موضوع: مذاکره نراقی با خانم فروهر
تاریخ سند: 5 دی 1356
موضوع: مذاکره نراقی با خانم فروهر
متن سند:
از: 20 ﻫ 12 تاریخ: 5 /10 /2536[1356] 13561005به: 312 شماره: 24719 /20 ﻫ 12
موضوع: مذاکره نراقی با خانم فروهر
دکتر نراقی ضمن تماس با خانم داریوش فروهر پس از احوالپرسی سئوال کرد داریوش هست. خانم فروهر در پاسخ گفت منزل نیستند. دکتر نراقی گفت خواستم به او بگویند[بگویم] روزنامه هرالد تریبون امروز مصاحبه او را چاپ کرده. خانم فروهر گفت مصاحبه داریوش من نمی‌دانستم. دکتر نراقی اضافه کرد تاریخ 12 دسامبر که در پاریس منتشر می‌شود ما آبونه هستیم. می‌خواستم بگویم برای ما آمده است. خانم فروهر گفت متشکرم از لطف شما دکتر نراقی پاسخ داد خلاصه مصاحبه را چاپ کرده خانم فروهر گفت حالا باید ببینیم دست نبرده‌اند توی مصاحبه‌اش؟ دکتر نراقی اظهار داشت نه نه یک کمی هم زیادی نوشته‌اند. خانم فروهر گفت زیادتر از حد مصاحبه. دکتر نراقی گفت بیشتر از حدی که حق او بوده است گفته‌اند در زمان شاه‌های قدیم می‌گفتند اطرافیان و درباریان وقتی می‌نشسته‌اند هر کسی حرفی می‌زد می‌گفتند چقدر حرف زد گفتند به اندازه مواجبش یعنی با کمی طول و تفصیل بعد هم اشاره کرده به پرزیدنت کارتر و [حقوق] بشری که او عنوان کرده و اینها را تشویق نموده که این حرف‌ها را بزند[بزنند] و به حساب خودشان گذاشته‌اند. خانم فروهر گفت نصف[لطف] کرده‌اند اینها همیشه حرفشان را می‌زدند. دکتر نراقی گفت این موضوع اعلام سه حزب است. خانم فروهر به منظور تکمیل نظر نراقی گفت اتحاد نیروهای جبهه ملی. دکتر نراقی گفت البته اینها به این موضوع ربطی ندارد که من امروز تکمیل همایون را انداختم توی تاوه و سرخ کردم. خانم فروهر گفت چرا. دکتر نراقی جواب داد ایشان را احضار کردن سازمان خوب دیگه گفتم ما تمام این کارها را کردیم که تو را نخواهند ولی مجدداً احضارش کردند و گفتن دو مرتبه شرحی بنویسد که دیگر در حزب و دستجات شرکت ننماید. خانم فروهر گفت قبلاً هم به او گفته بودند. دکتر نراقی اظهار داشت نمی‌دانم چکار می‌کند موضوع این است که پشیمان است آدم اگر یک راهی را می‌رود. خانم فروهر گفت اینطور به نظر نمی‌رسد. دکتر نراقی گفت نه شما بگذارید یک مدتی سپری شود. خانم فروهر جواب داد شب دراز است. دکتر نراقی گفت ایشان می‌خواهد همه جا باشد و سر تو هر سری بکند اگر قرار شد یکدرب به روش بسته شود طاقت ندارد. ضمناً هر کسی یک ظرفیتی دارد من می‌دانم سال‌ها رفته زحمت کشیده وقتی دانشگاه نتواند برود ناراحت می‌شود. خانم فروهر گفت خوب معلوم نیست همیشه اوضاع اینطوری بماند. انشاءاله عوض می‌شود و ایشان می‌تواند برود دانشگاه. دکتر نراقی جواب داد بله همیشه بنا را بر آن چیزی باید نهاد که وجود دارد چون من فکر نمی‌کنم خیلی زیاد تغییر عمده‌ای بکند. خانم فروهر گفت این تغییر عمده نیست هر کسی در جایگاه تخصص قرار بگیرد و آنقدر ارزش دارد که برایش ارزش قائل باشند این چیز فوق‌العاده‌ای نیست اگر بخواهیم؟ دکتر نراقی گفت بله خوب در اینجا مسأله قدرت و رژیم و سیاست در کار هست و من همیشه به ایشان گفته‌ام از روز اول که اگر تو می‌خواهی آن راه را بروی تا آخر برو ولی در ایران تجربه ثابت کرده گفتم زندگی داریوش هم پیش چشمت است که زندان و محرومیت طاقتش را داری به اندازه‌ای خودت را آلوده نکن بعد زن اسرائیلی بچه می‌خواهی بگذاری مدرسه رازی آپارتمان پنج هزار فرانکی اول کار و اینها ناراحتی دارد. آدم بداند این را می‌رود توی دو تا اطاق خیابان خراسان و به آن می‌سازد. خانم فروهر گفت مگر سال‌ها این شرایط را تحمل نکرده واقعاً آن