گزارش وقایع حوزه فرمانداری نظامی تهران و حومه
تاریخ سند: 8 دی 1357
گزارش وقایع حوزه فرمانداری نظامی تهران و حومه
متن سند:
مدت : از ساعت 0800 روز 8 /10 /1357 الی ساعت 1700 روز 8 /10 /1357 1ـ گزارشات رسیده و اقدامات انجام شده : الف ـ سازمان اطلاعات و امنیت تهران (1) تا ساعت 1110 کلیه مغازه های منطقه شمیران بجز قسمتی از میوه فروشی ها و نانوائی ها بسته است نفت و بنزین وجود ندارد شرکت واحد تعطیل، تاکسی کمیاب و صف های طویلی در مقابل نانوائی ها و پمپهای بنزین وجود دارد.(2) سه نفر جوان در ارتفاعات پس قلعه در ساعت 0800 روز جاری جلو افراد را میگرفتند و میگفتند امروز (8 /10 /57) ساعت 1000 جلو دانشکده پلی تکنیک مراسم سخنرانی و تظاهرات برقرار است.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه شمیرانات اعلام شد) (3) در خیابان آیزنهاور خیابان اسکندری جنب بانک صادرات پلاک 592 /2 طبقه دوم دست راست 2 نفر بنام علی رستمی و محمود قطمیری از عناصر اخلالگر بوده دائما با سوزاندن لاستیک و غیره در خیابان تظاهرات مضره نموده و با تیراندازی به مأمورین با تعداد دیگر از اخلالگران باین ساختمان پناه میبرند و تمام روزها کارشان دادن شعار مضره و راه بندان و تحریک مردم و جمع کردن اخلالگران در آن منزل می باشند روبروی همین منزل صاحبان دو مغازه سبزی فروشی و خرازی با دو نفر فوق همکاری دارند در منزل آنها نیز احتمال وجود اعلامیه مضره بمقدار زیاد جهت انتشار وجود دارد.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 6 ابلاغ گردید) (4) در خیابان و کوچه و مغازه ها مردم بیکدیگر میگویند فردا سر کار نروید چون اوضاع وخیم است و نتیجه معلوم نیست ولی علت وخامت را بیان نمی کنند که بنظر میرسد این مطلب با توجه باعلامیه خمینی در مورد اعتصاب عمومی روز 9 /10 /57 منتشر شده است.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه نه گانه ابلاغ شد).
(5) در مقابل مسجد میدان درکه دو نفر جوان تعداد زیادی اعلامیه های مختلف توزیع و عکس بزرگی از خمینی بدیوار چسبانیده اند و اعلامیه قابل توجه آن اعلامیه مورخه 6 /10 /57 خمینی در مورد اعتصاب عمومی در روز 9 /10 /57 میباشد.
1 (مراتب به فرمانداری نظامی منطقه ابلاغ شد) (6) ساعت 1100 روز جاری (8 /10 /57) دو نفر جوان ضمن صحبت با یکدیگر در پمپ بنزین میدان گمرک اظهار داشته اند چنانچه ارتش با مردم کنار نیاید فردا کار تمام خواهد شد و مردم کار مملکت را یکسره خواهند نمود.
یادشدگان در مورد نحوه کار اضافه نمودند نفرات زیادی از فلسطین قبلاً وارد ایران شده و تعداد دیگری نیز بعدا وارد خواهند شد و چنانچه تا آخرین مهلت روز جاری ارتش تصمیم نگیرد فردا کار یکسره خواهد شد و امشب در مساجد دستورات لازم داده خواهد شد.
(مراتب به فرمانداری نظامی مناطق نه گانه ابلاغ شد) (7) تا ساعت 1030 روز جاری حدود 20000 نفر در بهشت زهرا اجتماع و بدادن شعار مضره مشغول هستند.
2 (مراتب بمنطقه شهر ری ابلاغ شد) (8) تعدادی بالغ بر 1500 نفر در مقابل مسجد کوی گیشا تجمع و این عده با دادن شعار و آتش زدن لاستیک بسوی اتومبیلهائی که چراغ روشن نکرده اند سنگ پرتاب میکنند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 3 ابلاغ شد).
