینجا به دلیل طولانی بودن ذکر همه اعلامیه ها و بیانیه های صادره از سوی علماء و هواداران حرکت تاریخی 15 خرداد، از ذکر همه آنها صرف نظر کرده، جویندگان این قبیل مباحث را ارجاع می دهیم به کتاب اسناد تاریخی انقلاب اسلامی جلد اول