موضوع: خلیل ملکی
موضوع: خلیل ملکی
متن سند:
تاریخ: ۲۴/۱۲/۴۴شماره: د/۴-۳۱۲
نخست‌وزیری
سازمان اطلاعات و امنیت کشور
س.ا.و.ا.ک
گزارش اطلاعات داخلی
موضوع: خلیل ملکی
خلیل ملکی رهبر جامعه سوسیالیست‌های نهضت ملی جهت استخلاص خود از زندان وسیله جلال آل‌احمد به آقای اسدالله علم۱ متوسل شده تا ایشان نزد شاهنشاه برای آزادی وی وساطت نماید و آقای علم مطالبی راجع به خلیل ملکی به شرف عرض شاهنشاه رسانیده است.
درگذشته آقای علم با ملکی روابط صمیمانه‌ای داشته‌اند امکان دارد موضوع در حال حاضر صحیح باشد ولی قابل تحقیق است.
۲۵/۱۲
بهره‌برداری گردید. یک نسخه به بخش ۳۲۲ ارسال شد. به پرونده ح/۱۴۹ ضمیمه و بایگانی فرمایید. ۶/۱/۴۵
توضیحات سند:
۱- اسدالله علم: فرزند محمدابراهیم خان علم (شوکت الملک دوم) در سال ۱۲۹۹ ش در شهر بیرجند به دنیا آمد. از چگونگی رشد و زندگی اسدالله علم در سنین کودکی اطلاع چندان در دست نیست. پدر وی محمدابراهیم خان یکی از خوانین قائنات و سیستان و یکی از متحدین انگلیس در آن منطقه بود که پس از کودتای ۱۲۹۹ ش همکاری‌اش را با رهبران کودتا ادامه داد و تا سال ۱۳۰۴ ش حکمران ایالات قائنات و سیستان و بلوچستان بود بنابراین قاعدتاً اسدالله علم از امکانات رفاهی و آموزشی و اقتصادی ممتازی برخوردار بود.اسدالله علم از اوان نوجوانی وارد سیاست شد. ازدواج مصلحتی او با ملک تاج قوام دختر قوام‌الملک شیرازی یکی دیگر از متحدین انگلیس در جنوب ایران به دستور رضاشاه صورت گرفت و راه پیشرفت او را هموارتر ساخت. در سال ۱۳۲۳ اسدالله علم حکم مقام پیشخدمتی مخصوص شاه را از محمدرضا پهلوی دریافت کرد و در سال ۱۳۲۶ فرماندار کل بلوچستان شد که تا سال ۱۳۲۸ به طول انجامید. در دی‌ماه ۱۳۲۸ در کابینه ساعد وزیر کشور شد. درترمیم این کابینه، علم به وزارت کشاورزی منصوب گردید. اسدالله علم در کابینه منصور بار دیگر وزیر کشاورزی شد و سپس در کابینه رزم‌آرا به پست وزارت کار گمارده شد. با قتل رزم‌آرا و نخست‌وزیری مصدق، علم از سوی شاه سرپرست اداره‌ی املاک و مستغلات پهلوی شد و از هرگونه تلاش جهت سقوط دولت مصدق باز نایستاد از این‌رو با کلیه عوامل جاسوسی انگلیس در ایران از جمله برادران رشیدیان و در رأس آنان شاپور ریپورتر هماهنگ شد و بدین‌سان شبکه بِدامَن که طراحی و اجرای کودتا علیه مصدق را بر عهده داشت، شکل گرفت. پس از کودتا و قدرت‌یابی مجدد شاه، علم به‌عنوان یکی از معدود مشاوران شاه در آمد. با تشکیل کابینه حسین علاء در فروردین ۱۳۳۴ اسدالله علم وزیر کشور شد که تا نیمه فروردین ۱۳۳۶ ادامه یافت. در این سال رژیم پهلوی برای نشان دادن خود به‌عنوان حکومتی دموکراتیک تشکیل دو حزب را تدارک دید که در رأس حزب مردم اسدالله علم قرار گرفت. در اوایل دهه ۱۳۴۰ ش شاه بنیاد موقوفات خاندان پهلوی را تأسیس کرد و علم را به‌عنوان سرپرست انتصاب نمود که تا مرداد سال ۴۱ به طول انجامید که از این زمان به سمت نخست‌وزیری منصوب شد. در دوران زمامداری اسدالله علم در ۶ بهمن ۴۱ رفراندوم فرمایشی «انقلاب سفید» انجام شد که با مخالفت همه‌جانبه مردم و علما روبرو شد. البته پیش از آن امام خمینی(ره) به اشکال گوناگون علم و سیاست‌های او ازجمله مصوبه هیئت دولت در مورد انجمن‌های ایالتی و ولایتی را مورد حمله قرار می‌دادند. گسترش اعتراضات برای علم راهی جز عقب‌نشینی باقی نگذاشت و مصوبه فوق‌الذکر در ۸ آذر ۱۳۴۱ ملغی اعلام شد، اما روند حوادث منجر به قیام پانزده خرداد ۱۳۴۲ شد که اسدالله علم در سرکوب آن نقش ویژه و تعیین‌کننده‌ای داشت. دیری نپایید که اسدالله از سمت خود استعفاء داد. اسدالله علم سپس از سوی شاه به ریاست دانشگاه پهلوی در شیراز منصوب شد و بالاخره اسدالله علم در پست وزارت دربار منشأ خدماتی به مخدوم خود محمدرضا پهلوی شد ولی به علت بیماری در نیمه مرداد ۱۳۵۶ استعفا داد و نهایتاً سرطان خون در روز جمعه ۲۵ فروردین ۱۳۵۷ او را از پای در می‌آورد.