تاریخ سند: 30 مرداد 1346
متن سند:
محترما به عرض می رساند اخیرا آیت الله سیدمحسن حکیم از نجف اشرف طی ارسال نامه ای جهت سیدمحمدباقر آشتیانی1 و عبداله مسیح تهرانی (چهل ستونی2) نوشته است قرار بوده از آزادی محکومین (غلامحسین جعفری.حسینعلی منتظری.
محی الدین انواری.
محمدکاظم موسوی بجنوردی.
آیت الله سیدحسن قمی.
سیدصادق روحانی.
3 محمدتقی اخباری درچه ای و علی اکبر ناطق نوری) او را مطلع نمایند لکن تاکنون خبری نشده و اضافه نموده شایع است فرزند آیت الله خمینی (سیداحمد مصطفوی) نیز بازداشت می باشد نسبت به استخلاص وی نیز اقدام گردد که نامه ها وسیله گیرندگان آنها به نخست وزیری ارسال گردیده است.
ضمنا شش نفر از روحانیون کربلا با مخابره تلگرافی جهت نخست وزیر ایران تقاضا نموده اند که از آیت الله سیدحسن قمی و سید صادق روحانی رفع تبعید شود.
مراتب از طریق نخست وزیری به عرض تیمسار ریاست ساواک رسید مقرر فرمودند اداره کل سوم رسیدگی نمایند.
در اجرای اوامر صادره به استحضار عالی می رساند که غلامحسین جعفری و حسینعلی منتظری و فرزند آیت الله خمینی4 با اخذ تعهد و تبدیل قرار بازداشت از زندان آزاد شده اند و همچنین اسامی محی الدین انواری (از محکومین قتل مرحوم منصور) و محمدکاظم موسوی بجنوردی (رهبر حزب ملل اسلامی) بنا به شفاعت و استدعای آیت الله حکیم از پیشگاه مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر در لیست عفو و بخشودگی به مناسبت تاجگذاری منظور شده است.
و آیت الله سیدحسن قمی از مشهد و سید صادق روحانی از قم در فروردین ماه سال جاری به علت ایراد مطالب تحریک آمیز در زمینه قانون حمایت خانواده و اجرای آئین نامه تحصیلاتی طلاب علوم دینی از محل های سکونت خود طرد و فعلاً در خاش و زابل بسر می برند.
سیدتقی اخباری درچه ای که چندی قبل به طور غیرمجاز به عراق عزیمت نموده بود در مراجعت به ایران در تاریخ 7 /1 /46 وسیله گروهان ژاندارمری خسروآباد دستگیر و از طریق ساواک خوزستان به مرکز اعزام و با قرار قانونی بازپرس نظامی در زندان قزل قلعه بازداشت گردید.
درچه ای حامل دو نامه و یک حلقه نوار ضبط صوت و یک شیشه محتوی ماده شیمیایی از طرف شیخ محمدصادقی بوده که چون مفاد یکی از نامه ها حاکی از تهیه و توزیع اعلامیه های مضره بوده که گیرنده آن شخصی به نام عالی نسب می باشد و نامه دیگری برای کریم پناهی از طلاب حوزه علمیه قم و همچنین نوار ضبط صوت مربوط به سخنرانی شیخ محمدصادقی در مورد انتقاد از قانون حمایت خانواده و اعتراض به تبعید آیت الله قمی و سیدصادق روحانی بوده و ماده شیمیائی جهت نامرئی نمودن مرکب مرئی به کار می رود که جهت سیدمحمود مرعشی نجفی (فرزند آیت الله شهاب الدین مرعشی نجفی) ارسال نموده که به منظور کشف موضوع تحقیقات از متهم مزبور همچنان ادامه دارد و نسبت به تحقیق از فرزند آیت الله مرعشی نجفی و دستگیری عالی نسب و کریم پناهی از طرف ساواک های تهران و قم اقداماتی به عمل آمده که تاکنون منتهی به نتیجه نشده است.
علی اکبر ناطق نوری در مورخ 4 /4 /46 به اتفاق جمعی از هم مسلکان خود هنگام توزیع اعلامیه های مضره از طرف ساواک تهران دستگیر و پرونده امر پس از تکمیل به اداره دادرسی نیروهای مسلح شاهنشاهی احاله و مسببین آن به زندان شهربانی انتقال یافته اند.
مراتب استحضارا معروض گردید.
توضیحات سند:
1ـ حاج میرزا محمد باقر آشتیانی فرزند آیت الله حاج میرزا احمد از آیات عظام و دانشمندان محترم تهران ومدرسین مدرسه مروی و متولی آن بوده است.وی در سال 1323 قمری در تهران متولد شد و پس از فراغت از سطوح اولیه در سال 1340 قمری مهاجرت به نجف اشرف نموده و از محضر مرحوم آیت الله مشکینی و آقا ضیاءالدین عراقی و آیت الله العظمی اصفهانی و آیت الله نائینی فقها و اصولاً استفاده نمود و به مرتبه اجتهاد رسید، آنگاه به تهران مراجعت و در مدرسه مروی به تدریس معقول و منقول مشغول شد.
