موضوع : گلپایگانی پیرو 3350/21 ـ 28/9/48
تاریخ سند: 29 آذر 1348
موضوع : گلپایگانی پیرو 3350/21 ـ 28/9/48
متن سند:
از : 21 به : 316 شماره : 3952 /21 بعدازظهر 28 /9 /48 لطف اله صافی و طلبه ناشناخته دیگری که اهل شیراز بود در منزل گلپایگانی با ایشان ملاقات.گلپایگانی اظهار می کند اینها می خواهند روحانیت شیعه را مثل روحانیت سنی بکنند که علماء شیعه مثل علماء سنی تابع دولت باشند و اما حکام اهل تسنن با مردم موافق هستند و این دولت موافق نیست زیرا اینها می خواهند خودشان نماز نخوانند ولی روحانیت نماز بخواند و این دولت به هیچ چیز عقیده ندارد.
نه نماز نه روزه نه اینکه بگویند شراب حرام است لطف اله صافی اظهار کرد وزیر اوقاف ترکیه ریش دارد و متدین است و اکثر کشورهای اسلامی که اوقاف دارند متصدی آن آدم متدین است برخلاف ایران که عصار دین ندارد.
لطف اله صافی افزود این وضع مجلات ایران است مجله ای است به نام رنگین کمان مرتب به روحانیت حمله و اهانت می کند و این مجله استدلال آورده برای برحق بودن خلیفه اول و خلیفه دوم با اشعار مثنوی و عطار و بعد توهین کرده به روحانیت.
گلپایگانی در پاسخ گفت ولی در عین حال خوبست یکی به شاه بگوید تو که می گوئی من شیعه هستم جلو این کارها را بگیر طلبه ناشناس از گلپایگانی سئوال می کند تکلیف چیست او در پاسخ می گوید باید چند روز درسها را تعطیل کنیم به خاطر باز شدن سینما و اظهار تنفر بنمائیم.
گلپایگانی افزود من به هیچ کس کار ندارم هر کس وظیفه ای دارد و باید عمل کند بعد از خروج طلبه ناشناس علی صافی برادر لطف اله صافی و سیدمهدی فرزند آیت اله وارد و بالاتفاق مشغول مذاکره در مورد سینما شدند ابتدا گلپایگانی اظهار کرد اینها می گویند تمام تحریکات زیر سر گلپایگانی است من خودم به عنوان اعتراض به سینما چند روز نماز نمی روم و درس را هم تعطیل می کنم و آقایان هم هر چه وظیفه شرعی آنهاست عمل کنند.
گلپایگانی خطاب به حاضرین در جلسه اضافه کرد شما به طلاب حرفی نزنید فردا طلاب بروند در مسجد بنشینند و در انتظار بمانند و بعد ببینند ما نرفتیم بالاخره سئوال می کنند که فلانی چرا امروز درس نیامد بعد معلوم می شود که ما به عنوان اعتراض درس را تعطیل کرده ایم و همچنین نماز را، ممکن است علماء دیگر هم درس را تعطیل کنند.
گلپایگانی گفت من یقین دارم که دیگر این کار برنمی گردد و سینما بسته نمی شود ولی الآن در قم زوار زیاد است لااقل مردم بدانند که ما مخالف هستیم وی افزود دولتیها تهیه زیاد دیده اند که اگر کسی حرفی بزند سرکوبی کنند در موقع اصلاح اراضی عموم فهمیدند که علما مخالف هستند لطف اله صافی در پاسخ گفت ولی اگر ما حرف نزنیم فردا می گویند با موافقت علما این کار انجام شده و اضافه کرد اگر حرفی نزنیم ممکن است کار به جائی برسد که بعضیها بیایند استجازه کنند که ما فیلم خانه خدا را برویم یا خیر در این میان علی صافی گفت سازمان زنان در قم چیست این دیگر چه می خواهد بگوید گلپایگانی در دنباله اظهارات خود افزود که خوبست خود طلاب و علماء بدون گفته ما نماز و درسها را تعطیل کنند تا دولت نگوید فقط گلپایگانی مخالف است و بداند همه مخالف هستند وی اضافه کرد از فردا دیگر نماز نمی روم و درس را هم تعطیل می کنم زیرا از بس اوقات من تلخ است حواس ندارم و نمی توانم درس بگویم.
