گزارش وقایع حوادث فرمانداری نظامی تهران و حومه
تاریخ سند: 6 دی 1357
گزارش وقایع حوادث فرمانداری نظامی تهران و حومه
متن سند:
مدت : از ساعت 1700 روز 6 /10 /1357 الی ساعت 0800 روز 7 /10 /1357 گزارشات رسیده و اقدامات انجام شده.الف ـ اطلاعیه زیر از نخست وزیری به وزارت جنگ آگهی گردیده است.
اعلامیه ـ ما با آزادی کامل ـ از اینکه فرآورده های تصفیه شده را در پالایشگاه تهران بخانه های افراد ارتشی ـ ساواکی ـ شهربانی و مستشاران آمریکائی ـ سرازیر میگردد و مردم را به ایستادن در صف های طویل نفت وادار می کنند ضمن اینکه در تصمیم خود برای بستن کلیه دستگاههای پالایشگاه در روز 4 شنبه 6 /10 /57 پا بر جا هستیم این روز به عنوان آخرین اخطار دست به اعتصاب غذا و نشستن در رستوران مرکزی بمدت 1 ساعت اقدام می نمائیم.
کارکنان پالایشگاه تهران.
1 ب ـ سازمان اطلاعات و امنیت تهران 1ـ عده ای از اخلالگران تصمیم گرفته اند آن تعداد از پمپهای بنزین و شعبات توزیع نفت را که در روز جاری 6 /10 /1357 از تحویل نفت بمردم خودداری کرده اند آتش بزنند.
(مراتب به فرمانداری نظامی مناطق نه گانه ابلاغ شد).
2ـ در مساجد مشروحه زیر وعاظ مربوطه ضمن سخنرانی مردم را به ادامه اجتماعات و تظاهرات دعوت و از آنان خواسته اند که بمنظور سرنگونی رژیم صفوف خود را فشرده تر سازند ضمنا در مساجد مورد نظر اعلامیه هائی علیه رژیم و همچنین نحوه ساختن کوکتیل مولوتف و اجرای برنامه هائی در ساعات ممنوعه در پشت بامها از قبیل ایجاد سر و صدا و تکبیر بمدت 14 روز ادامه دهند.
و در یکی از اعلامیه ها از بازاریان خواسته شده که بمنظور تأمین مایحتاج مردم از روز 10 /10 /1357 تا اطلاع ثانونی محل کسب خود را باز نمایند و در اعلامیه دیگری از جوانان خواسته شده که بمنظور کمک به سربازان متواری موهای خود را کوتاه نمایند.
ـ مسجد صاحب الزمان واقع در آیزنهاور ـ مسجد احمدیه نارمک ـ مسجد اراکی ها واقع در خیابان گرگان ـ مسجد امام حسین علیه السلام.
پ ـ دژبان مرکز 1ـ سرباز وظیفه یونس قلی زاده در ساعت 1530 روز 6 /10 /1357 هنگام مراجعت از سب وسیله تعدادی تظاهر کننده در خیابان آیزنهاور روبروی دانشکده دامپزشکی مضروب و خودرو پیکان ارتشی نامبرده را آتش زده اند و در اورژانس بالا تحت مداوا قرار گرفته است.
2ـ در ساعت 1550 روز 6 /10 /1357 یک دستگاه اتوبوس ارتشی بشماره 17232 در تقاطع کورش کبیر تخت طاوس توسط تظاهرکنندگان به آتش کشیده شده و سرنشینان آن و راننده خودروی مزبور از محل حادثه متواری شده اند.
3ـ در ساعت 1600 روز 6 /10 /1357 خودرو یخچال دار ارتشی بشماره 83882 مخصوص حمل گوشت برانندگی گروهبانیکم علی محمد میرزائی که در خیابان اوستا از شمال به جنوب در حرکت بوده در تقاطع فرصت شیرازی عده ای با سنگ و چوب و آهن و یک نوع مواد پودر در محفظه شیشه ای میخواستند اتومبیل فوق را بآتش بکشند که با مهارت راننده و بموقع رسیدن مأمورین کلانتری 8 شش نفر از عاملین دستگیر و به کلانتری دلالت گردیدند.
4ـ در ساعت 1700 روز 6 /10 /1357 غیر ارتشی ناصر مرادی که در خیابان پهلوی مشغول نوشتن شعارهای ضد ملی روی دیوار بوده بوسیله یکی از دانشجویان سال سوم دانشکده افسری تعقیب بمأمورین معرفی میگردد.
