تاریخ سند: 20 آذر 1357
متن سند:
حوادث و وقایع برخی از شهرهای استان خوزستان در روز 20 /9 /57 1ـ از صبح روز 20 /9 /57 (2537 شاهنشاهی)، عده ای از قشریون مذهبی و عناصر فرصت طلب در گروههای تقریبی 3000 الی 50000 نفری تحت عنوان برگزاری مراسم عاشورای حسینی در برخی از خیابانهای شهرهای اهواز،1 دزفول،2 خرمشهر، مسجد سلیمان، آقاجاری و بندر ماهشهر به راه پیمائی پرداخته و گروهی از متظاهرین نیز در حالیکه پلاکاردهای حاوی مطالب مضره با خود حمل میکرده اند، شعارهائی علیه مقامات عالیه مملکتی داده اند.در جریان راه پیمائی در شهر مسجد سلیمان، تعدادی از عناصر ماجراجو با استفاده از موقعیت شیشه های چندین باب مغازه را شکسته اند که در رابطه با این اقدام، مامورین شهربانی هشت نفر را دستگیر نموده اند.
3 2ـ از ساعت 1300 روز 20 /9 /57، عده ای قشریون مذهبی و عناصر آشوب طلب بطور پراکنده در پاره ای از نقاط شهر آبادان به تظاهرات اخلالگرانه مبادرت نموده و گروهی از آنها ضمن آتش زدن چند شعبه بانک، با سنگ و آجر بطرف مامورین انتظامی که در برخی از نقاط حساس شهر مستقر بوده اند، حمله کرده اند و مامورین با هوشیاری کامل آنها را متفرق کرده اند.
در جریان اخلالگریهای فوق، گروهی از عناصر آشوبگر نیز به کلانتریهای 5 و 6 هجوم برده اند که مامورین با تیراندازی هوائی آنها را پراکنده ساخته اند.
در درگیری مذکور، هشت نفر از مهاجمین مجروح که به بیمارستان اعزام، لکن یکنفر از مجروحین بعلت عدم تاثیر معالجات فوت و بقیه نیز بستری گردیده اند.
4 3ـ در روز 20 /9 /57، وضع در سایر شهرهای استان خوزستان عادی گزارش شده است.
ارزیابی خبر : خبر صحت دارد.
اقدامات انجام شده : مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1ـ در گزارش خبر تظاهرات اهواز آمده است که نام خیابان ها در روز عاشورا تغییر کرد و مردم نام های خمینی، شریعتمداری، شریعتی، غفاری، طالقانی و...بر آن ها گذاشتند.
(پرونده 106991، ج 5) 2ـ در مورد دزفول گزارش مشروحی هم وجود دارد که خواهید خواند.
3ـ روزنامه اطلاعات درباره تظاهرات روز عاشورا در مسجد سلیمان نوشت : «بیش از 3 هزار نفر از طبقات مختلف مردم در خیابان های شهر به راه افتادند و پس از عبور از خیابان های اصلی به ناحیه نفتون رفتند و به هنگام بازگشت، تظاهرات رنگ خشونت به خود گرفت.
» (اطلاعات، ش 16621، ضمیمه، ص 3) 4ـ نشریه اخبار جنبش اسلامی از عاشورای آبادان چنین نوشت: «روز عاشورا راه پیمایی بزرگ با شرکت طبقات مختلف مردم تشکیل می شود.
هنگام عبور جمعیت از مقابل نیروی دریایی، به خاطر شعارهای ضد سلطنتی که مردم می دادند، سربازان اقدام به تیراندازی می کنند و در نتیجه 6 نفر کشته و تعداد زیادی زخمی می شوند.
» (ش 3، به تاریخ 30 آذر 1357) تعداد شهدای آبادان در بولتن شماره 18 ستاد بزرگ ارتشتاران که در ابتدای سندهای امروز آمد دو تن یاد شد.