گزارش
تاریخ سند: 16 آذر 1330
گزارش
متن سند:
مامور ویژه گزارش میدهد موضوع تظاهرات دانشجویان و وقایع روز پنجشنبه 14 ماه جاری بین بازاریها و کلیه مجامع و مجالس عمومی مورد بحث قرار گرفته و عموما از این پیش آمد اظهار رضایت و خوشحالی نموده و میگویند توده ایها طبق نقشه قبلی در نظر داشتند بعنوان تظاهرات دانشجویان روز مزبور انقلاب و آشوبی در شهر برپا کرده و با نشان دادن قدرت خود بدولت و ملت ثابت کنند که میتواند بعملیات خودسرانه و بی رویه خود ادامه داده و در انتخابات هم شرکت نموده و موفقیت حاصل نمایند و بهمین جهت به پلیس حمله نموده و عده ای از آنها را مجروح و مضروب نمودند ولی مقاومت قابل تقدیر پلیس و تدابیر عملی دولت عملیات و منویات آنانرا خنثی نموده و بدینوسیله ثابت نمود که قدرت در دست دولت و شهربانی میباشد و میتواند از هرگونه اخلالگری و آشوب جلوگیری و انتظامات عمومی را تأمین کند.ضمنا حمله میهن پرستان را به لانه های فساد توده ایها تعریف و تمجید کرده و اظهار عقیده میکنند که این اقدام یک تحویل اساسی و مؤثری بود که برای جلوگیری از توسعه نفوذ کمونیزم بعمل آمد و منبعد توده ایها جسارت آنرا نخواهند داشت که در تمام شئون کشور مداخله نموده و با ایجاد هرج و مرج و بی نظمی اوضاع کشور را آشفته ساخته و به نفع بیگانگان استفاده های سوئی نمایند.
توضیحات سند:
1ـ بابک امیر خسروی در تظاهرات 14 آذرماه 1330 می گوید: به بهانه اعتراض به اخراج چند دانش آموز و علیه «تضییقات اساتید و رؤسای بورژوا لیبرال» دانشگاه به دانشجویان، قرار بود در 14 آذر 1330 به ابتکار سازمان دانشجویان دانشگاه تهران، اقدامی اعتراضی صورت بگیرد.تصمیم رهبری حزب، از طریق کمیته ایالتی تهران به کمیته حزبی دانشگاه ابلاغ گردید.
تصمیم بر سر برگزاری یک راه پیمائی بود که می بایست از دانشگاه تهران آغاز می شود و پس از عبور از خیابان های اصلی تهران با برگزاری میتینگ در میدان بهارستان به پایان برسد.
سازمانی جوانانی ها و دانش آموزان وابسته به آن، که عنوان ساختگی سازمان دانش آموزان به خود بسته بودند، نیز به آن پیوستند.
البتّه طبق معمول، خواست های دیگری در مورد کمبودها و مشکلات دانشجویان و نابسامانی های مدارس نیز مطرح بود، امّا هیچ کدام واقعا الزام آور برای یک راه پیمائی نبود.
مسائل این چنینی هر روز در گوشه و کنار کشور به وفور یافت می شد.
در جلسه عمومی سازمان دانشجویان دانشگاه تهران در 12 آذرماه 1330 که تصمیم به برگزاری «نمایش عظیمی در تهران» اتّخاذ می شود، واقعا هیچ خواست مشخّص و فوتی، جز آزادی چند دانش آموز که آن ها هم در آشوب های مدارس از جمله در تظاهرات دبیرستان دخترانه نوربخش در 4 آذرماه دستگیر شده بودند و یا کلّیاتی درباره خواست های صنفی نظیر لغو آئین نامه جدید امتحانات و برخی کمبودها، مطرح نبود.
در اطلاعیه مشترک سازمان دانشجویان و دانش آموزان که در مطبوعات حزبی (بسوی آینده 13 آذر) به چاپ رسید، از همه دانشجویان و دانش آموزان و مردم تهران دعوت شده بود روز پنجشنبه 14 آذرماه در دمونستراسیونی که «به منظور اعتراض علیه اقدامات ضد فرهنگی و فجیع اخیر و اعلام درخواست های دانشجویان و دانش آموزان تشکیل خواهد شد»، شرکت نمایند.
دعوت از مردم تهران، یعنی همه توده ای ها و هواداران آن،بخوبی جنبه سیاسی و فرادانشجوئی پشت سر آن را نشان می دهد.
در حقیقت، تظاهرات 14 آذر در پی سلسله حوادث تشنّج آفرینی بود که به دست دانشجویان دانشگاه تهران و سازمان جوانانی ها در 7 و 8 آبان و چهارم آذرماه به وقوع پیوسته بود.
در آبان ماه، دکتر مصدق نیاز داشت تا در برابر افکار بین المللی، مملکت آرام باشد و دولت، مستظهر به حمایت یکپارچه ملّت جلوه گر شود.
در آذرماه نیز دکتر مصدق برنامه هائی را که در مجلس و بستن کنسولگری های انگلستان در سراسر کشور را در سر می پروراند، با حداقلّ مشکلات عملی سازد.
کتاب از نظر درون به نقش حزب توده ایران، بابک امیر خسروی ص 290