تاریخ سند: 2 شهریور 1357
متن سند:
در ساعت 1730 آقای طراحی تلفنی اطلاع دادند در مسجد اراک واقع در میدان ارک در ساعت 1400 روز 2 /6 /37 حاضر ولی مجلس وعظ و سخنرانی تشکیل نگردید و بهطوریکه بعضی از حاضرین اظهار میداشتند سید جواد شاهرخی واعظ مسجد بعد از سخنرانی روز 1 /6 /37 توسط مأمورین بازداشت شده است، ضمناً اعلامیهای تحت عنوان کوره آدمسوزی1 منصور2 بر روی دیوار مسجد نصب و توسط حاضرین در مسجد که عدهای در حدود 4000 نفر بودند قرائت میگردید و به تدریج مردم مسجد را ترک نمودند، ضمناً پلیس در محوطه مسجد نبوده و مراتب به تأمین تهران اعلام گردیده است.رئیس سازمان اطلاعات و امنیت تهران – پرنیانفر مراتب به استحضار رسید مقرر فرمودند به 312 و تأمین تهران تلفنگرام گردد.
پهلوان 2 /6 /37 در ساعت 1800 به تأمین تهران آقای ...
تلفنگرام شد.
پژوهشفر اداره کل سوم - گیرنده: خداخواه گوینده: علاءالدینی - ساعت 1820 روز 2 /6 /37
توضیحات سند:
1ـ سینما رکس آبادان: در تاریخ 28 /5 /57 فاجعه وحشتناک آتش سوزی سینمارکس آبادان در ساعت 22 هنگامی که 700 نفر از مردم مشغول تماشای فیلم گوزنها ساخته مسعود کیمیایی بودند اتفاق افتاد و هنگامی که مردم برای فرار از آتش به سوی درهای خروجی هجوم آوردند با درهایی از بیرون قفل شده مواجه شدند.در این حادثه مهلک 377 نفر زن و کودک و پیر و جوان جان باختند.
شاه در 26 مرداد 57 ابراز داشته بود که: « ما به مردم تمدن بزرگ را وعده می دهیم و دشمنان وحشت بزرگ را» دو روز بعد در سالروز کودتای آمریکایی 1332 سینمارکس به آتش کشیده شد و تفسیر سخن شاه معلوم گشت.
در پی حادثه جانگداز و دلخراش سینمارکس آبادان حرکتهای انقلابی مردم در شهرهای مختلف کشور به شدت افزایش یافته و در بسیاری از شهرها تظاهرات و درگیریها به اوج خود رسید.
در شهرهای شیراز، قم، تبریز و اصفهان هم که حکومت نظامی برقرار بود مردم به حجم تظاهرات خود افزودند و در پی آن شاه مجبور شد برای آرام کردن اوضاع دکتر جمشید آموزگار را از کار برکنار کرده و در تاریخ 5 /6 /57 فرمان نخست وزیری مهندس جعفر شریف امامی را صادر نماید.
در ماه مذکور تعداد کثیری از مردم شهرهای مورد اشاره و شهرهای دیگر به شهادت رسیدند.
اعلامیه مذکور، فاجعه سینما رکس آبادان را به کوره آدمسوزی شاه تعبیر نموده بود.
(رک: هفت هزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامی، غلامرضا کرباسچی، جلد دوم، بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی، سال 1371 و روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، باقر عاقلی، جلد دوم، نشر گفتار، سال 1370) 2ـ منصور: اسم مستعار محمدرضا پهلوی در ساواک کُد «66» و نام «منصور» بود.