موضوع: جلسه ناهار عده‌ای از سران جبهه ملی در منزل علی اصغر گیتی بین و اظهارات اللهیار صالح در مورد نفت
تاریخ سند: 7 اسفند 1345
موضوع: جلسه ناهار عده‌ای از سران جبهه ملی در منزل علی اصغر گیتی بین و اظهارات اللهیار صالح در مورد نفت
متن سند:
رونوشت گزارش خبری شماره 29783 /20 ﻫ 2 –7 /12 /1345موضوع: جلسه ناهار عده‌ای از سران جبهه ملی در منزل علی اصغر گیتی بین و اظهارات اللهیار صالح در مورد نفت
روز پنجشنبه 4 /12 /45 اللهیار صالح. دکتر شمس‌الدین امیرعلائی. علی‌اشرف منوچهری. حاج محمود مانیان. ابراهیم کریم آبادی. دکتر یوسف جلالی. عبدالحسین ثنائی. علی اردلان. ابوالفضل قاسمی. عباس محمودی. حسین شاه‌حسینی، عناصر جبهه ملی به منظور صرف ناهار در منزل علی اصغر گیتی بین حضور داشتند.
مباحث مختلف سیاسی در مطالب مختلف که مهم آنها از این قرار بود، شروع شد. ابتدا اللهیار صالح گفت که رضاشاه اگر هم در ابتدا با تفاهم انگلیسها روی کار آمد، همواره می‌کوشید خود را از زیر نفوذ بریتانیا برکنار دارد. مورد مهم آن که در تاریخ منعکس نیست و من ناظر و شاهد آن بودم، عقد قرارداد با امریکا و واگذاری امتیاز نفت بود که این قرارداد تمام شده بود و می‌خواست اجرا شود؛ که ناگهان در روز طرح در مجلس، انگلیسها تهدید کردند امریکائیها ضمن نامه‌ای با استفاده از ماده‌ای در قرارداد، انصراف و فسخ آن را دادند و خود را عقب کشیدند. عامل مؤثر در عقد این قرارداد داور بود که بعداً خودکشی کرد. من در واشنگتن از (کلاپ) شخصیت معروف نفتی امریکا شنیدم گفت فسخ قرارداد عادی نبوده، اینکه بگویند امریکا نوشته ما احتیاج به نفت ایران نداریم، درست نیست. فشار انگلیسها بود؛ کمااینکه روزی داور شما در تهران خودکشی کرد، مدیر شرکت عاقد قرارداد نیز در واشنگتن خود را از بالکن انداخت، یا بهتر بگوئیم او را انداختند.1
سپس دکتر شمس‌الدین امیرعلائی گفت من این مطلب را اولین دفعه از جناب آقای صالح شنیدم بدون ذکر ماخذ در کتاب جنگ مخفی نفت خود نوشتم. مطالب مختلف در همین موارد مطرح گردید مسئله‌ای که بسیار مهم جلوه کرد این بود که تمام مذاکرات نفت بدون اطلاع دستگاه جاسوسی انگلیسی در ایران ادامه یافت و این می‌رساند که دستگاه ما چقدر مطمئن و سالم بود.
حین صرف ناهار قاسمی از حال دکتر مصدق سئوال نمود. گفته شد روایات مختلف است. علی‌اشرف منوچهری گفت دکتر آذر می‌گوید حالش خوب نیست، ولی صالح گفت دکتر مصدق به من تلفن کرد که حال پدرم خوب است. حاج مانیان گفت نامه‌ای از دکتر مصدق برای من رسیده که از خونریزی بیماری خود اظهار ناراحتی کرده. گیتی بین گفت مثل اینکه حالش خوب نیست و چند روز بیشتر زنده نخواهد ماند. قاسمی گفت می‌گویند در روزنامه تایمز پاکستان قید گردیده که دکتر مصدق برای عضویت دیوان محاکمات بین‌المللی پیشنهاد شده است. همه اظهار بی‌اطلاعی کردند و از این خبر برق خوشحالی در چشمها معلوم بود.
ضمناً قرار شد جلسه آینده روز پنجشنبه 27 اسفند در منزل علی اردلان تشکیل گردد، ولی قاسمی گفت من در این جلسه نخواهم بود، چون از فرمانداری درگز از من دعوت شده که برای تکمیل تاریخ درگز جهت جشنهای دوهزاروپانصد ساله به آنجا بروم، من دعوت کتبی را قبول کرده‌ام و بیستم اسفند باید به خراسان و درگز بروم بنابراین نمی‌توانم در جلسه آینده باشم.
رونوشت برابر اصل است. اصل در ک 1050. به پرونده اللهیار صالح به کلاسه 23000 ضمیمه و ارائه فرمایید. 13 /12 /45