گزارش نوبه ای اطلاعاتی شماره48
تاریخ سند: 2 بهمن 1357
گزارش نوبه ای اطلاعاتی شماره48
متن سند:
گزارش نوبه ای اطلاعاتی شماره48 13571102مدت دوره از020001 /11 /1357تا 022400 /11 /1357
مدرک مورد مراجعه - گزارش‌های فرمانداری‌‌های نظامی‌یازده گانه و اطلاعیه‌های رسیده از منابع خبری (پس از بهره‌برداری معدوم گردد.)
1- وضعیت عمومی‌گروه‌های مخالف
الف ـ مناطق با فعالیت شدید
(1)تهران
ـ روز جاری پرسنل شرکت مخابرات در محل کار خود حاضر گردیدند ولی به اظهار یکی از کارکنان این شرکت اخلالگران تهدید کرده اند چنانچه بکار ادامه دهند کشته خواهند شد به همین انگیزه پرسنل کار نمی‌کنند.
ـ ساعت 1140 روز جاری حدود 2000 نفر از مخالفان در خیابان پهلوی دست به تظاهرات زدند و مامورین فرمانداری نظامی‌مراقب آنان بودند.
ـ ساعت 1140 حدود200 نفر از مخالفان در خیابان آهنگ حوالی میدان غیاثی دست به تظاهرات زدند.
ـ درساعت1130حدود 600 نفر از اخلالگران پسر و دختر در خیابان‌های شاه، قزوین و خردمند دست به تظاهرات زدند.
ـ روز جاری برق سالن‌های هواپیمائی کشور قطع گردید. در صورت ادامه این وضع بازدید از مسافرین و گذرنامه بطور دقیق مقدر نبوده. ضمناً تامین برق از طریق بکار انداختن موتور اضطراری میسر نشده است.1
ـ در ساعت‌های 2230 و 2245 عده‌ای ازخرابکاران به داخل منزل‌های مسکونی سرگرد داود مهاجر و سرگرد محمود سامانی جمعی ا ض سب 2 واقع در خیابان تاج، خیابان شادمهر، کوچه گلدان پلاک‌های 36 و 38 حمله ضمن شکستن شیشه‌های پنجره مقداری از وسائل منزل آنان را به سرقت برده‌اند .ضمناً خانواده سرگرد محمودسامانی از ترس شوکه شده و گماشته سرگرد مهاجر نیز به شدت مضروب گردید.
(2) استان مرکزی
ـ ساعت0830 تظاهرات و راه پیمائی در اکثر خیابان‌های شهر قم بر پا بوده و تعداد زیادی کامیون، تریلی و بارکش شهری در حالی که روستائیان سوار بر آنها بودند بر علیه کد66 شعار داده و ماموران راهنمائی در سرپست‌های خود حاضر ولی مامورین انتظامی‌تظاهرکنندگان در کار آنان اخلال در نتیجه مامورین راهنمائی پست‌های خود را ترک و به قرارگاه پلیس قم مراجعت نمودند.
ـ برابر اطلاع از فرمانداری نظامی‌قزوین جمعیت پاسداران وطن احتمالاً بین 20 تا 50 هزار نفر در قزوین قصد دارند در روز چهارشنبه4 /11 /1357 دست به یک راه پیمائی مسالمت آمیز به طرفداری از قانون اساسی و نظام شاهنشاهی بزنند.
(3)آذربایجان غربی
ـ در ساعت 3000 تظاهراتی بوسیله موافقین در شهر رضائیه انجام و همزمان تعداد زیادی از مخالفین در مسجد اعظم تجمع و بلافاصله شروع به تظاهرات ضد میهنی نمودند. که منجر به برخورد بین طرفین گردید. در این برخورد بعضی از مخالفین مسلح به تفنگ کلاشینکف و اسلحه کمری بودند و شروع به تیراندازی نمودند.
ـ به منظور برقراری نظم و آرامش و متفرق نمودن آنان یک گروهان پیاده و چهار دستگاه تانک اسکورپیون لشگر64 پیاده به شهر اعزام و در اثر تیراندازی یکنفر درجه دار و یک سرباز کشته، یک افسر، دو درجه دار، دو سپاهی دانش، 9 سرباز و 6 غیر نظامی مجروح شدند و در ساعت 1400 حادثه به پایان رسید.2
ـ ساعت 1130 تعدادی از مخالفین بانک سپه خیابان پهلوی شهر رضائیه را به آتش کشیده و تا 30 متری ستاد لشگر پیش رفتند لذا به منظور متفرق نمودن آنان گردان 136 پیاده لشگر64 پیاده با 3 دستگاه تانک بطرف خیابان پهلوی و مسجداعظم حرکت نمودند. ضمناً به دستور فرمانده لشگر پرسنل لشگر و عموم سربازان پادگان به جنگ افزار سازمانی و مهمات مربوطه مجهز و تعداد زیادی تیر هوائی شلیک نمودند و تا ساعت 1315 تیراندازی ادامه داشته است همچنین گروه‌های موافق با در دست داشتن تمثالهای شاهنشاه آریامهر به دادن شعارهای ملی و میهنی مشغول بودند. درساعت 1400 فروشگاه اتکا ارتش واقع در خیابان پهلوی شهر رضائیه بوسیله اخلالگران به آتش کشیده شدکه با تلاش مامورین انتظامی‌حریق خاموش گردید.