(9) ساعت 10 روز جاری (8 /10 /57) یک گروه 50 نفری از خیابان کارون بسمت شمال حرکت نموده و در خیابان طوس نیز تعدادی بآنها ملحق که جمعا قریب 150 نفر رسیده اند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 6 ابلاغ شد) ب ـ ضد اطلاعات فرمانداری نظامی تهران و حومه : (1) بطوریکه شایع است در روز 8 /10 /1357 تعدادی قصد دارند از بهشت زهرا برگشته و بزیارت حضرت عبدالعظیم رفته و از پشت صحن آرامگاه رضا شاه کبیر را آتش بزنند.
همچنین قصد دارند فروشگاه بزرگ را در سه راه شاه آتش بزنند.
1 (مراتب به فرمانداری منطقه شهر ری و منطقه 4 ابلاغ شد) (2) روز 5 شنبه 7 /10 /57 از 1600 تا 1700 واعظ موسوی در مسجد صفا واقع در خیابان نظام آباد ضمن ایراد سخنرانی بمردم که پایان سلطنت کد 66 را اعلام و بآنها گفته روز شنبه 9 /10 /57 با پوشیدن کفن بسمت نیاوران حرکت کنید.
(مراتب به فرمانداری نظامی شمیرانات و منطقه 1 ابلاغ شد) (3) ساعت 1100 روز 8 /10 /57 تعدادی در حدود 100 نفر در مسجد قوامی بطرف خیابان شاهین چهار راه قوامی خیابان قیاسی شهناز جنوبی تظاهرات و در حرکت هستند.
(منطقه مربوطه در جریان میباشد) (4) در ساعت 1130 روز جاری در میدان وثوق خیابان بیهقی خانه شماره 49 شخصی بمشخصات (قد کوتاه ـ دارای ریش و پیراهن مشکی) مشغول پخش تعدادی عکسهای رنگی از کشته شدگان (دست و پای جدا شده ـ جسدهای مردگان) در بین مردم میباشد که موجبات تحریک احساسات و جریحه دار نمودن عواطف مردم را فراهم مینماید.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 1 ابلاغ شد) (5) در ساعت 1130 روز 8 /10 /1357 عده ای از تظاهرکنندگان در منطقه میدان کاخ خیابان سهیل مقابل سازمان جنگلبانی دست به تظاهرات زده که مأمورین فرمانداری نظامی به محل اعزام که در اثر تیراندازی یکی از تظاهرکنندگان مورد اصابت گلوله واقع که بوسیله تظاهرکنندگان مجروح از محل خارج شده است.
(6) در ساعت 1700 مورخه 7 /10 /57 واعظ مرشدی ضمن ایراد سخنرانی در مسجد امام حسین واقع در میدان فوزیه اهانتهای شدیدی نسبت به مقدسات ملی روا داشته و بمردم گفته است روز شنبه با پوشیدن کفن بطرف نیاوران حرکت کنید.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه شمیرانات ابلاغ گردید) (7) برابر اعلام اداره حفاظت شرکت مخابرات اخلالگران قصد دارند در مورخه 9 /10 /1357 در کاخ مخابرات قصر (بیسیم پهلوی) دست به تظاهرات بزنند و مانند روز 6 /10 /1357 عکس های کد 66 را از اطاق ها برداشته و بخارج پرتاب نمایند.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 2 ابلاغ شد).
(8) در ساعت 1530 روز 8 /10 /1357 اعلام شد در پیچ شمیران سربازان گارد شاهنشاهی که از مرخصی برگشته و قصد عزیمت به پادگانهای لویزان و سلطنت آباد را دارند عده ای از تظاهرکنندگان لباس سربازی آنان را از تنشان بیرون آورده و آنان را کتک بقصد کشتن میزنند.
(مراتب بفرمانداری نظامی منطقه 2 ابلاغ شد) (9) در روز 7 /10 /1357 چندین مرتبه وسیله شخص ناشناسی تلفنی کارکنان برج مراقبت و سازمان هواپیمائی کشوری را تهدید نموده اند چنانچه تا روز شنبه محل کار خود را تعطیل نکنند اقدام به منفجر کردن برج مراقبت و اتومبیل های کارکنان خواهند نمود.