علی صافی گفت اوقاف یک عده طلبه فرستاده به مشهد برای طی دوره که بعد به روستاها بروند گلپایگانی گفت سیدکاظم قزوینی نامه ای نوشته و گفته که از مراکش برای من نامه داده اند که ما قرآن نداریم و 25 هزار جلد قرآن بفرستید مگر سیدکاظم آزاد شده؟ سیدمهدی گفت بله و اضافه کرد که سیدکاظم نوشته از اینجا نمی توانیم برای مراکش قرآن بفرستیم شما بفرستید سیدمهدی گفت به هر حال باید مقداری قرآن برای مراکش بفرستیم و بگوئیم اهدایی جامعه علمی جهان تشیع قم است سیدمهدی ادامه داد که از مراکش نوشته اند برای سیدکاظم که ما محدود هستیم و پول داریم ولی نمی توانیم پول را از مملکت خارج کنیم زیرا دولت ما (دولت مراکش) مانع می شود و سیدمهدی اضافه کرد که باید آنها از طریق سفارت اقدام کنند علی صافی گفت ممکن است دولت ایران مخالفت کند و نگذارد قرآن فرستاده شود مهدی در جواب گفت خیر دولت فعلاً به قرآن کار ندارد و مانع نمی شود لطف اله صافی با اظهار تعجب گفت با اینکه ملک حسن علاقه زیاد به قرآن دارد معلوم نیست چرا در مراکش قرآن چاپ نکرده است بالاخره قرار شد مقداری قرآن به مراکش بفرستند.
مجددا صحبت از تعطیل و نماز پیش آمد و تصمیم گرفته شد چند روز درس و نماز تعطیل شود سیدمهدی اظهار کرد باید روز چهارشنبه درس شروع شود که لااقل یک هفته درسها تعطیل شده باشد گلپایگانی من از کسی منت نمی کشم هر کس می خواهد برای خدا تعطیل کند سیدمهدی گفت آب که از سر گذشت چه یک نی چه صد نی سیدمهدی خطاب به پدر گفت شما فردا چه درس را تعطیل کنی چه نکنی دولت با ما خوب نیست و خوب هم نمی شود منتهی اگر شما درس نروید با ما بدتر می شوند و افزود تمام تلگرافهای ما را به مناسبت عید فطر عمدا نفرستادند و پیشنهاد کرد خوبست یک مطلبی بنویسم و در روز چهارشنبه آقا بعد از درس ضمن گریه کردن آن را بخواند یا اینکه بدهد به یک نفر طلبه بخواند و افزود که باید بنویسیم در خیلی از دهات و روستاها آب آشامیدنی ندارند ولی شما سینما درست می کنید.
مردم برق ندارند بیمارستان ندارند.
چرا با این فلاکت سد رودخانه می سازید و بعد می روید پول خرج سینما می کنید مگر اینهمه سینما درست شده اخلاق مردم را درست کرده مگر دیگر دزدی نمی شود.
نامبرده اضافه کرد بایستی از این قبیل مطالب در بیانیه بنویسیم که گلپایگانی با این پیشنهاد سیدمهدی موافقت نمود و سیدمهدی خطاب به پدر اظهار کرد شما روی منبر بعد از درس در مسجد اعظم به مردم بگو چونکه نمی گذارند ما چاپ کنیم لذا خودم آمده ام برایتان بخوانم لطف اله صافی و علی صافی هم تصدیق کردند.
سیدمهدی گفت فعلاً ما تا روز چهارشنبه مبارزه منفی داریم که آقا از منزل بیرون نرود.
نه درس بگوید و نه نماز.
علی صافی گفت اگر سازمان از من سئوال کرد تلفنی چه بگویم مهدی گفت هیچ بگو مگر سینما در قم باز شده ما اطلاع نداریم و اضافه کرد که در مقابل سینما جمعیت خیلی زیاد بود چه خوب بود مردم تحریک می شدند و یا حسین می گفتند و با چوب و چماق می افتادند به جان اداریها و افزود که سینما در قم شده مثل سلام شاهنشاهی و اضافه کرد که مردم شرف ندارند و شجاعت ندارند باید بریزند شلوغ کنند امروز آنجا جنبه مسجد داشته جنبه مقدسی داشته فرماندار صحبت کرده سیدمهدی خطاب به گلپایگانی ادامه داد که شما بگو اینها ما را وادار می کنند صحبت کنیم یک کار زشت و منکر را می خواهند به نام اخلاق و امام زمان تمام کنند.