وی با امضای اعلامیه و بیانیه های روحانیون، در انتقاد و اعتراض به پاره ای از سیاستهای رژیم پهلوی در مبارزات ضداستبدادی شرکت داشت.
در آبان 1341 گروهی از روحانیان تهران، که آشتیانی نیز در شمار ایشان بود، با صدور اعلامیه ای تصویب نامه انجمن های ایالتی و ولایتی را محکوم کردند.
در اعلامیه دیگری که در خرداد 1346، جمعی از روحانیان درباره تجاوز ارتش اسرائیل به سرزمین فلسطین منتشر کردند، امضای آشتیانی نهاده است.
نمایندگی و وکالت مطلقه از طرف آیت الله العظمی خویی داشت و شهریه حوزه علمیه قم را از طرف وی پرداخت می کرد.
در واقعه پانزده خرداد 42 آیت الله حکیم تلگراف خود را به ایشان در تهران می فرستند.
آیت الله آشتیانی بیش از سی کتاب و رساله و حاشیه درباره فقه و اصول و حکمت تصنیف کرده است.
وی در 16 شهریور 1363 دارفانی را وداع گفت.
2ـ آیت الله میرزا عبداللّه تهرانی، معروف به چهلستونی، نواده آیت الله میرزا مسیح تهرانی و از علمای معروف تهران بود.
وی در سال 1265 ش در تهران به دنیا آمد.
مقدمات و سطح را نزد علمای تهران آموخت و سپس به نجف اشرف رفت و از محضر علمای بزرگ آن شهر، حضرات آیات عظام نائینی، شریعت اصفهانی و آقاضیاء عراقی استفاده کرد.
وی سالها در تهران به تدریس و اقامه جماعت اشتغال داشت و در سال 1350 شمسی در سن 85 سالگی در تهران درگذشت و موقتا در جوار امامزاده حمزه در شهرری دفن و سپس به نجف اشرف حمل و در آنجا به خاک سپرده شد.
3ـ آیت الله سید محمد صادق روحانی در سال 1300 ه.
ش در قم متولد شد.
وی پس از گذراندن دروس مقدماتی و ادبیات در سال 1315 به شهر نجف مهاجرت کرد و در حوزه علمیه این شهر تحصیلات خود را پی گرفت.
او در سال 1327 به ایران بازگشت و به تدریس فقه و اصول پرداخت.
وی در طول دوران مبارزه همگام با دیگر علمای ایران با موضع گیری ها و انتشار اعلامیه از نهضت اسلامی ایران پشتیبانی کرد.
ولی به دلیل فردگرایی و تمایل به بهره مندی از خواستهای شخصی از انقلاب جدا شد.
4ـ حجه الاسلام سید احمد خمینی فرزند روح اللّه در 1324 ش در قم دیده به جهان گشود و پس از گذراندن تحصیلات متوسطه به توصیه پدر به فراگیری علوم اسلامی پرداخت و پس از گذراندن مقدمات در محضر درس اساتید بزرگی چون سلطانی، فاضل و ابطحی شرکت کرد.
پس از آن 5 سال از محضر درس خارج فقه و اصول حضرت امام خمینی، آیت الله حاج شیخ مرتضی حائری، زنجانی و آیت الله حاج آقا مصطفی خمینی کسب فیض کرد.
هنگامی که پدر و برادرش تبعید شدند او وظیفه داشت تا مشعل مبارزه را در کانون قیام، روشن نگه دارد.
وی در اواخر سال 1344 مخفیانه از طریق آبادان به نجف اشرف رفت.
وی پس از پنج ماه اقامت در نجف اشرف به ایران بازگشت.
در پایان سال 1345 دوباره برای اطلاع رسانی به پدر بزرگوارش از اوضاع ایران، از طریق خرمشهر به عراق رفت و در همین سفر مُلَبس به لباس روحانی شد و در سلک روحانیون درآمد.
و پس از مدتی به ایران بازگشت اما هنگام مراجعت دستگیر شد و بعد از بازجویی و مدتی حبس در زندان «قزل قلعه» در سال 1346 از زندان آزاد شد.
منزل امام خمینی به هنگام حضور او در قم محل برگزاری مجالس خاص بود و حرکتهای مبارزان ضد رژیم شاه، از آن خانه رهبری و هدایت می شد.
در سال 1356 مجددا عازم نجف اشرف شد و رابط بین امام و سایر مراکز مبارزاتی بود.
وی در طول مبارزات خستگی ناپذیر پدر، یار و یاور امام خمینی (ره) بود.
سرانجام حاج سید احمد خمینی در آخرین روزهای سال 1373 پس از عمری کوشش و مجاهدت به دیار باقی شتافت و در جوار مرقد پدر گرامیش به خاک سپرده شد.