1 (مراتب به سازمان اطلاعات و امنیت تهران ابلاغ شد) (10) در خیابان لرستان انتهای سلیمانیه جنب دبستان محمد یزدان فر 8 متری صفا نور کوچه صفانور یک کارگاه لباسشوئی بنگاه معاملات و یک شعبه نفت وجود دارد که آنها اعلامیه و نوار مضره پخش میکنند.
(مراتب بفرمانداری نظامی منطقه مربوطه ابلاغ شد) (11) حدود 250 نفر جوان در پناهگاه شیرپلا ضمن تظاهراتی تصمیم داشته اند تاج را پائین بیاورند که تا ساعت 1200 آقای رهسپار مسئول پناهگاه از عمل آنان جلوگیری نموده است.
(مراتب به ژاندارمری شمیرانات ابلاغ شد) پ ـ فرمانداری نظامی مناطق : (1) کلیه پمپ های بنزین و شعبه های نفت مستقر در فرمانداری نظامی منطقه 1 فاقد مواد نفتی میباشد.
(2) در ساعت 1200 روز 8 /10 /1357 در خیابان تهران نو (دماوند) ایستگاه منصورآباد عده ای در حدود 300 نفر مبادرت به تظاهرات و آتش زدن لاستیک در سطح خیابان نمودند که تظاهرکنندگان متفرق و 7 نفر دستگیر گردیده اند.
سرگرد سپه پور فرمانده گارد مجلس سنا اطلاع داد روز 9 /10 /1357 مجلس سنا جلسه علنی دارد برابر اطلاع رسیده مردم قصد دارند در این روز اطراف مجلس سنا راه پیمائی و دست به تظاهرات بزنند تقاضا نمود که خیابانهائیکه به مجلس سنا ختم میشود مسدود شود.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 4 ابلاغ شد) ث ـ تظاهرات انجام شده روز 8 /10 /1357 (1) ساعت 1030 در خیابان 21 متری رضا پهلوی حدود 400 نفر تظاهرات میکردند که توسط مأمورین فرمانداری نظامی متفرق گردیده اند.
(2) در ساعت 1425 در مجیدیه و سبلان تعدادی مبادرت به تظاهرات نمودند که مأمورین فرمانداری به محل اعزام گردیدند.
(3) در ساعت 1040 در خیابان دماوند تظاهراتی انجام و عده ای آتش سوزی در سطح خیابان انجام داده اند که بوسیله مأموران فرمانداری نظامی متفرق شدند.
(4) در ساعت 1000 در چهار راه لشگر حدود 500 نفر بطرف میدان قزوین در حال حرکت بودند که بوسیله مأمورین متفرق شدند.
(5) در ساعت 1230 در خیابان ایزنهاور تظاهرکنندگان اتوموبیل یک استوار ارتش را آتش زده و خود او را بسختی مضروب نموده اند که به بیمارستان 501 اعزام شده است.
(6) در ساعت 1030 تعدادی روی ریل راه آهن در پل امامزاده حسن نشسته و مانع حرکت قطار شده اند.
(فرمانداری نظامی منطقه ابلاغ شد) (7) در ساعت 1130 تظاهراتی در 20 متری جوادیه انجام که با تیراندازی هوائی مأمورین، متفرق شده اند.
(8) در ساعت 1045 در بازار و خیابانهای اطراف آن تظاهراتی انجام که با دخالت ماموران فرمانداری نظامی متفرق شده اند.
(9) در ساعت 1130 تعدادی حدود 100 نفر در میدان تجریش تظاهراتی انجام که بوسیله مأمورین متفرق شدند.
(10) در ساعت 1200 تعدادی در حدود 100 نفر در بازار تجریش مشغول تظاهرات بودند که بوسیله مأموران متفرق شدند.
(11) در ساعت 0930 عده ای در حدود 300 نفر در کوکاکولا و 21 متری رضا پهلوی مبادرت به تظاهرات و آتش زدن لاستیک در سطح خیابانها نمودند که وسیله مأموران فرمانداری نظامی متفرق شدند.
