حوادث و وقایع شهرهای استان خراسان
تاریخ سند: 5 آبان 1357
حوادث و وقایع شهرهای استان خراسان
متن سند:
1ـ مقارن ساعت 1000 روز 5 /8 /57 (2537 شاهنشاهی)، بمناسبت چهلمین روز وقوع حادثه زلزله طبس، حدود 1000 نفر از قشریون مذهبی در حسینیه شهر گناباد ـ استان خراسان اجتماع نموده اند.پس از خاتمه اجتماع، جمعیت مذکور از مسجد خارج شده و قصد انجام تظاهرات ضد ملی داشته است که با اخطار مأمورین انتظامی مواجه شده اند.
مأمورین انتظامی جهت متفرق کردن جمعیت مذکور مبادرت به شلیک چند تیر هوائی و استفاده از گاز اشک آور نموده اند که تعداد چهار نفر بر اثر کمانه کردن تیر مجروح و بلافاصله جهت مداوا به بیمارستان تربت حیدریه اعزام شده اند.
حدود 700 نفر از آنان نیز به حسینیه مراجعت کرده و متحصن گردیده اند.
جمعیت مذکور بمنظور پایان دادن به تحصن خود، درخواست ملاقات با نماینده شهربانی یا سازمان اطلاعات و امنیت خراسان را نموده اند، تا درباره رئیس شهربانی گناباد که بفرمان او بطرف آنان تیراندازی شده مذاکره نمایند.
1 2ـ ساعت 1140 روز 5 /8 /57، حدود 10 هزار نفر از قشریون مذهبی در خیابان نادری و اطراف منزل آیت اله سید عبداله شیرازی ـ شهر مشهد اجتماع و مبادرت به راه پیمائی و تظاهرات ضد میهنی نموده اند.
محمدرضا شیرازی (فرزند آیت اله شیرازی) به نماینده کیهان در مشهد اطلاع داده تا در محل حاضر شده و از تظاهرات مذکور عکسبرداری نماید.
3ـ مقارن ساعت 1230 روز مذکور، قریب 5000 نفر از طبقات مختلف مردم در میدان راه آهن مشهد اجتماع و مبادرت به راه پیمایی نموده اند.
جمعیت مذکور در ساعت 1245 متفرق و چند نفر از آنان حین متفرق شدن، از تانک مستقر در میدان مذکور بالا رفته و فرمانده تانک را در آغوش گرفته و بوسیده اند.
1 4ـ ساعت 1700 روز 5 /8 /57، گروه کثیری از قشریون مذهبی شهر تربت حیدریه بدنبال اطلاع از اعزام مجروحین حادثه گناباد به تربت حیدریه (موضوع مندرج در بند 1) با دادن شعارهای مضره به تظاهرات اخلالگرانه مبادرت کرده اند.
تظاهرکنندگان رستوران باغ ملی، سینما فردوسی، شعب بانکهای ملی و صادرات و دفتر فرمانداری را بآتش کشیده و سپس بمأمورین انتظامی حمله کرده و دو نفر از آنان را مجروح نموده اند.
مأمورین فوق بلافاصله جهت مداوا به بیمارستان اعزام شده و حال آنان رضایتبخش میباشد.
متظاهرین با دخالت مأمورین انتظامی متفرق گردیده و آتش نیز توسط مأمورین آتش نشانی خاموش شده است.
5ـ ساعت 1800 روز مذکور، حدود 600 نفر از قشریون مذهبی بمنظور برگزاری نماز جماعت در حرم مطهر حضرت رضا (ع) اجتماع نموده اند.
پس از خاتمه نماز جماعت یکی از روحانیون بمنبر رفته و از مردم درخواست کرده که در تظاهرات خود به خشونت و تخریب دست نزنند و تظاهرات را بصورت آرام انجام دهند.
6ـ مقارن ساعت 1900 روز 5 /8 /57، قریب 3000 نفر از طبقات مختلف مردم در باغ نادری شهر مشهد اجتماع و مبادرت به راه پیمائی کرده اند.
جمعیت یکی از افسران فرمانداری نظامی را سردست بلند کرده و به گردنش گل آویخته و سپس متفرق شده اند.
توضیحات سند:
1ـ پس از سخنرانی های آقایان مدنی و دلاوری «شرکت کنندگان در این مراسم از حسینیه خارج شدند و به همراه روحانیون شروع به راه پیمایی کردند.این عده هنوز مسافتی را طی نکرده بودند که در تقاطع خیابان با مأمورین انتظامی روبه رو شدند...
در این هنگام چند تن از روحانیون گناباد از جمله حجه الاسلام مدنی که در صف اول جمعیت حرکت می نمود با تنی چند از مأمورین انتظامی و رئیس شهربانی گناباد ـ مذاکراتی به عمل آورد تا آنان را متقاعد ساخته و به راه پیمایی آرام خود ادامه دهند ولی مذاکرات با رئیس شهربانی و مقامات دیگر پلیس بی نتیجه ماند و تظاهرات شدت بیشتری پیدا کرد.
مأمورین انتظامی با رو به رو شدن این صحنه بلافاصله اقدام به تیراندازی کردند...
که 10 نفر مورد اصابت گلوله قرار گرفتند و نقش زمین شدند...
دو تن از آنان آقایان حاج شیخ محمد باصری و شیخ سید مهدی ابراهیمی از روحانیون گناباد و چهار تن دیگر به نام های حسین ابراهیمی، حسن ابراهیمی، غلامرضا خیراللهی و یک نفر دیگر که هنوز هویت او معلوم نشده است، مجروح شدند.
» (خراسان، ش 8530، ص 7).
1ـ برای آگاهی بیشتر از جزئیات تظاهرات امروز (5 /8 /57) مشهد، ر.ک : اطلاعات، ش 15744، ص 4؛ رستاخیز، ش 1048، ص 4.
* امروز (5 /8 /57) در بیرجند هم به مناسبت چهلم کشته شدگان زلزله طبس که در آن فاجعه دو تن از دانشجویان بیرجندی جان خود را از دست دادند، مراسمی از طرف دانشجویان دانشکده علوم بیرجند در مسجد محمدیه این شهر برپا شد و سپس تظاهراتی شکل گرفت که با شعارهایی علیه حکومت شاه همراه بود.
تظاهرکنندگان در گورستان شهر اجتماع کردند و به سخنان یکی از روحانیان گوش دادند.
نماز جماعت هم در مسجد آیتی بیرجند با حضور راه پیمایان خوانده شد.
در تظاهرات بعدازظهر گروهی از تظاهرکنندگان دستگیر شدند.
(رستاخیز، ش 1048، صص 4 و 18).