ـ درساعت1650 اهالی آبادی‌های بدل آباد، شیرین کنده، بربوجاق، دیزج، امیربیک، فرورک و چند آبادی دیگر اطراف شهرخوی درحدود 50000 نفرطی خواست‌های کتبی و تقدیم قطعنامه تقاضا نمودند روز ششم بهمن تظاهرات آرام میهنی انجام دهند ولی تاکنون با انجام این تظاهرات موافقت نگردید.
(4) استان خوزستان
ـ در ساعت 1700 سرگرد شهربانی محمود ایوقی فرمانده گارد دانشگاه جندی شاپور در مقابل منزل خود واقع در خیابان شرف اهواز مورد اصابت گلوله قرار گرفت و در بیمارستان بستری گردید.
ضاربین با اتومبیل پیکان شماره 36741 اهواز متواری گردیدند.
(5) استان آذربایجان شرقی
ـ ساعت0800چهار نفر سارق مسلح به بانک ملی تبریز واقع در خیابان دارائی این شهر وارد و کارمندان بانک را به اطاق دیگری برده و مشتریان را در یک طرف جمع و در این هنگام ستوان سوم کربلائی زاده جمعی قرارگاه شهربانی تبریز که یکی از مشتریان بوده مبادرت به تیراندازی می‌نماید که توسط سارقین مضروب و مبلغ2378000 ریال توسط آنان به سرقت برده و در حین قرار یک نفر غیر ارتشی را در خارج از بانکها به قتل می‌رسانند از سارقین یک دستگاه پیکان باقی مانده که مامورین مشغول شناسائی آن می‌باشند.
ب ـ مناطق با فعالیت متوسط
(1) استان اصفهان
ـ در ساعت0030 گروهبان یکم صوفی نگهبان ضلع جنوبی یگان هاشم آباد تابع ن ه ش یک دستگاه تریلی با چند سرنشین در مسیر شاه راه اصفهان به نائین را مشاهده که به طرف عوامل نگهبانی تعداد هفت تیر شلیک ولی با صدا در آوردن آژیر خطر وسیله درجه دار یاد شده عوامل نگهبانی با خبر و در نتیجه کامیون تریلی و سرنشینان موفق به فرار میشوند.
(2) استان همدان
ـ درساعت 2040 روزجاری یک‌دستگاه خودرو ارتشی در مقابل ساختمان محل سکونت آمریکائی‌ها داخل پایگاه سوم شکاری همدان بوسیله مواد منفجره دست ساز منفجرکه در نتیجه شیشه جلوی اتومبیل و پنجره هواکش و دو جام از شیشه ساختمان مجاور شکسته شد.
پ ـ مناطق با فعالیت کم
استان مازندران
ـ روزجاری در آمل کلیه مغازه ها، بازار و بانکها فعالیت داشتند ولی دادگستری ،پست، دارائی، آموزش و پرورش کماکان در اعتصاب بودند. ضمناً میدان ششم بهمن و خیابان ششم بهمن به نام خمینی و دبیرستان پهلوی آمل بنام دکتر محمد مصدق نامگذاری گردید.
ـ در ساری عده‌ای ناشناس به دامداری والاحضرت محمود رضا حمله و تعداد 750 راس گاو و مبالغی پول نقد را به سرقت بردند.
2- عملیات گروه‌های مخالف
الف ـ استعداد و گسترش
مراجعت قریب الوقوع خمینی به کشور شاهنشاهی و همچنین عفو عموم زندانیان سیاسی در توسعه و تقویت گروه‌های مخالف موثر بوده است.
ب ـ تاکتیک و جنگ افزارهای جدید ـ مخالفین با حمله به فروشگاه‌های تعاونی ارتش، بانک سپه و منازل افسران ارتش در صدد ایجاد رعب و وحشت در بین پرسنل ارتش هستند.
3-سایر عناصر اخلالگر
الف ـ هویت گروه‌های مخالف ـ تغییر داده نشد.
