تاریخ سند: 8 بهمن 1357
متن سند:
اظهار نظر یکنفر دیپلمات یکی از سفارتخانه های بلوک شرق در ایران اخیرا یکی از دیپلماتهای سفارتخانه یک کشور اروپای شرقی در تهران، نقطه نظرهای خود را درباره اوضاع جاری ایران بشرح زیر عنوان نموده است : «اوضاع داخلی ایران فکر کلیه دیپلماتهای مقیم اینکشور را بخود مشغول نموده و بخصوص دیپلماتهای کشورهای سوسیالیستی میبایستی در مورد بررسی اوضاع کنونی ایران با دقت عمل نمایند.در حال حاضر معلوم گردیده که دولت فعلی ایران بمعرفی بختیار بهیچوجه مورد قبول مردم نیست و بعد از رفتن شاه حملات مردم متوجه بختیار است.
گرچه تا بحال هیچگونه قرینه ای دال بر تضعیف موقعیت بختیار بدست نیامده ولی باید گفت در آینده بسیار نزدیک موقعیت او هم متزلزل خواهد شد، البته با عکس العملهای ارتش روشن گردیده که بختیار از حمایت نظامیان برخوردار است و از طرفی دولت آمریکا و انگلیس نیز از او طرفداری مینمایند لکن فعلاً نمیتوان در مورد آینده دولت بختیار مطلبی عنوان نمود.
پیش بینی میشود پس از ورود خمینی به ایران کلیه مذهبیون نظرات اصلی خود را اعلام نمایند و در آن موقعیت است که عکس العمل بختیار و ارتش میتواند آینده این کشور را معلوم نماید.
برای ما روشن گردیده که خمینی قدرت مطلق نیست و از طرفی بنظر ما تشکیل جمهوری اسلامی هم نمیتواند برای مقابله با بحران فعلی ایران یک راه حل باشد.
گرچه میلیونها ایرانی از خمینی طرفداری میکنند ولی باید به نیروهای فعال دیگری هم که وجود دارند توجه داشته باشیم، مثلاً نقش حزب توده در ایران، ما مطلع شده ایم که حزب توده ایران حمایت خود را از جنبش خمینی اعلام نموده البته این یک تاکتیک سیاسی است و با موقعیت فعلی ایران وفق میدهد لیکن در برد دور این تاکتیک میتواند مفید و قابل بهره برداری باشد.
در هر حال دولتهای آمریکا و انگلیس سعی دارند ایران را همچنان بعنوان یک کشور آزاد1 که با سیستم کاپیتالیستی اداره میشود حفظ نمایند و برای ما مسلم است که در حال حاضر یک همکاری بسیار نزدیک بین آمریکا و انگلیس بوجود آمده تا راه حلی برای ایران پیدا نمایند و آمریکا در این کوشش خود بیشتر روی تجربیات انگلیسی ها تکیه مینماید.
در هر صورت چنین بنظر میآید که این دو کشور با کودتای نظامی در ایران مخالفند.
» دیپلمات مزبور ادامه داد : «با خروج شاه از ایران و ادامه اعتصابات میتوان چنین نتیجه گیری نمود که بجز مذهبیون که بظاهر نقش اصلی در هدایت جنبش مردم را بعهده دارند، گروهها و احزاب دیگری نیز دست اندر کارند.
مثلاً حزب کمونیست و یا حزب برادر ما (منظور حزب توده) که بصورت بسیار فعال و جدی در این مخالفتها شرکت دارند.
نگاهی به اطراف این مسئله را روشن میکند.
در خیابانها چه چیزهائی بفروش میرسد؟ کتابهای کمونیستی، لنینیستی و حتی کتابهائی که تاکتیک سوسیال دمکرات را در جنبشها نشان میدهد فروخته میشود.
این کتابها انقلاب شوروی را بازگو مینماید.
انقلاب فوریه را بطور کامل و بررسی شده به آگاهی مردم میرساند.
حتی کتاب کاپیتال با ترجمه رفیق اسکندری که دبیر حزب توده ایران میباشد، در اینجا بفروش رفته و نمونه هائی از آن از طرف ما جمع آوری شده است.
البته در کنار این کتابها جزواتی نیز از بیوگرافی خمینی و عکسهائی از او و با شرح حال مصدق نیز بفروش رفته است ولی تعداد آنها با مقایسه کتابهای کمونیستی بسیار اندک بوده است.
باید توجه داشت این کتابها در کجا و بدستور چه کسی بچاپ رسیده، مطمئنا در منزل سنجابی و یا پزشکپور نبوده.
اینجاست که باید بیک حزب و یا گروه فعال که کاملاً متشکل است توجه داشته باشیم و بدانیم که آنها با نظم و دقت فراوانی مسائل را دنبال نموده و بموضوعات بنیادی نیز توجه دارند آنها میدانند چگونه باید بین طبقه کارگر و بورژوا ارتباط برقرار نمود و برایشان این مسئله مهم نیست که ببینند مثلاً اکثر اتومبیلهای تهران و یا شهرستانها عکس خمینی را با خود دارند.
ما در آینده بسیار نزدیک شاهد انقلاب سوسیالیستی در ایران خواهیم بود، بسیار نزدیکتر از آن که شما فکرش را بکنید بخصوص این انقلاب موقعی به اوج خود خواهد رسید که حزب مارکسیستی لنینیستی بطور کامل و آشکار فعالیت خود را شروع نماید.
این جریاناتیست که اتفاق افتاده و فکر ما را بخود مشغول نموده است و بما نشان میدهد که روزهای آینده در ایران چه باید بکنیم.
» وی سپس به نقش ارتش اشاره و اظهار داشته : «مسئله ارتش را باید با دقت کامل مورد بررسی قرار داد زیرا ارتش ایران در حال حاضر با مشکلات بسیاری مواجه است زیرا این ارتش در یک دست اسلحه دارد و در دست دیگر گل میخک و باید دید با این وضع چگونه میتواند تصمیم بگیرد.
بنابراین باید این احتمال را نیز در نظر گرفت که پس از ورود خمینی به ایران ارتش نیز او را بعنوان رهبر مورد شناسائی قرار خواهد داد یا خیر.
» دیپلمات مذکور سپس به تبلیغات ضد کمونیستی اخیر در ایران اشاره نمود و گفت بنظر کلیه سفرای سوسیالیستی این تبلیغات و حملات یا از طرف ساواک طرح ریزی شده و یا توسط آمریکا بانجام رسیده.
گرچه احتمالاً گروههای مذهبی افراطی نیز میتوانند چنین اقدامی بنمایند ولی ما معتقد هستیم که توده مردم هیچگاه چنین اعمالی را انجام نخواهند داد.
ارزیابی خبر : اظهار مطالب بالا از ناحیه دیپلمات مزبور صحت دارد.