موضوع: تشکیل جلسه بحث و تفسیر هفتگی در مسجد هدایت و اظهارات دکتر جواد باهنر*
تاریخ سند: 6 خرداد 1347
موضوع: تشکیل جلسه بحث و تفسیر هفتگی در مسجد هدایت و اظهارات دکتر جواد باهنر*
متن سند:
گزارش خبراز: 20ﻫ2 تاریخ: 6 /3 /47
به: 316 شماره: 9136 /9136ﻫ2
موضوع: تشکیل جلسه بحث و تفسیر هفتگی در مسجد هدایت و اظهارات دکتر جواد باهنر*
منبع: 748
ساعت 19:30 روز 2 /3 /47 جلسه بحث و تفسیر هفتگی در مسجد هدایت واقع در خیابان استانبول تشکیل گردید پس از پایان نماز جماعت دکتر جواد باهنر به صحبت پرداخت و درباره افتخارات ایران باستان اظهار داشت در زمان پادشاهان ساسانی که قبل از اسلام حکومت می‌کردند فقط یک مشت تبلیغاتچی به نفع امپراطوری تبلیغ می‌کردند و ضمن شرح جنگ‌ها و آدمکشی‌های انوشیروان صحبت را به عدالت انوشیروان کشانید و گفت که از زمان قدیم تبلیغات در دستگاه امپراطورها رواج داشته است و افزود که انوشیروان در زمان پدرش ابتدا دین مزدک را تقویت کرد بعد سران قوم بر علیه او شوریدند پس از مدتی مغلوب آنها شد و به عنوان مهمانی تمام سران را از بین برد در جنگ ایران و روم چندین هزار نفر را از بین برد و اضافه کرد موضوع عدالت انوشیروان فقط خراب نکردن خانه پیرزنی که اطراف طاق مدائن سکنی داشته و حاضر نشده به هیچ قیمتی آن را واگذار کند و همچنین کشیدن یک طناب عدالت از بیرون تا داخل کاخ بوده که آنهم فقط جنبه تبلیغ داشته است. ساختمان کاخ مدائن و چندین بنای دیگر به وسیله معماران رومی‌که از اسیران بودند بنا شد. دکتر باهنر سپس در مورد آزادی آن زمان بحث کرد که هیچ رعیت زاده یا شخص عادی حق نداشت در مدارس تحصیل نماید و درباره تأسیس دانشگاه جندی شاپور که در چه زمانی و برای چه منظوری ساخته شد صحبت نمود او افزود که در زمان قدیم آزادی وجود نداشت اما حضرت رسول (ص) و اسلام بود که گفت بین شاه و گدا نباید فرقی وجود داشته باشد همه بنده خدا هستند از آن تاریخ به زن و مرد آزادی داده شد آن وقت الان یک عده فقط به نام عدالت خودشان تبلیغ می‌کنند.
افراد شناخته شده عبارت بودند از مهندس مهدی بازرگان1، خلیل شالچی، مهندس محمدعلی گل افشانی، مصطفى صادقی.
توضیحات سند:
*. معمولاً ساواک در مسجد هدایت و دیگر مراکز مهم و تجمع نیروهای مخالف و مبارزین، چندین منبع قرار داده بود تا تمام حرکات و فعالیت‌ها را زیر نظر داشته باشد. در پرونده شهید باهنر از هر جلسه سخنرانی ایشان سه یا چهار گزارش خبری به ساواک واصل و در پرونده ضبط می‌شد. با توجه به تکراری بودن مضامین اغلب گزارشات، سعی شده است اسناد و گزارشاتی که کاملتر بوده انتخاب شود و در برخی مواقع به دلیل ذکر پاره‌ای مطالب دیگر در حاشیه اسناد اقدام به درج آن شده است. در خصوص سند فوق نیز به جهت پاره‌ای توضیحات دیگر در گزارش منبع 602 اقدام به درج آن شده است. ١- خسرو اول. ملقب به انوشیروان عادل از شاهان سلسله ساسانی است. در آغاز سلطنت خود تمام برادران خود و اولاد ذکور آنان را به قتل رساند او مزد کیان را که گفته می‌شود تعدادشان هشتاد هزار نفر بود، در یک روز قتل عام کرد قتل بزرگمهر، وزیر دانشمند وی که به دستور وی انجام گرفت. از دیگر اعمال ظالمانه او بود. امام خمینی(ره) درباره وی می‌فرمایند:«... اینکه می‌گویند انوشیروان عادل این از اساطیر است. یک مرد ظالم سفاکی بوده است، منتهی شاید پیش سلاطین دیگر وقتی می‌گذاشتند، به او گفتند عادل. و الا کجایش انوشیروان عادل بوده است؟!»