ب ـ تلفات
نام شهر ارتشی غیر ارتشی
کشته زخمی کشته زخمی
رضائیه 2 14 6
اهواز 1
تبریز
1[یک زخمی‌ارتشی]
1[یک کشته غیر ارتشی]
تهران
1[یک زخمی‌ارتشی]
پ ـ تهدیدات
ـ ارعاب تلفنی و تهاجم بوسیله عناصر اخلالگر و تهاجم به منازل و خانواده پرسنل نظامی‌ادامه دارد.
ت ـ روحیه
ـ مسافرت قریب‌الوقوع آیت اله خمینی به کشور شاهنشاهی و دریافت پیام‌هائی از سوی وی مبنی بر تشکیل حکومت جمهوری اسلامی‌در روحیه اخلالگران صد در صد موثر بوده است.
ث ـ فعالیت‌های ممانعتی جدید ـ فعالیتی گزارش نشده است.
ج ـ تاسیسات اداری و پشتیبانی ـ تغییر نداشته است.
4- ضد اطلاعات
الف ـ اقدامات اطلاعاتی ـ شناسائی پرسنل ن م ش و ساواک به منظور تهدید و ارعاب ادامه دارد.
ب ـ تبلیغات براندازی ـ بصورت اعلامیه‌های گوناگون نشر اکاذیب و شایعه همچنان ادامه دارد.
پ ـ انتقادات از روشهای سیاسی و اقتصادی دولت
مخالفین به مخالفت خود با کابینه جناب دکتر بختیار ادامه میدهند.
ت ـ شایعات
ـ اعلامیه‌ای از طرف افسران و همافران و درجه داران پایگاه یکم بشرح زیر منتشر گردید. ما افسران، همافران، درجه داران نیروی هوائی بخصوص پایگاه یکم شکاری معتقدیم که هواپیماها و اسلحه‌های موجود در ارتش شاهنشاهی برای مبارزه و سرکوب دشمنان می‌باشد چنانچه این تجهیزات علیه هم میهنان ما مورد استفاده قرار گیرد کلیه آنها را نابود خواهیم کرد. ضمناً به اطلاع عموم میرساند که در تاریخ 23 /10 /1357 هفت نفر از پرسنل فداکار نیروی هوائی تبریز که موفق به خرابکاری در سیستم تیراندازی یک فروند هواپیما گردیده بودند بدستور شاه خائن تیرباران شدند.
ـ در قزوین عده‌ای از پرسنل وظیفه قصد دارند در تاریخ 5 /11 /1357 مرتکب نحستی گردند تا در مراسم استقبال از خمینی شرکت نمایند.
ـ شایع است که 40000 نفر هندی طرفدار خمینی تصمیم دارند برای استقبال از وی به ایران بیایند.
ـ عده ای قصد دارند به منظور برقراری تامین برای ورود خمینی از شب روز 2 /11 /1357 در فرودگاه مهرآباد مستقر شوند.
ـ در اهواز اعلامیه ای در مورد ساختن بمب دستی پخش نمودند و اکثر جوانان با توجه به مفاد اعلامیه مبادرت به ساختن بمب دستی نموده و در نظر دارند از وجود آن برای تخریب کامیون‌های ارتشی استفاده نمایند.
ـ در پشت بام حسینیه اعظم اهواز مقداری اسید در شیشه بزرگ جهت مقابله با مامورین انتظامی‌تهیه گردیده است.
ـ ناصر قشقائی3 به آباده وارد و در هتل آن شهر اقامت در تاریخ 1 /11 /1357 نموده است.
ـ دانشجویان عضو کنفدراسیون مقیم کشورهای خارج در نظر دارند هنگام مراجعت به ایران با وسیله شخصی خود مقداری اسلحه نیز وارد نمایند.
ـ عده ای در حدود 500 نفر از مردم دهکده تازه کند از توابع اسکوی تبریز در نظردارند اموال والاحضرت غلامرضا را غارت نمایند.
5- امکانات گروه‌های مخالف
ـ با توجه به آزادی مطبوعات، آزادی زندانیان سیاسی و عدم دخالت مامورین انتظامی‌اخلالگران و متجاوزین روزبروز جری تر میشوند.
6- اخباری که در گزارش روزهای پیش نوشته نشده است
ـ از صبح روز 1 /11 /1357 تعدادی بیش از 3000 نفر از اهالی شهرستان شاهپور در خیابان دست به تظاهرات ملی و میهنی زده و خواستار مراجعت شاهنشاه آریامهر شده اند.
7- تجزیه و تحلیل
ـ بطور کلی با مقایسه رویدادهای این دوره با دوره‌های قبل دامنه تظاهرات از ناحیه مخالفین بطور نسبی کاهش یافت لکن عده‌ای اخلالگر ضمن مبادرت به چند مورد سرقت از منازل پرسنل ن م سعی نمودند وسیله تهدید و ارعاب پرسنل مزبور را فراهم نمایند.