5ـ خبر واصله حاکی است در ساعت 1800 ـ 6 /10 /57 یک اتوبوس نیروی هوائی به شماره 31161 در خیابان کوروش کبیر توسط تظاهرکنندگان به آتش کشیده شد و هم اکنون در حال سوختن میباشد از راننده و سرنشین خبری نیست.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 2 ابلاغ شد.) 6ـ در ساعت 1530 روز 6 /10 /1357 دو نفر غیر نظامی بعلت حمل یکدستگاه تلفن ئی ئی 8 آمریکائی توسط مأمورین دستگیر و به کلانتری 8 دلالت گردیدند.
7ـ در ساعت 1630 روز 6 /10 /1357 تعدادی در حدود 200 نفر عناصر اخلالگر در بازار تجریش دست به تظاهرات زده که بوسیله مأمورین با استعمال مواد رنگی و تیراندازی هوائی متفرق گردیدند.
8ـ در ساعت 1530 روز 6 /10 /1357 تعدادی در حدود هزار نفر عناصر اخلالگر در خیابان خواجه نصیر طوسی دست به تظاهرات زده که توسط مأمورین متفرق و تعداد 5 نفر از آنها دستگیر و به کلانتری 6 دلالت گردیدند.
9ـ در ساعت 1600 روز 6 /10 /1357 جمعیت انبوهی در خیابانهای کوروش کبیر حد فاصل تقاطع تخت طاووس ـ ملک منصور ـ تظاهرات نموده و ضمن ایجاد آتش سوزیهای پراکنده هر لحظه بر تعداد جمعیت افزوده که توسط مأمورین فرمانداری نظامی متفرق گردیدند.
1 10ـ در ساعت 1630 روز 6 /10 /1357 سه نفر سرباز جمعی ژاندارمری (مرکز آموزش افسری ونک) با یک قبضه تفنگ ژ ـ 3 بوسیله ستوانیکم قلی زاده افسر فرمانداری نظامی منطقه 7 مشاهده که به کلانتری 9 دلالت گردیدند.
نامبردگان اظهار داشته اند با گاز شماره 14423 ژاندارمری در خیابان شاه رضا اول لاله زارنو در حال انجام مأموریت بوده اند که بوسیله عناصر اخلالگر مورد هجوم قرار گرفته و خودروی آنها به آتش کشیده شده و قصد خلع سلاح ما را داشتند که متواری شده اند نامبردگان تحویل یگان مربوطه گردیدند.
11ـ در ساعت 1830 روز 6 /10 /1357 از شرکت مسافربری فروتن واقع در خیابان خاوران اطلاع رسید غیر نظامی سیدمجتبی محسنیان بدفتر گاراژ مراجعه و اعلام مینماید تمثال اعلیحضرت همایونی را از روی دیوار دفتر پائین بیاورند که بلافاصله افسر کلانتری به محل اعزام و غیر نظامی مزبور را دستگیر در بازدید بدنی که از وی بعمل آمد یک عدد فشنگ جنگی یوزی و یک عدد کارد سلاخی از داخل جورابش بدست آمد نامبرده تحویل فرمانداری نظامی گردید.
ت ـ ضد اطلاعات فرمانداری نظامی تهران و حومه.
1ـ بطوریکه بین تظاهرکنندگان شایع است روزهای (7 و 8 /10 /1357) تظاهرات شدیدی در سطح شهر انجام میشود.
(مراتب به فرمانداری نظامی مناطق نه گانه ابلاغ شد.) 2ـ چهار راه نصرت واقع در خیابان امیرآباد تظاهر کنندگان اتومبیل های اداره مخابرات را از پارکینگ خارج و آتش میزنند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 2 ابلاغ شد.) 3ـ در ساعت 1800 روز 6 /10 /1357 در خیابان شاهرضا اول ویلا یک دستگاه جیب ارتشی بدون راننده و سرنشین متوقف تعدادی دور آن جمع شده مشغول دادن شعار بوده اند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 2 ابلاغ شد.) 4ـ اتوبوس شماره 28538 ارتشی در سه راه تخت طاوس مورد حمله تظاهرکنندگان قرار گرفته و پس از شلیک سه تیر هوائی وسیله اسکورت اتوبوس، تظاهرکنندگان گریخته ولی کلیه شیشه های خودرو را شکسته اند.
