درباره: انجمن موحدین
تاریخ سند: 9 شهریور 1346
درباره: انجمن موحدین
متن سند:
از: 316 تاریخ:9 /6 /1346گزارش
درباره: انجمن موحدین1
محترماً به عرض می‌رساند در یکی از جلسات کمیته اروندرود خوزستان اعلام گردیده هیاتی به نام موحدین در اهواز مشغول فعالیت بوده و شایع است گردانندگان آن با آیت‌اله خمینی در تماس می‌باشند.
مراتب جهت شناسائی هیات مزبور و اعلام چگونگی جریان امر از ساواک محل استفسار گردید پاسخ رسیده حاکیست: انجمن موحدین شهرستان اهواز از سال 42 فعالیت خود را زیر نظر آیت‌اله میرسیدعلی بهبهانی (که اخیراً در اصفهان اعلامیه‌ای مبنی بر پشتیبانی از اعراب در جنگ با اسرائیل صادر نموده) و به سرپرستی محمدرضا پنبه کار (که فاقد سابقه مضره می‌باشد) آغاز و جلسات خود را هر هفته یا پانزده روز در مسجد آیت‌اله بهبهانی یا کتابخانه وی تشکیل می‌داده است. انجمن مذکور ظاهراً مذهبی بوده که به منظور حمایت و اشاعه دین اسلام متشکل گردیده و اغلب شرکت‌کنندگان در جلسات آن دانش‌آموزان دبیرستان‌های اهواز بوده اند.
ساواک آبادان در پایان می‌افزاید در تاریخ 16 /4 /1346 به شهربانی محل اعلام گردیده که به علت نداشتن مجوز قانونی از تشکیل جلسات آن جلوگیری به عمل آورند.
مراتب استحضارا معروض گردید.
تهیه‌کننده. اوانی
رئیس بخش 316. باصری نیا
نتیجه اقدامات بعدی را گزارش فرمایند. 9 /6 /1346
313 در جریان قرار گیرد.
نسخه اول در پرونده روحانیون خوزستان است. در پرونده سید علی بهبهانی بایگانی شود.
توضیحات سند:
1. انجمن موحدین: شروع فعالیت این انجمن بنابر قول اعضای آن در سال 1339 بوده است. از مهم‌ترین فعالیت‌های سیاسی گروه "موحدین"، شرکت فعال در حوادث مربوط به "لایحه‌ی انجمن‌های ایالتی و ولایتی" بود.هدف اصلی این انجمن ترویج معارف اسلامی و تلاش برای هدایت طبقه جوان جامعه بود، چرا که رژیم شاهنشاهی می‌خواست هرطور که شده جوانان را از گرایش به اسلام دور کند. بنابراین مدت‌ها جلسات این انجمن در خانه‌ها برگزار می‌شد. بعد دیدند مشکل ایجاد می‌شود و جلسات را بعدها در محلی به نام حسینیه‌ی شماسی، واقع در کوچه ی نظامی، نبش خیابان سلمان فارسی (نادری) تشکیل دادیم و در نهایت جلسات انجمن به طبقه‌ی بالای مسجد آیت‌الله بهبهانی منتقل شد و مدت‌ها در آنجا تشکیل جلسه داده می‌شد که سرانجام به تعطیلی کشانده شد. این گروه مذهبی سیاسی متشکل از برخی بازاریان و کارکنان دولت بود که جلسات منظمی داشتند و سعی می‌کردند همراه با زمان، تغییراتی را در شیوه‌ی تبلیغ آیین مبین اسلام بروز دهند. در مورد شیوه‌ی فعالیت‌ها باید گفت که انجمن موحدین در واقع حرکتی بود بر اساس خودسازی در جامعه‌ای که هر روز که می‌گذشت بر میزان فساد و اسلا‌م‌گریزی آن افزوده می‌گشت. به همین دلیل اساس حرکت اعضای آن بر لزوم توجه به معارف اصیل و راستین اسلامی بود اعضای انجمن موحدین در اجتماع نمازگزاران به راحتی شناخته می‌شدند زیرا معمولاً پیراهن و زیر شلوار سفید می‌پوشیدند و با همان لباس سفید نماز می‌خواندند و نظافت را خوب رعایت می‌کردند. جلسات آنها با قرآن شروع می‌شد و معمولاً شرح نهج البلاغه و بیان مسائل سیاسی بود. ارتباط آنها با روحانیت به خصوص مرحوم آیت‌الله بهبهانی بسیار حسنه و نسبت به آن مرجع دینی ارادت داشتند. انجمن موحدین از شخصیت‌های معروف و توانمند زمان همچون آیت‌الله مکارم شیرازی و آیت‌الله خزعلی و مرحوم فلسفی برای سخنرانی هفتگی دعوت می‌کردند، و به مناسبت اعیاد و روزهای سوگواری اعلامیه می‌دادند تا بازاریان عکس‌العمل مناسب را نشان دهند. از طرف دیگر، از آنجایی که اعضای آن همگی مقلد امام خمینی بودند به صورت انفرادی با ایشان ارتباط داشتند.
مؤسس این انجمن، حاج محمد پنبه‌کار بود که مردی باسواد و متبحر، در علوم جدید و قدیم بود و اطلاعات کاملی داشت. یک عده از جوان‌ها را زیر پوشش گرفت و مبانی دینی و معارف اسلامی را به آنها یاد می‌داد. وی برای جذب جوان ها روش بسیار جالبی را در پیش گرفته بود، به گونه‌ای که اگر یکی از جوان‌های شرکت‌کننده در جلسه، سخنرانی جالبی را ایراد می‌نمود به او جایزه می‌داد، شاید به ده‌ها جوان به این صورت جایزه داده شد که به این وسیله آنها را تشویق می‌کرد و از نظر یادگیری مبانی اسلامی، تأثیر بسیار زیادی داشت.
از مؤسسین دیگر انجمن می‌توان به مرحوم حاج محمد یحیوی از بازاریان متدین و از فعالان سیاسی، محمدعلی خبازیان‌زاده، نوروزی، صانع، حجت‌الاسلام محمد بزاز و حاج آقای زرگر طالبی اشاره نمود.
برگرفته از مصاحبه با آقای عبدالحسین صانع، سید موسی بلادیان، مهدی شفیعی
انقلاب اسلامی در اهواز، 2 جلد، دکتر محمد رضا علم، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1386.