8- نتیجه
ـ با نگرش به مراجعت قریب الوقوع خمینی به ایران و وجود شکاف بین دانشجویان (مخالف خمینی) و طرفداران خمینی چنین بنظر می‌رسد که این شکاف هنگام ورود خمینی، به ایران وسیع تر گردیده و احتمالاً برخوردهائی را بین گروه‌های مزبور بوجود آورد و در این وضعیت پرسنل ارتشی احتمالاً مداخله و وخامت اوضاع را پیش از پیش تشدید نماید علیهذا به منظور جلوگیری از عواقب وخیم وناگوار در آینده (که بدون شک خونریزیهای پیگیر و مستمری را بدنبال خواهد داشت) و در نظر گرفتن مصالح مملکتی، از هم اکنون انجام پیشگیری‌های لازم و اقدامات احتیاطی از طرف مقامات صلاحیت دار لازم و ضروری بنظر می‌رسد.
ر سب 3 سپهبد خواجه نوری
بجای سرلشکر مکری
گیرندگا ن
1ـ وزارت جنگ (2نسخه)
2ـ ن ز ش (معاونت عملیات و اطلاعات)
3ـ ن ه ش (معاونت عملیات)
4ـ ن د ش(معاونت عملیات)
5ـ ژک ش (رکن3)
6ـ ش ک ش (عملیات)
7ـ ساواک
8ـ سب 2 (رک)، ف. د(اد)، ف ﻫ (دسک داخلی)، (داد)
9- روابط عمومی
توضیحات سند:
1. هواپیمای ملی ایران این روزها شاهد برنامه‌های متعددی بود. امروز( 2 /11 /57 ) دکتر محمود درویش در آنجا سخنرانی کرد و انقلاب ایران را بی همتا دانست و گفت اتحادی که در انقلاب ایران پدید آمده در دیگر نهضت ها و جنبش‌ها دیده نشده است. وی به لزوم همبستگی عقیدتی مثل همبستگی دینی بین مردم تاکید کرد.( کیهان ،ش 10620، ص 3 )2. روزنامه آیندگان تعداد شهدا و مجروحین ارومیه را 15 کشته و زخمی‌نوشت : «ساعت 9 رضاییه ناگهان متشنج شد و ماموران انتظامی(ارتش ،ژاندارمری و شهرداری) شروع به تیر اندازی به طرف مردم کردند که متقابلاً از سوی مردم نیز به آنان تیر اندازی شد و زد و خورد تا یک ساعت بعد از ظهر ادامه داشت. » (ش 3271،ص3) این منبع همراه روزنامه اطلاعات خبر از به توپ بسته شدن گنبد مسجد اعظم دادند. «نظامیان شورشی ساعت 30 /11 صبح حمله خود را آغاز کردند و ضمن پاره کردن عکس‌های حضرات ایات عظام به ساختمان دادگستری حمله برده همچنین گنبد مسجد اعظم را به توپ بستند. نظامیان شورشی با مسلسل شیشه‌های اغلب مغازه‌ها و ادارات و منازل را درهم شکستند و طی آن مردم مسلح ارومیه نیز به مقابله با آنها پرداختند. » (ش 15769،ص2)
3. محمد ناصر قشقایی، فرزند اسماعیل خان صولت‌الدوله در سال 1287 ﻫ ش به دنیا آمد. از کودکی به امور ایلاتی پرداخت. در جریان جنگ جهانی اول و ابتدای مبارزه قشقائی ها با بریتانیا به نمایندگی از طرف پدرش به مذاکره با آنان پرداخت. پس از شکست در جنگ نیز از جانب صولت با انگلستان قرار داد صلح امضأ کرد. در دوره هشتم به همراه پدرش به نمایندگی مجلس انتخاب شد و با وی نیز دستگیر گردید، وی مدتی پس از مرگ صولت‌الدوله، از زندان آزاد شد. (رهایی وی ظاهراً به دلیل جشن-های ازدواج محمدرضا پهلوی و ملکه فوزیه بوده است) پس از آزادی ابتدا به خراسان رفت، سپس دوباره به تهران بازگشت و به کشاورزی مشغول شد. به دنبال حوادث شهریور 1320 خودسرانه به فارس و میان ایل بازگشت، محمدناصر قشقایی و برادرانش از شروع نهضت ملی شدن صنعت نفت به یاری مصدق شتافتند. پس از کودتای 28 مرداد 1332 مدتی با عوامل رژیم درگیر و در پی آن راهی خارج از کشور شد. ناصر قشقایی در بهمن ماه 1362 در آمریکا در گذشت.