(12) در ساعت 1030 عده ای حدود 200 نفر در خیابان شاه رضا بین پل حافظ و میدان فردوسی دست به تظاهرات و راه بندان و آتش سوزی در سطح خیابان نمودند که وسیله ماموران فرمانداری نظامی متفرق گردیده اند.
(13) ساعت 1040 جمعی حدود 300 نفر در خیابان کارون با حمل شعار مشغول تظاهرات بودند که بوسیله ماموران فرمانداری نظامی متفرق گردیده اند.
(14) در ساعت 1100 جمعی حدود 20000 نفر در بهشت زهرا بودند که تعداد حدود 10000 نفر در 4 گروه مشغول تظاهرات و 1000 نفر اطراف غسالخانه تجمع و تعدادی نیز در محوطه پراکنده بودند.
(15) در ساعت 1450 تعداد 2000 نفر تظاهرکنندگان که از چهار طرف دور پاسگاه کلانتری 19 را محاصره کرده بودند و به مأمورین مستقر در جلوی پاسگاه سنگ پرتاب مینمودند با شلیک چند تیر هوائی متفرق گردیدند.
(16) در ساعت 1630 تعدادی در حدود 300 نفر در بازار تجریش مشغول تظاهرات بودند که بوسیله مأمورین متفرق شدند.
(17) در جاده آرامگاه واقع در ایستگاه بانک عده ای در حدود 20000 نفر از زن و مرد با در دست داشتن چوب و قمه جلو اتومبیلهای سواری را گرفته و شیشه های آنها را شکسته و تعدادی از خودروها را به آتش میکشند و پس از دخالت مأمورین فرمانداری نظامی تعدادی از جمعیت از روی پشت بام با سنگ بخودرو فرمانده پرسنل اعزامی حمله و شیشه خودرو را شکسته و دست افسر مجروح شده است و سپس تظاهرکنندگان متفرق گردیدند.
(18) در ساعت 1645 در خیابان تخت طاوس چهار راه فرح جنوبی اعلامیه بدیوار نصب که در روز شنبه به فروشگاههای ارتش حمله خواهند نمود.
1 (مراتب بفرمانداریهای نظامی مناطق ابلاغ شد) ـ اطلاع واصله به ستاد فرمانداری نظامی تهران و حومه حاکیست : (1) در مسجد احمدیه نارمک آقایان جلالی و نورانی مردم را دعوت نموده اند که صبح روز شنبه مورخه 9 /10 /1357 دست به تظاهرات بزنند.
(2) مدخل خیابان بهار شیراز، در 25 شهریور یک کامیون سنگ بزرگ در خیابان ریخته اند که به نظر میرسد منظور ایجاد راه بندان باشد.
(مراتب به فرمانداری نظامی منطقه 2 ابلاغ شد) (3) یک برگ کاغذ وسیله مأمورین کلانتری 8 بدست آمده است که روی آن نوشته شده (خیابان اسکندری ـ کوچه سالاری ـ پلاک 31 ـ یک نفر ساواکی منزل دارد در نابودی آن بکوشید) (مراتب به سازمان اطلاعات و امنیت تهران ابلاغ شد) (4) خانمی از قول یک استاد دانشگاه اظهار داشت تعدادی خود را آماده کرده اند که در روز شنبه 9 /10 /1357 با نیروی انتظامی مقابله و جنگ نمایند.
و تعدادی از آنان نیز مسلح میباشند.
(مراتب به فرمانداری نظامی مناطق نه گانه ابلاغ شد.) (5) در میدان شوش در جعبه های پرتقال اسلحه گذاشته و باشخاص میفروشند و این عمل بدستور دکتر سنجابی انجام شد.
(مراتب به فرمانداری نظامی 7 ابلاغ شد).
(6) یکدستگاه پیکان سفید بشماره شهربانی 56753 تهران ـ د با باربند هم اکنون در وسط خیابان آمل گروهی را حمل میکند که مشغول نوشتن شعار در روی دیوارها هستند.
(مراتب به پلیس تهران اعلام گردید) (7) 4 نفر سرنشینان پیکان شیری شماره 35956 تهران 24 که کت چرمی بتن داشته اند در خیابان عباس آباد به یک افسر راهنمائی تیراندازی و متواری شده اند.