گلپایگانی یک نفر طلبه خواب دیده که شاه با دار و دسته اش دم مسجد شاه ایستاده و قوام السلطنه وارد شد شاه چند مرتبه بلند گفت احمد قوام.
احمد قوام چرا این انگلها را از بین نبردید و این طلبه در خواب به شاه گفته ما طلاب انگل هستیم؟ مگر ما سینما درست کردیم مگر ما سپاه زن درست کردیم.
گلپایگانی اضافه کرد یک نفر طلبه دیگر خواب دیده حضرت رضا گفته مصر پیروز است.
در این وقت صحبت از شب سال و مجلس فاتحه به میان آمد و گلپایگانی گفت اگر بخواهیم روز سه شنبه شب سال بگیریم باید از منزل خارج شویم بهتر است فاتحه را تأخیر بیاندازیم و روز جمعه بگیریم سیدمهدی گفت درس باید تا روز چهارشنبه تعطیل باشد و روز چهارشنبه آقا برود درس و بعد از درس این مطالب را که نوشته می شود یا خودش یا دیگری بخواند علی صافی و لطف اله صافی می گفتند روز سه شنبه درس را شروع کنیم بهتر است ولی مهدی قبول نکرد در این وقت تلفن صدا کرد علی صافی گوشی را برداشت و ضمن صحبت گفت فعلاً دو نفر از آقایان اینجا هستند و کار داریم گلپایگانی با ناراحتی اظهار داشت چرا این حرف را زدی الآن سازمان می فهمد و فورا به تهران اطلاع می دهد می گویند کی اینجا هست.
سیدمهدی به گلپایگانی گفت به هر حال ما باید احساسات مردم را داغ نگاه داریم شما خودتان را ناراحت نکنید کاری شده چکار کنیم اگر خیلی زیاد هم تند برویم جلو کارهایمان را می گیرند فعلاً باید احساسات مردم را نگهداشت تا روز مساعد بالاخره وضع همیشه اینطور نیست و افزود ممکن است متوجه شوند که شما می خواهید صحبت کنید درب مسجد را ببندند گلپایگانی گفت خوب می شود مثل روز فیضیه.
بعد صحبت از مدرسه حجتیه1 شد سیدمهدی گفت من به وسیله بنی فضل2 به آسید حسن حجت3 اطلاع دادم که ما مرتب پول آب و برق مدرسه حجتیه را می دهیم و چنانچه مخارج دیگری هم داشته باشد حاضریم و آسید حسن حجت بنی فضل را فرستاده و پیغام داده این جریان را شریعتمداری متوجه شده و خیلی ناراحت شده و گفته شما مدرسه را در اختیار گلپایگانی گذاشته اید و تمام کمکهایی که به من می کرده قطع کرده است و دیروز با آنکه میانه خوبی با آسید حسن حجت ندارد به منزل وی رفته است.
مهدی افزود من به بنی فضل گفتم خلاصه ما حاضریم پول آب و برق و مخارج ساختمان مدرسه حجتیه را بدهیم و اما کمکهایی که به آسید حسن حجت می شود و شریعتمداری قطع کرده فعلاً نمی دهیم زیرا ممکن است آسید حسن دو طرفه بازی کند اگر ثابت شود که یک طرفه است به او کمک می کنم.
نظریه منبع : نظری ندارد.
نظریه رهبر عملیات : مفاد گزارش صحت دارد.
ارم نظریه امنیت داخلی : مفاد گزارش منبع مورد تأیید است گلپایگانی بعد از افتتاح سینما در جلسه درس حاضر نشده و مصمم است به نماز هم نیاید و او می خواهد با ادامه این برنامه اعتراض خود را در مورد اعتراض سینما به گوش عموم برساند.
اصلح است روزی که جهت تدریس در مسجد اعظم قصد قرائت بیانیه را می نماید به طرق مقتضی از اقدامات وی جلوگیری به عمل آید همانطور که مکرر به عرض رسید محرکین گلپایگانی سیدمهدی و برادران صافی می باشند.
ضمنا در صورت موافق به سیدمهدی یا صافیها ابلاغ شود فورا خود را به آن اداره کل معرفی و مذاکرات لازم با نامبردگان قبل از اجرای این برنامه به عمل آید.
روحانی رئیس ساواک : به نظر نمی رسد گلپایگانی بیش از یک یا دو روز از آمدن به درس خودداری نماید بعد از دو روز.
