گزارش
تاریخ سند: 22 دی 1329
گزارش
متن سند:
تاریخ: 22 /10 /1329گزارش
طبق گزارش مأمور ویژه در ساعت ۹:۳۰ صبح روز ۲۰ ماه جاری سید ابوالقاسم کاشانی به اتفاق سید مصطفی پسر خود و ناجی، دامادش و علیزاده از منزل خارج و برای عیادت بیوک صابر مدیر روزنامه (کی بکیه(1)) به بیمارستان مهر واقع در خیابان امیریه رفت و پس از نیم ساعت توقف خارج و به منزل خود مراجعت نموده است.
عصر روز مزبور نیز عده‌ای از اطرافیان کاشانی در اطاق بیرونی منزل مشارالیه جمع شده و سپس مجتمعاً به مجلس شورای ملی رفته و پس از سه ربع ساعت به اتفاق شمس قنات‌آبادی و چند نفر از مدیران جراید متحصن، به منزل کاشانی مراجعت نموده‌اند. کاشانی پس از ملاقات با مدیران جراید و تعریف و توصیف از شمس قنات‌آبادی، اظهار داشت: از دیدار شماها خیلی خوشحال شدم و از خداوند خواهانم که شما را در خیر و صلاح کشور موفق و در خدمت به ملت و دیانت که بزرگ‌ترین عبادت است، ثابت قدم بدارد. سپس اضافه نمود که شما زبان و صدای مردم و شمشیر برنده ملت هستید که در موقع مبارزه و دفاع از حق، خیانت خائنین و جنایت جانیان را برای ملت، روشن و آشکار می‌سازید اگر شماها ساکت باشید و حقایق را ننویسید و در مقام اخذ حق مردم، پیش قدم نباشید، مسؤول تضییع حقوق مردم خواهید بود. من هم چون می‌بینم اگر برای احقاق حق این مردم ساکت بنشینم، مسؤول خواهم بود، روی این اصل قیام نموده‌ام و الا من با انگلیس‌ها یا اشخاص مزدور آنان غرض شخصی ندارم و برای استفاده شخصی هم نیست بلکه فقط برای سلب مسئولیت و رفع تکلیف است. پس از خاتمه بیانات کاشانی شمس قنات‌آبادی شرحی در اطراف ملاقات با تقی‌زاده(۲) رئیس مجلس سنا و مذاکراتی که شده بود، بیان نموده و سپس مدیران جراید از آنجا خارج شدند.(۳) در ساعت ۱۷:۳۰ پس از ادای نماز مغرب و عشاء کاشانی به اندرون عمارت خود رفته و در ساعت ۲۰ اطرافیان نیز به تدریج متفرق گردیدند.
توضیحات سند:
1- کی بکیه:صاحب امتیاز و مدیر مسؤول: بیوک صابر
سردبیر: اسماعیل ریاحی
تأسیس: ۱۳۲۹
موضوع: سیاسی، اجتماعی، انتقادی، ادبی و خبری
محل انتشار: تهران
فاصله انتشار: هفتگی
۲- سید حسن تقی‌زاده: فرزند تقی در سال ۱۲۹۵ ﻫ ق در تهران متولد شد. به تحصیلات قدیم و جدید احاطه کامل داشت و به زبان انگلیسی مسلط بود. نامبرده مشاغلی از جمله: نماینده مجلس شورای ملی در دوره‌های دوم ، پنجم، ششم، وزیر مختار شاهنشاهی در لندن، استاندار خراسان، وزیر طرق و شوارع، وزیر دارائی، وزیر مختار شاهنشاهی در پاریس، ریاست مجلس سنا و... را عهده‌دار بود. رکن ۲ ستاد لشکر ۳ تبریز در گزارشی در مورد وی چنین آورده است: «... در سنه ۱۳۱۶ ﻫ.ق مدرسه‌ای به همراه دوستان به اسم مدرسه تربیت بنا کرد که به واسطه حملات بعضی از علما و روحانیون تعطیل شد. در حدود ۲۲ سالگی در مدرسه آمریکایی تبریز به یاد گرفتن زبان انگلیسی مشغول شد. در این اوقات مقالاتی در برخی جراید فارسی خارجه می‌نوشت و در سنه ۱۳۲۰ ﻫ ق به نشر مجله‌ای به اسم گنجینۀ فنون اقدام کرد... وقتی که خبر انقلاب مشروطه در تهران را شنید به تهران رفت... رساله‌ای از او به نام «تحقیق احوال کنونی ایران» در تبریز نشر شد و چون در تبریز انقلاب مشروطه‌خواهی بر پا شد به نمایندگی مجلس انتخاب و وارد مجلس شورای ملی گردید... چون مشروطه برانداخته شد، مشارالیه با جمعی از پیشروان مشروطه مانند مرحوم سید عبدالرحیم خلخالی، معاضدالسلطنه و میرزا علی‌اکبر خان دهخدا و قریب به هفتاد نفر دیگر به سفارت انگلیس در تهران پناهنده شدند و از خطر قطعی ایمنی یافتند... از نقاط ضعف وی غرور زیاد اوست.» تقی‌زاده از اعضای برجسته فراماسونری و لژ بزرگ بود و در سال ۱۳۲۸ به همراه تنی چند از ماسون‌های قدیمی مثل تقی اسکندرانی به تأسیس اولین لژ آلمانی در ایران اهتمام ورزید.
پرونده‌های انفرادی ساواک
۳- در روز ۲ دی ماه ۱۳۲۹ جمع زیادی از مدیران جراید در عمارت بهارستان حضور یافتند پس از مذاکره با سناتورها ده نفر از ایشان باقی ماندند و بقیه خارج شدند. در همان روز دکتر حسین فاطمی مدیر روزنامه «باختر امروز» از زندان آزاد شد. در روز ۱۹ دی ماه، کلیه مدیران مطبوعات متحصن در مجلس و نمایندگان اقلیت مجلس که در قبال تضییقات دولت نسبت به مطبوعات در مجلس متحصن شده بودند، از تحصن خارج شدند، در همین روز در طرحی که در مجلس تصویب شد، کلیه قوانین مطبوعاتی به جز قانون محرم ۱۳۲۶ لغو شد.