5ـ یکدستگاه خودرو ارتشی که در ساعت 1400 روز 6 /10 /1357 در خیابان سپاه مقابل عشرت آباد آتش زده شده مسبب آن سرنشینان اتومبیل رنجرور سبز رنگ شماره 14417 تهران 14 میباشد که اکنون در خیابان کورش کبیر خیابان شهناز 2 پارک شده است ضمنا سرنشینان پیکان شماره 75115 تهران س رنگ یشمی با رنجرور فوق همکاری داشته است.
(مراتب به پلیس تهران اعلام شد که نسبت به متوقف کردن خودروهای مذکور اقدام نمایند) 6ـ تعدادی از اخلالگران که در منطقه چیذر ساکن میباشند مقدار زیادی لاستیک جمع آوری نموده اند و احتمالاً در شب قصد تظاهرات دارند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه شمیرانات ابلاغ شد.) 7ـ خودرو شماره 25741 برانندگی سرباز شیپوری جمعی قرارگاه ن ز ش که در اختیار باشگاه پهلوی قرار داشته است در خیابان دامپزشکی تظاهرکنندگان آنرا بآتش کشیده اند که در این حادثه براننده آسیبی نرسیده است.
ث ـ ضد اطلاعات ژاندارمری ک.
ش 1ـ در ساعت 2100 روز 6 /10 /1357 اعلام گردید کارمندان و کارگران راه آهن دولتی ایران طی اعلامیه اعلام داشته اند که از روز شنبه 9 /10 /1357 دست از کار کشیده و اعتصاب خواهند نمود و اضافه نموده که چنانچه شخصی در این روز باداره بیاید او را از بین خواهند برد.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 7 ابلاغ شد.) 2ـ در ساعت 1945 روز 6 /10 /1357 اعلام گردید اخلالگران قصد دارند در تاریخ 7 /10 /1357 با ایجاد راه بندان های مصنوعی در قسمت های مختلف جاده اتوبان تهران کرج اتومبیل های حامل مأمورین را متوقف و آنها را خلع سلاح نموده و سرنشینان آنها را مضروب یا مصدوم نمایند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 3 ابلاغ شد.) ج ـ فرمانداری نظامی منطقه 6 1ـ در ساعت 1300 روز 6 /10 /1357 در میدان 24 اسفند بعلت تیراندازی از طرف تظاهرکنندگان به مأمورین یکنفر افسر جمعی تیپ نوهد زخمی و به بیمارستان البرز اعزام گردیده است و 9 نفر غیر نظامی زخمی بوسیله اورژانس تهران تخلیه شدند و یکی از آنها در بیمارستان پهلوی فوت شده است.
چ ـ اطلاعات واصله از سایر منابع.
1ـ در ساعت 1800 روز 6 /10 /1357 در خیابان آیزنهاور یک افسر ارتش توسط عناصر اخلال گر مضروب و لباس او را در آورده اتومبیل او را با خود برده اند.
2ـ برابر اعلام غیر نظامی افشار جوان سرپرست خودروگاه هلی کوپتر سازی 5 دستگاه خودروی سرویس سازمان مذکور بشرح زیر در موقع سرویس کارکنان توسط اخلالگران به آتش کشیده شده است.
(1) یک دستگاه مینی بوس روبروی سینما مولن روژ.
(2) یک دستگاه مینی بوس در خیابان جمال زاده جنوبی.
(3) یک دستگاه اتوبوس در خیابان آیزنهاور (4) یک دستگاه اتوبوس در نظام آباد روبروی سینما موناکو.
(5) یک دستگاه اتوبوس دیگر محل آن مشخص نشده فقط یکی از سرنشینان بوسیله تلفن اطلاع داده است.
3ـ در خیابان ساسان بین اسکندری و نواب 2 دستگاه اتوبوس را آتش زده اند که یک دستگاه از آنها اتوبوس ارتش می باشد.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 6 ابلاغ شد.) 4ـ در ساعت 1510 تعدادی حدود 1500 نفر در میدان عشرت آباد دست به تظاهرات زده اند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 2 ابلاغ شد.) 5ـ در ساعت 1800 روز 6 /10 /1357 یک دستگاه خودروی آتش نشانی شهرداری را در خیابان آیزنهاور آتش زده اند.
6ـ در ساعت 1740 روز 6 /10 /1357 تعدادی حدود 80 هزار نفر جمعیت و 22 هزار دستگاه اتومبیل در بهشت زهرا بوده اند که بتدریج در حال تفرقه میباشند.
7ـ در ساعت 1600 روز 6 /10 /1357 شیشه یک دستگاه خودروی سواری متعلق به کارکنان سفارت رومانی توسط اخلالگران شکسته شده است.