مهران گزارش عرضی تهیه شود.
4
توضیحات سند:
1ـ مدرسه حجتیه یکی از بزرگترین و وسیع ترین مدارس حوزه علمیه قم است که به دستور مرحوم آیت الله العظمی سید محمد حجت کوه کمره ای تأسیس شد.مرحوم آیت الله حجت در سال 1364 قمری (حدود سالهای 24ـ23 ش) «پارک» کامران میرزا پسر ناصرالدین شاه قاجار که جهت اقامت ایام زیارتی خود در کنار رودخانه قم در دو طبقه ساخته بود خریده و در روز 20 جمادی الثانی همان سال که مطابق سالروز ولادت حضرت زهرا سلام اللّه علیها بود کلنگ تأسیس ساختمان مدرسه را در کنار آن ساختمان بر زمین زد.
این مدرسه که بعدها به نام بانی آن معروف به «مدرسه حجتیه» گردید در شش قسمت مجزا، در دو طبقه بنا گردیده است و جمعا دارای 126 اطاق روشن و آفتاب گیر است.
در قسمت مشرق مدرسه، مسجد زیبا و صحن کوچک آن که به هزینه مرحوم حاج احمد اتفاق از تجار آذربایجان مقیم تهران بنا شده است و مقبره مرحوم آیت الله حجت نیز در کنار مسجد است.
علاوه بر ساختمان عمومی مدرسه در سمت پائین مسجد قسمت دیگر ساختمان مدرسه در دو طبقه است که بعد از رحلت مرحوم آیت الله حجت بنا گردید.
این مدرسه دارای کتابخانه ای است که در سال 1371 قمری و در اواخر زندگی مرحوم حجت در گوشه ای از مدرسه حجتیه تأسیس یافته است.
(یکصد سال مبارزه روحانیت مترقی، تاریخ قم، محمدحسین ناصرالشریعه).
2ـ بنی فضل در سال 1297 ه ش در تبریز متولد شد.
وی با درجه ستوان دومی در سال 1323 کار خود را در ارتش شروع کرد و پس از طی مراحل مختلف آموزش نظامی در دانشگاه نظامی در ژاندارمری خوزستان مشغول به کار شد و پس از طی دوره ستاد فرماندهی در سال 1348 به عنوان رئیس ستاد ناحیه ژاندارمری کرمانشاه منصوب شد و در سال 1355 به عنوان رئیس ژاندارمری اصفهان منصوب گردید.
وی که در کشتار مردم انقلابی استان اصفهان و تجهیز چماقداران و دستگیری مبارزین نقش به سزایی داشت در سال 58 به دست عدالت گرفتار آمد و در تاریخ 22 /7 /58 اعدام گردید.
3ـ سیدحسن حجت فرزند سیدمحمد حجت کوه کمره ای در سال 1342 ق در تبریز متولد شد در سال 1349ق همراه پدرش به قم مهاجرت نمود و پس از تحصیل مقدمات و سطوح در کلاس درس خارج پدرش شرکت نمود و پس از آن مدتی از محضر آیت الله بروجردی بهره برد سپس به تدریس و تبلیغ دین پرداخت (گنجینه دانشمندان، شریف رازی) 4ـ گزارش 30 /9 /48 اداره 316 ساواک حاکی است : «در ساعت 1030 روز 30 /9 /48 ساواک قم تلفنی اعلام می دارد آیت الله شریعتمداری و مرعشی نجفی به تبعیت از آیت الله گلپایگانی جلسات درس خود را تعطیل، لکن در نماز جماعت حضور یافته اند و آیت الله گلپایگانی همچنان از حضور در جلسات درس و نماز خوددداری نموده است.
».
در ذیل گزارش فوق اداره کل 316 نظر داده است : «به نظر نمی رسد احضار نامبردگان مثمرثمر باشد و در شرایط موجود هرگونه اقدامی در قبال فعالیتهای مضره گلپایگانی موجب بزرگ شدن و تحکیم موقعیت او خواهد شد.
بدیهی است مراقبتهای لازم به عمل خواهد آمد تا چنانچه افرادی قصد چاپ و انتشار بیانیه ای که قرار است گلپایگانی در جلسه درس قرائت کند داشته باشند نسبت به جلوگیری از تصمیمات آنان اقدامات لازم مبذول گردد.
»