(مراتب به پلیس تهران اطلاع داده شد) چ ـ برابر گزارش دژبان مرکز : در ساعت 1430 روز 8 /10 /1357 استورا دوم حبیب اله صادقی مقدم جمعی اداره مهمات فیشرآباد شکایتی تسلیم مبنی بر اینکه عده ای غیر ارتشی به درب منزل وی آمده و با سنگ شیشه های منزل را شکسته اند و پس از بیرون آمدن درجه دار مزبور از منزل، نامبرده را با چاقو مجروح و پس از اینکه مردم محل بکمک وی رسیدند حمله کنندگان متواری گردیده و در حین فرار اظهار داشتند ما منزل ارتشی ها را آتش خواهیم زد.
(بررسی در مورد حمله کنندگان ادامه دارد) معاون و رئیس ستاد فرمانداری نظامی تهران و حومه.
سپهبد رحیمی لاریجانی از طرف سرتیپ وحدت
توضیحات سند:
1ـ ر.ک : صحیفه امام، ج 5، ص 283 تا 285.برای بزرگداشت سالگرد شهادت گروهی از مردم قم در 19 دی 1356 البته با سالگشت قمری روز شنبه نهم دی، اعلامیه های متعددی نوشته و تکثیر شد که در این بین اعلامیه امام روز ششم دی ماه با اعلام عزای عمومی نهم دی برابر با 29 محرم انعکاس گسترده ای داشت.
2ـ غیر از گردهم آیی های نمادین مردم در مزار شهدا در بهشت زهرا، این روزها به واسطه شهادت گروهی از شهروندان تهرانی، بخصوص در روزهای ششم و هفتم دی ماه، تجمعات در بهشت زهرا برای شرکت در مراسم تدفین شهیدان بیش از بیش بود.
برای مثال «از 30 نفر مجروحین روز 6 /10 /1357 تعداد 8 نفر در بیمارستان فوت می نمایند و اخلالگران قصد دارند به منظور برانگیختن احساسات عمومی از آنان تشییع جنازه کنند.
(گزارش زمستان 57، ص 115) این خبر که در گزارش ارتش منعکس شده بود می تواند علت گردهم آیی مردم در بهشت زهرا را بهتر نمایان کنند.
خبرگزاری رویتر هم نوشت : «هزاران نفر از تظاهرکنندگان با اتومبیل های شخصی و...
امروز برای دفن کردن کشته شدگان به بهشت زهرا رفتند.
» (بولتن محرمانه خبرگزاری پارس، ش 285، ص 5) 1ـ این موضوع شایعه نبود.
«ساعت 30 /15 عده ای از بهشت زهرا به قصد آتش زدن آرامگاه اعلیحضرت فقید به شهر ری حرکت که در اثر دخالت مامورین متفرق می گردند.
» (گزارش زمستان 57، ص 118) 1ـ خبر عجیبی هم در گزارشهای ارتش وجود دارد که «ساعت 13 به فرمان مطاع مبارک شاهانه شرکت هواپیمایی ایران به استثناء سازمان مرکزی تعطیل و کلیه کارمندان از فرودگاه مهرآباد اخراج گردیدند.
» (گزارش زمستان 57، ص 118) 1ـ تظاهرات امروز (8 /10 /57) تهران بسان دو روز گذشته گسترده بود.
در ادامه این بولتن که خبرهای ساعت 5 بعداز ظهر به بعد را در خود جای داده وقایع پایتخت را خواهید خواند.
اما در ساعت 2 بعداز ظهر نیز «یک نفر سرباز وظیفه در میدان 24 اسفند (انقلاب) به یک نفر سرگرد جمعی تیپ نوهد تیراندازی که افسر مزبور مجروح گردید.
خبرگزاری فرانسه از جمعه تهران نوشت : «در تظاهرات تهران حداقل پنج نفر کشته شدند.
ظاهرا نظامیان برای متفرق ساختن تظاهرکنندگان شدت عمل به خرج داده و به جای تیر هوایی، تیرهای زمینی خالی کردند.
» (بولتن محرمانه خبرگزاری پارس، ش 285، ص 5)