(رک: کتاب کوثر، ج اول، ص 639(
1. مهندس مهدی بازرگان: مهندس بازرگان در سال 1287ﻫ ش در تبریز متولد شد و پس از گذراندن مراحل تحصیلات ابتدایی و متوسطه در تبریز و تهران. همراه اولین گروه اعزامی برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت، در رشته مهندسی ترمودینامیک تحصیلات خود را به پایان رساند و در مراجعت به ایران به عضویت کادر علمی‌دانشگاه تهران در آمد. بازرگان فعالیت سیاسی خود را در جبهه ملی آغاز کرد و در دروان نخست وزیری دکتر مصدق، سمت‌های ریاست شرکت ملی نفت ایران و سازمان آب را عهده دار بود. پس از کودتای امریکایی 28 مرداد 32، از مؤسسان نهضت مقاومت ملی بود و در سال 1334 به همین علت دستگیر و زندانی شد. بازرگان به دنبال بحران سیاسی سال‌های 39-40 نهضت آزادی ایران را به اتفاق چند تن دیگر (آیت‌الله طالقانی، دکتر یدالله سحابی، مهندس عطایی، رحیم عطایی، عباس سمیعی، و حسن نزیه) تأسیس کرد. در دی ماه 1341 "سران نهضت آزادی دستگیر شده و بازرگان و آیت‌الله طالقانی هر یک به ده سال زندان محکوم گردیدند. مهندس بازرگان در آبان ماه سال 46 از زندان آزاد شد و به اتفاق چند تن دیگر از همکران سابق دانشگاهی (که از دانشگاه تهران اخراج شده بودند) یک شرکت امور بازرگانی و ساختمانی تشکیل داد. مهندس مهدی بازرگان، مبانی و جهان بینی و ایدئولوژی خود را در کتب متعددی که بعضی از آنها تفصیل سخنرانی‌های اوست. به رشته تحریر در آورده است. مبنای تفکر ایشان، اصالت دادن به علم (سیانتیسم) و سعی در تطبیق مفاهیم قرآن و نسبت با علوم تجربی روز است. اولین کتاب وی "مطهرات در اسلام" بر همین اساس نگارش یافته و اوج آن، دو کتاب "راه طی شده" و "عشق و پرستش" یا "ترمودینامیک انسان" است. مؤسسان سازمان مجاهدین خلق خواندن این دو کتاب را به عنوان منابع آموزش اولیه به اعضای خود توصیه می‌کردند.
از دیدگاه سیاسی، تفکر ایشان و همفکران وی مبتنی است بر تلفیق ملیت (ناسیونالیسم) و مذهب بود. بدین لحاظ نهضت آزادی رسیدن به اجرای کامل قانون اساسی مشروطه را نقطه‌ای ایده آل برای مبارزات خود می‌دانست. در فروردین 1356 مهندس بازرگان به اتفاق 28 نفر دیگر (از جمله آقایان: ناصر میناچی، کریم سنجابی، حسن نزیه، حبیب‌الله پیمان، مقدم مراغه‌ای و ...) جمعیت دفاع از آزادی و حقوق بشر را تأسیس کردند. جدا از فعالیت‌ها و تفکرات سیاسی آقای بازرگانی ایشان به دلیل فعالیت‌های دینی و اسلامی‌در محافل دانشگاهی و روشنفکری مورد احترام بود. از این رو انتخاب ایشان از سوی شورای انقلاب، که در آن شرایط در زمره معدود شخصیت‌های سیاسی، مذهبی و دارای تجربیات عملی اجرایی بوده و در واقع "خیرالموجودین" محسوب می‌شده است بیشتر متکی بر شناخت شخصی از مراتب تدین و مبارزات ایشان بوده تا درستی مواضع حزبی و مشی مبارزاتی وی.
ایشان در 30 دی ماه 1373 درگذشت. (کوثر، ج 3، ص 218)