تاریخ سند: 25 اسفند 1356
رابط سرویس آمریکا در تاریخ 25/12/36 طی ملاقاتی اظهار داشته
متن سند:
تاریخ: [25 /12 /2536[1356]]
خیلی محرمانه
رابط سرویس آمریکا در تاریخ 25 /12 /36 طی ملاقاتی اظهار داشته:
اطلاع حاصل گردیده که پنج تن از رهبران اقلیت مسلمان در شوروی1 که درجه آیتالله دارند، در تاریخ 5 فوریه (16 /11 /36) از ایران بازدید کردهاند و خواستار صحت و سقم خبر گردیده است.
مراتب به عرض تیمسار ریاست ساواک رسید و پیشنهاد گردید خبر به نحو مقتضی در اختیار رابط سرویس آمریکا قرار داده شود، که مقرر فرمودند «بگذارید».
در صورت تصویب متن زیر در اختیار رابط سرویس آمریکا قرار داده شود:
روز 24 /11 /36 پنج نفر از اتباع شوروی به اسامی:
1. عبدالقهار غفاراف کارمند اداره دینی.
2. صابر مامدوف دامپرور و زمینشناس.
3. یاشار مامدوف مترجم فارسی.
4. گزانفر ابراهیموف کارمند اداره دینی.
5. حمله یف کارمند اداره دینی.
به مشهد وارد و روز 25 /11 /36 با یکی از روحانیون مشهد در منزلش ملاقات نمودهاند. طبق اظهار روحانی مذکور، افراد مورد بحث درباره ادیان مختلف با یکدیگر صحبت و قرار شده در زمینههای مذهبی با هم مکاتبه نمایند.
نسخه دوم که مقام مدیریت کل پی نوشت فرموده بود به آقای بیگدلی تحویل داده شد. 30 /12 /36
تحویل گردید.
توضیحات سند:
1. گسترش اسلام از قرن هفتم قمری در محدوده کنونی داغستان و در جریان جنگهای میان اعراب و حکومت خزر آغاز شد. در همین دوره، اولین اعراب در منطقه دربند اسکان یافتند. بیش از 20 قوم مسلمان در روسیه زندگی میکنند. بیشتر مسلمانان در کرانه رود ولگا، نزدیک به اورال و همچنین قفقاز شمالی زندگی میکنند که اکثریت آنان سنی مذهب میباشند.
منبع:
کتاب
انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان خراسان رضوی- 11 صفحه 54