8ـ خانم استوار باوند سوادکوهی در ساعت 2330 روز 6 /10 /1357 تلفنی اطلاع داد شوهرش جمعی قرارگاه ن ز ش بوده غروب روز 6 /10 /1357 در میدان فوزیه عده ای اتومبیل او را متوقف باو گفته اند (بگو مرگ بر کد 66، برو) و چون استوار مذکور از اینکار خودداری کرده و گفته است (مرگ بر دشمنان شاه) او را بسختی مضروب و از ناحیه چشم و بینی مصدوم نموده و اتومبیل او را بصورت غیر قابل استفاده در آورده اند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 6 ابلاغ که بمنزل درجه دار مذکور مراجعه و کمک های لازم را نسبت باین خانواده انجام و چگونگی را گزارش نمایند) 9ـ سروان عبدی اطلاع داد که در ساعت 2045 روز 6 /10 /1357 دو نفر خرابکار یک بمب آتش زا بداخل پاسگاه پلیس پل تجریش انداخته و متواری شده اند این حادثه تلفات جانی نداشته است (گزارش دهنده افسر راهنمائی پل تجریش است) 10ـ گروهبان یکم حسن راد کرورانی جمعی گردان 184 کرمانشاه در خیابان امیرآباد مورد اصابت سنگ از طرف تظاهرکنندگان قرار گرفته و بسختی مجروح که در بیمارستان 501 ارتش بستری میباشد.
11ـ طبق اطلاع واصله 3 نفر مرد و 1 نفر زن که اظهار میدارند وابسته به اداره دوم سب هستند از طرف متظاهرین مورد ضرب و جرح قرار گرفته اند و اکنون در خیابان بلوار تقاطع 21 آذر بمأمورین مراجعه نموده اند.
از منطقه سئوال شد مراتب مورد تائید قرار گرفت.
معاون و رئیس ستاد فرمانداری نظامی تهران و حومه.
سپهبد رحیمی لاریجانی از طرف سرهنگ ستاد خلیل پور
توضیحات سند:
1ـ این اطلاعیه در پاورقی اسناد روز گذشته یاد شد.* امروز (6 /10 /57) گروهی از روحانیان تهران با صدور اعلامیه ای با اشاره به وقایع اخیر تهران در شهرستانها نوشتند که قرار بود بازار تهران برای رفع نیازهای شهروندان باز شود اما کشته شدن دکتر کامران نجات اللهی و قتل و کشتار مردم، بار دیگر تهران را در خشم و ماتم فرو برد.
در این اعلامیه، تحصن ها و اعتصابهای هفته اخیر در سراسر کشور یاد شده، در انتها با یادآوری حادثه 19 دی قم در 1356، روز شنبه 9 دی ماه (سالگرد قمری آن حادثه) را عزای عمومی اعلام کرد و نوشت «از همه اصناف و قشرهای اجتماعی خواستاریم تا با تعطیل یکپارچه خود در این عزای عمومی شرکت نمایند.
» (اسناد انقلاب اسلامی، ج 4، صص 697 و 698) 1ـ صبح و بعداز ظهر امروز (6 /10 /57) تظاهرات فراوانی در تهران رخ داد.
روزنامه مهر ایران که در اعتصاب مطبوعات شرکت نکرده بود، به صورت محدود به این تظاهرات اشاره کرد و نوشت که «چهره تهران ناآرامتر بود.
خبرنگاران ما در نخستین ساعت روز تا پاسی از شب شاهد تظاهرات گوناگون گروههای مختلف مردم در تهران بودند...
.
در میدان 24 اسفند، خیابانهای فرح، تخت جمشید، ویلا و تخت طاووس تظاهرکنندگان به صورت پراکنده...
دست به تظاهرات زدند.
دسته هایی از تظاهرکنندگان که اغلب نوجوان بودند، ابتدا راه را بر اتومبیلها می بستند و شعارهایی را که قبلاً روی کاغذ نوشته بودند به شیشه های جلو و عقب اتومبیلها نصب می کردند.
در بعضی از خیابانها خبری از ماموران نظامی نبود...
در چند نقطه ماموران انتظامی در مقابله با تظاهرکنندگان و اغلب با گاز اشک آور و وسایل ضد اغتشاش و تیراندازیهای هوایی در اکثر خیابانها سعی در متفرق کردن تظاهرکنندگان داشتند...
» (ش 4663، صص 1 و 4)