از رضاییه دفتر مخصوص شاهنشاهی
از رضاییه دفتر مخصوص شاهنشاهی
متن سند:
دفتر مخصوص شاهنشاهی
سواد.........
مورخه......
نمره.......
از رضاییه دفتر مخصوص شاهنشاهی
از مراغه1 گزارش می‌دهند کشف حجاب به هیچ وجه در آن شهر عملی نشده است2 بنده هم که آنجا رفتم همین طور دیده شد تغییر شهربانی3 " آنجا را فرماندار مراغه برای پیشرفت کشف حجاب لازم دانسته است.
۱۱۸ مستوفی4
توضیحات سند:
١- شهرستان مراغه قبلا جزو توابع استان چهارم ارومیه (رضاییه) بوده است و بخشهای شاهین دژ، تکاب، عجب شیر، بناب، مرحمت آباد، جزو توابع این شهرستان محسوب بودند. تا قبل از تقسیم آذربایجان به دو استان غربی و آذربایجان شرقی و برداشتن شماره استانی، این شهرستان (مراغه) جزو استان چهارم بود ولی بعد از آن جزو استان آذربایجان شرقی به مرکزیت تبریز قرار گرفت. این شهرستان از شمال به تبریز، از جنوب به سقز، از شرق به میانه و از غرب به دریاچه ارومیه محدود است. هوای آن نسبت به پستی و بلندیهای شهرستان متغیر است. قسمتهای جلگه‌ای و کنار دریاچه گرمسیر و مناطق کوهستانی معتدل است. (ر.ک: رهبر فرماندار، وزارت کشور، صفحه ۶۷۰ و بازیگران عصر رضاشاهی و محمدرضا شاهی، ناصر نجمی صفحه ۲۵۰ و فرهنگ معین)۲- عملی نشدن کشف حجاب در آن منطقه همچنان ادامه داشت به طوری که تقاضای تعدادی پاسبان برای مراقبت و اعمال فشار بیشتر می‌شود و استاندار نامه‌ای در این خصوص به وزارت کشور به شرح زیر می‌نویسد:
نامه حکومت رضائیه به وزارت کشور، تاریخ ۲/ بهمن ۱۳1۷
....از مراغه تلگراف ذیل مخابره شده است.
«عده پاسبان مراغه خیلی کم است. مجبوریم [در] مدارس و معابر عمومی پست گذارده، مراقب زنها باشند و جلوگیری نمایند. اگر مقدور باشد امر فرمایند اقلا ده نفر پاسبان کمک بدهند که جدأ موضوع تعقیب و عملی شود والا با کمی پاسبان کار مشکل... بنده در مدت توقف مراغه آنچه توانسته‌ام جدیت کرده‌ام، به عقیده بنده صحیح نوشته است زیرا عده پاسبان مراغه به قدری نیست که در همه جا پست گذاشته و مراقبت شود و مردم هم از اینکار سوءاستفاده نکنند - عبدالله مستوفی» (خشونت و فرهنگ، سازمان اسناد ملی ایران، صفحات ۳۷ و ۳۸)
٣- از ملاحظه دو سند بعدی چنین بنظر می‌رسد که رئیس شهربانی مراغه تعویض نمی‌شود و همچنان بر سر کار می‌ماند. استاندار ارومیه در نامه‌ای بتاریخ ۱۳ بهمن /۱۳۱۷ مجددأ ضمن شکایت از عدم پیشرفت کشف حجاب در مراغه، وضع رئیس شهربانی مراغه را توضیح داده و می‌نویسد:
«عین تلگراف رمز فرماندار مراغه درج می‌شود، تا رئیس نظمیه فعلی مراغه - که معتاد به تریاک و نالایق است در شهر مراغه [است] - تعقیب کشف حجاب کاملا عملی نخواهد شد. بنده آنچه مراغه مقدور بوده شخصا اقدام کرده ام، رئیس نظمیه مراغه باید شخص جدی و جوان باشد که سواره در محلات شهر گردش و در پیشرفت کلیه امور اقدام کند. عده پاسبان هم کم است، توجه مخصوص فرمایید.» (همان صفحات ۳۷ و ۳۹ و واقعه کشف حجاب، صفحه ۳۷۴)
۴- عبدالله مستوفی، استاندار استان چهارم ارومیه (رضاییه) بود که راجع به او در سند شماره ۲۰۵ توضیح داده خواهد شد.
گرچه سند حاضر تاریخ و شماره ندارد ولی با توجه به سند بعدی، این نامه در اردیبهشت سال ۱۳۱۷ نوشته و ارسال شده است.