موضوع: فعالیت سیاسی
تاریخ سند: 21 تیر 1339
موضوع: فعالیت سیاسی
متن سند:
گزارش اطلاعات داخلیشماره :۲-۳-۲۰۲۹ تاریخ گزارش: 21 /4 /39
موضوع: فعالیت سیاسی
اواخر هفته گذشته آقای دکتر علی امینی با تیمسار سپهبد زاهدی1 ملاقات کرده و ضمن این ملاقات کدورت‌های سابق فیمابین مرتفع و بین طرفی به اصطلاح حسن تفاهم و آشتی برقرار شده است سیدجعفر بهبهانی هم از تیمسار سپهبد زاهدی ملاقات و دیدن نموده است. رونوشت برابر با اصل در پرونده کلاسه الف ـ2 - 335
افتخاری
توضیحات سند:
1- فضل‌الله زاهدیبه عنوان یکی از بدنام‌ترین نظامیان دوران پهلوی و نخست‌وزیری کرد تا چهره‌ای سرشناس است. زاهدی که در سال‌های جنگ اول جهانی به صفوف قشون قزاق پیوست، از زمره افسران تیپ همدان بود که برای سرکوب نهضت جنگل عازم خطه شمال شد و سپس تحت امر رضاخان کودتای ۱۲۹۹ را به فرجام رسانید. سر تیپ فضل‌الله خان در دوران اقتدار رضاخان در مشاغل مهمی جای داشت و مأموریت‌های درجه اولی را به عهده گرفت او در سال ۱۳۰۲ ریاست نشون فارس را به عهده داشت و در این سمت مأمور حل غائله شیخ خزعل شد و به حکومت خوزستان رسید. زاهدی در سال‌های ۱۳۰۵ - ۱۳۰۶ فرماندهی لشکر شمال و حکومت این خطه را به دست داشت و در اردیبهشت ۱۳۰۸ به فرماندهی ژاندارمری (امنیه) کشور رسید. او در این سمت برای سرکوب شورش عشایر فارس به شیراز رفت ولی مدت کوتاهی بعد در تیر ماه همان سال بخشوده و آزاد شد. در سال‌های جنگ جهانی دوم فضل‌الله زاهدی را در قالبی دیگر می‌یابیم. او که پیشینه سیاسی‌اش مهر وابستگی قطعی به استعمار بریتانیا را نشان می‌دهد در این زمان ناگهان «آلمانوفیل» شد و در زمره هواداران هیتلر در آمد و به هنگام اشغال ایران توسط انگلیسی‌ها مدت کوتاهی باز داشت گردید. همانطور که فردوست تصریح کرده این چهره جدید زاهدی را باید به ترفندهای سرویس اطلاعاتی بریتانیا منتسب ساخت و به همین دلیل است که در سال‌های ۱۳۲۰ - ۱۳۳۲ سر لشگر فضل‌الله زاهدی را در ژستی «ملی‌گرایانه» در بازی‌های سیاسی روز فعال می‌یابیم بنحوی که در کابینه اول مصدق به وزارت کشور رسید.
سرلشگر زاهدی به عنوان کاندیدای رهبری کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ توسط اینتلیجنس سرویس به سازمان «سیا» وصل شد و با پیروزی کودتا در رأس دولت قرار گرفت. درباره نقش آمریکایی زاهدی در دوران صدارتش و مقابله محمدرضا پهلوی با او که سرانجام به سلب حمایت آمریکا از زاهدی و برکناری وی در ۱۷ فروردین ۱۳۳۴ انجامید. فضل‌الله زاهدی پس از برکناری از نخست‌وزیری به ژنو رفت و به عیاشی پرداخت ولی حیات سیاسی او کاملاً خاتمه نیافت اسناد موجود نشان می‌دهد که در سال ۱۳۳۶ در «محافل سیاسی تهران» تحریکاتی به سود زاهدی صورت گرفت که سرانجام به ورود مجدد او به ایران در اردیبهشت ۱۳۳۷ انجامید.
زاهدی مجدداً به اروپا رفت و تا زمان مرگش در شهریور ۱۳۴۸ به عنوان سفیر کبیر شاه و نماینده دائم ایران در دفتر اروپایی سازمان ملل در ژنو اقامت داشت. وی سرانجام در سوئیس فوت نمود.
ر ک: ظهور و سقوط سلطنت پهلوی صص ۲۵۱ و ۲۵۲ - ۲۵۶ و ۲۵۸
ر.ک: اردشیر زاهدی به روایت اسناد ساواک تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، ۱۳۷۸