موضوع : اخبار شایعات و جریانات روز
تاریخ سند: 22 خرداد 1342
موضوع : اخبار شایعات و جریانات روز
متن سند:
شماره : 1186 د ـ 2 بخش 311 1ـ می گویند در جریان تظاهرات روز 15 خرداد متظاهرین یک کلانتری را اشغال و خلع سلاح کرده اند ولی اسلحه هایی را که بدست آورده اند خرد کرده و آنها را شکسته اند.2ـ یکی از متعصبین طرفدار متظاهرین می گفت.
علت آن که دو دکان جواهرفروشی اول بازار مورد حمله غارت گرفته برای آن بوده که صاحب دکانهای مزبور به نفع دولت قبلاً اقداماتی انجام داده و از طرفی بازاریها نامه هایی به جراید در رادیو نوشته اند و متظاهرین در روز 15 خرداد با غارت دکانهای آنها خواسته اند تلافی کنند.
3ـ عده ای از مردم می گویند دولت انگلستان و عوامل آنها در تظاهرات اخیر دست داشته اند و اصولاً بدون پشتیبانی از خارج متظاهرین نمی توانستند به این اقدامات دست بزنند.
4ـ رادیو صدای ملی در برنامه دوشنبه شب 20 خرداد خود ضمن تحلیل جریانات اخیر ایران گفت سپهبد بختیار در تظاهرات اخیر دست داشته و می خواسته با کمک دولت آمریکا رژیم فعلی ایران را سرنگون کند و یک دولت نظامی و خشن آمریکایی بر سر کار آورد صدای ملی گفت.
دولت با مخالفین بخصوص با فئودالها و مالکین مماشات می کند و برای دلجویی از آنان دکتر ارسنجانی1 را که به اصلاحات ارضی اعتقاد عمیق داشت و مردی قاطع بود عوض کرد صدای ملی گفت مردم ایران از دیکتاتوری و عدم آزادی ناراضی و ناراحتند و ملایان و مرتجعین و فئودالها می خواهند از این عدم رضایت به نفع خود بهره برداری کنند.
رادیو صدای ملی گفت.
در تظاهرات اخیر برخی از دولتها و حتی عده ای از مأمورین سازمان امنیت دست داشته اند.
5 ـ رادیو پیک ایران ارگان حزب توده در برنامه های خود هم به دربار و دولت و هم به روحانیون و ملاکین حمله می کند ولی البته حملات این دستگاه بیشتر متوجه روحانیون و فئودالهاست.
6ـ هم رادیو صدای ملی و هم رادیو پیک تظاهرات اخیر تهران و قم و مشهد را یک تظاهرات ارتجاعی می خوانند که مبتکرین آن روحانیون، فئودالها، افسران بازنشسته، مرتجعین و اوباش می باشند.
7ـ امروز سه شنبه 21 خرداد که قرار بود تظاهراتی انجام شود هیچ گونه اتفاقی رخ نداد و صبح که مغازه ها بسته بودند بدین جهت بود که صاحبان آنها از حمله و آزار و غارت متظاهرین می ترسیدند والا غالب کسبه مایلند به کسب و کار و زندگی عادی خود ادامه دهند.
8ـ در جریان تظاهرات روز 15 خرداد عده ای به گلستان جاوید (قبرستان بهائیها) حمله کرده و ضمن نبش قبور اجساد بهائیها را از قبرها بیرون کشیده و آتش زده اند.
همچنین به مؤسسات که مربوط به بهائیت است (از قبیل کمپانی ثابت پاسال و کارخانه پپسی کولا) خساراتی وارد کرده اند.
9ـ از هنگام اعلام حکومت نظامی و ممنوعیت تشکیل اجتماعات بهائیها طبق دستور محفل ملی روحانی (دستگاه رهبریشان) کلیه جلسات و اجتماعات بزرگ و کوچک خود را تعطیل کرده و حتی از ترتیب یک مجلس سه نفری خودداری می کنند.
10ـ توده ای های سابق روشنفکران، ترقیخواهان، کسانی که مخالف اختلاف دین و سیاست هستند مخالفین خرافات و اوهام.
اقلیت های مذهبی (کلیمی، مسیحی، زرتشتی، بهائی) که همواره مورد فشار و تهدید روحانیون هستند اقدامات دولت را در سرکوبی تظاهرات اخیر و جلوگیری از روحانیون تندرو تأیید می نمایند.
11ـ در مجلسی یک نفر می گفت.
روز شنبه 18 خرداد عده ای به کلانتری 20 حمله کرده و توانسته اند اسلحه چند پاسبان را بربایند.
12ـ در مجلسی یک نفر می گفت که بعد از تظاهرات 15 خرداد در خیابانها دو پاسبان را مخالفین با کارد از پا در آورده اند.
13ـ یکی از فروشندگان فروشگاه فردوسی می گفت صبح روز شنبه 18 خرداد عده ای چند پیت نفت و بنزین به فروشگاه برده و قصد آتش زدن آنجا را داشته اند.
14ـ می گویند چون رادیو بعد از تظاهرات 15 خرداد می گفت دانشجویان دانشگاه طوماری تهیه و از عملیات متظاهرین 15 خرداد تنفر خود را ابراز و اقدامات دولت را تأیید کرده اند برای آن که دانشجویان نشان دهند که این موضوع دروغ است دست به تظاهراتی زده اند که ضمن آن چند نفر مقتول و مجروح شده اند.
15ـ دانشجویان بی طرف دانشگاه از این که براثر وقایع اخیر امتحانات دانشگاه متوقف شده شدیدا نگران و ناراحت هستند و به متظاهرین و مسببین وقایع اخیر لعنت می فرستند.
16ـ یکی از فرهنگیان با سابقه درباره علت کناره گیری یا برکناری جهانگیر تفضلی می گفت علت برکناری او آن بوده که تفضلی چندی قبل به یک دختر آلمانی که گوینده آلمانی رادیو بوده تجاوز کرده است یکی از کارمندان بانک ملی در این باره می گفت جهانگیر تفضلی به واسطه بهائی بودن از ریاست انتشارات و رادیو برکنار شده است.
17ـ صرفنظر از این شایعاتی که درباره تفضلی بر سر زبانها است وی در انتشارات و رادیو خوب کار نکرد برنامه های قبلی اخبار و غیره را که مردم به وقت و فرم آنها عادت کرده بودند به هم زد در زمان او عده ای از کارمندان انتشارات و رادیو ناراضی و عصبانی شدند و بعضی از گویندگان اخراج گردیدند و به طور کلی حاصل کار تفضلی رضایتبخش نبود.
18ـ در شیراز عده ای از دانش آموزان که می خواسته اند امتحان کلاس ششم متوسطه طبیعی و ریاضی بدهند به وسیله یکی از مأمورین پست و تلگراف آنجا به سؤالات امتحانی که از تهران فرستاده شده است دست می یابند و فرهنگ محل به موضوع پی می برد و جریان به وزارت فرهنگ گزارش می شود و بالاخره قرار می شود که امتحانات را که سؤالات آن بدست محصلین افتاده تجدید نمایند.
19ـ می گویند دولت قصد دارد بازار را از وضع فعلی خارج سازد و کاری کند که مرکزیت اقتصادی بازار به کلی از بین برود که برای همیشه از تحریکات بازار راحت شود.
20ـ یک نفر از از هواداران سازمان نهضت آزادی ایران می گفت.
تشکیلات نهضت را دولت به کلی خرد کرده دستگاه چاپ و پلی کپی نهضت لو رفته و عده ای از سران نهضت و نویسندگان نشریات بازداشت شده اند و عده ای دیگر متواری و مخفی هستند و با تلفن با یکدیگر تماس می گیرند.
در پرونده تظاهرات 15 خرداد بایگانی شود.
گیرندگان : اداره دوم کل سوم اداره سوم کل سوم
توضیحات سند:
1ـ سید حسن (خسرو) ارسنجانی فرزند سید محمد حسین در سال 1301 شمسی در یک خانواده روحانی در تهران به دنیا آمد.او دوره ابتدائی را در دبستان پهلوی و دوره دبیرستان را در دارالفنون و سن لوئی در فرانسه به پایان رساند.
سپس وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد و لیسانس گرفت.
او در شهریور 1320 کار روزنامه نگاری را آغاز و روزنامه «داریا» را منتشر کرد.
در سال 1324 حزبی به نام «آزادی» تأسیس کرد، اما کارش نگرفت و در سال 1325 در زمان حزب دموکرات قوام، جزء مؤسسین آن بود.
ارسنجانی در سال 1326 پس از رد شدن اعتبارنامه اش یک بار دیگر به کار روزنامه نگاری مشغول شد و اداره روزنامه دموکرات از طرف قوام به او واگذار گردید.
وی همچنین یکی از مشاوران رزم آرا بود که طرحی درباره تعاونی های روستائی و فروش املاک خالصه به کشاورزان را به او ارائه کرد.
دکتر حسن ارسنجانی در 19 اردیبهشت 1340 در کابینه دکتر امینی به عنوان وزیر کشاورزی معرفی شد و قانون اصلاحات ارضی را تهیه و با هیاهوی فراوان به مورد اجرا گذاشت.
پس از آن که امینی استعفا داد او در مقام خود ابقاء شد.
اما در تاریخ 20 اسفند 1341 به علت ناسازگاریهای علم، از وزارت کشاورزی استعفا داد و در 17 فروردین 1342 به سمت سفیر ایران در ایتالیا منصوب گردید.
ارسنجانی از عاملین انگلیسیها در ایران بود و با نزدیک کردن خود به شاه و آمریکائیها اقدامات خود را به نفع انگلیسیها تمام می کرد.
وی، غوغاسالار و بلواچی معروفی بود که در جریان نهضت امام خمینی (سلام اللّه علیه)، به همراه شاه در چهارم بهمن 1341، به قم رفت و در برابر حرم حضرت معصومه (سلام اللّه علیه)، سخنرانی کرد و از شاه، به عنوان بت شکن بزرگ در ردیف حضرت ابراهیم، حضرت موسی و حضرت عیسی نام برد و مخالفان وی را نمرود و فرعون نامید.
او در روز جمعه دهم خرداد 1348 بر اثر سکته قلبی درگذشت.
ر.ک: ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ج 2، ص 36.
مهدی بامداد، تاریخ رجال ایران، ج 6، ص 78.
اطلاعات، بهمن 1341.
خاطرات علی امینی.