طور که شنیدم پاریس خیلی وضعش بد بوده. دکتر نراقی گفت پاریس یک وضع دیگری است بخصوص دیار غربت آدم تحمل می‌کند غیر از خودی می‌باشد از طرفی ایشان می‌خواهد با بزرگان معاشرت کند برود دانشگاهیان را ببیند. خسرو سیف که نیست بعضی‌ها تحمل این زندگی‌ها را دارند بیشتر از آن هم نمی‌خواهند ولی او می‌خواهد با آنها هم باشد. امروز اصلاً در دنیا مسائل دانشگاهی و علمی در یک کادر هیئت حاکمه‌ای مطرح است ملی و توده‌ای نیست اصلاً علم و تحقیق یعنی دولت و هیئت حاکمه یعنی رفاه، پول، مسافرت و زندگی آن آخوند پیه سوز بخود نیست کسی عادت بکند به این زندگی خیلی برایش سخت است و علت اینکه از او ناراحت هستند می‌گویند که او در پاریس جر زده و در پاریس هم بارها با او تماس گرفتند گفته من کار سیاسی نخواهم کرد چه شود تا ایران. خانم فروهر گفت حالا هم کار سیاسی نمی‌کند. دکتر نراقی جواب داد همین رفت و آمدها دنباله رو کارهای سیاسی است. خانم فروهر گفت او با دوستانش رفت و آمد می‌کند اینکه کار خلافی نیست. دکتر نراقی گفت آنها هم تعمقشان کم است ادامه کار باعث فعالیت سیاسی می‌گردد. خانم فروهر گفت ولی او کار سیاسی نمی‌کند. دکتر نراقی اظهار داشت بله ولی بدشانسی آورد موقعی که آمد این جریانات زیر ذره‌بین بود. خانم فروهر گفت آدمی که بخواهد فعالیت سیاسی بکند آیا مورد جریان دیشب که برای خانم هما ناطق و میرزازاده به وجود آمد اطلاع دارید هیچ وقت آدم با زن و بچه که دنبال کار سیاسی نمی‌رود زیرا من که کار سیاسی می‌کنم آنجا را برای کار مناسب نمی‌دانم بر اینکه اگر مسئله توهین باشد خوب تحملش سنگین است آن هم به آن حالت زننده فحش‌های بد و تف کردن به چادر خانم‌ها و از این کارها در این هیچ فرهنگی نمی‌توان پیدا کرد. دکتر نراقی گفت می‌دانم شاید هم برای وی یک مقدار جنبه پیک‌نیکی داشته و چون همیشه از حمایت من برخوردار بوده آن روز در اطاق من بود می‌گفت حسین‌زاده گفته این است و آن هست گفته من بیایم و بعد تلفن کردم به حسین‌زاده که تکمیل همایون می‌آید آنجا آن وقت اشاره می‌کند به ایشان بگوید بیاید اطاق شما بعد من داد زدم سرش مگر من رئیس ساواک هستم تکمیل همایون خیلی بچگانه عمل می‌کند از یک طرف کار سیاسی انجام می‌دهد و از طرف دیگر می‌خواهد از حمایت قانون برخوردار باشد این تقلب کرده است و او این کارها را می‌کند و از من می‌خواهد مثل چتر ایشان را محافظت کنم واقعاً این برای من توهین بود که تو را اینطوری خواستند آنجا قرار من با اینها این بود با تو کاری نداشته باشند بالاخره به ایشان گفتم تو در بازی جر زدی یا باید می‌گفتی بنده می‌آیم بیرون می‌روم دنبال کار سیاسی خودم و یا اینکه آمدی نباید اینطور می‌کردی که من را مسخره بکند حسین‌زاده. خانم فروهر گفت حسین‌زاده خودش را مسخره کرده شما را مسخره نمی‌کند. نراقی سپس افزود تکمیل همایون باز رفته با یارو در مورد شرایط دانشگاه صحبت کرده گفتم حواست کجاست تو از یک طرف خود را می‌خواهی لو بدی دانشگاه گفته است اصلاً آدم‌ها در شرایط سخت حاضرند موافقت بکنند بروند دانشگاه پس تو می‌گوئی دانشگاه هم بروم یعنی پس هم خدا و هم خرما خواستن است. خانم فروهر گفت ما آدم‌هائی را می‌شناسیم که می‌روند به کلاس و درس می‌دهند که نه بار علمی آنچنانی دارند و [نه] از نظر دستگاه سابقه این چنین پس چرا اینها می‌روند دانشگاه برای اینکه مارکسیسم‌اند عظیم رحیم می‌رود کلاس درس می‌دهد در صورتی که من شش هفت ساله صلاحیت تدریس ندارم به چه دلیل آخه جز اینکه بگویم واقعاً اینها بدون اینکه توجه داشته باشند یا در عین توجه و روی یک سیاست خاصی دارند افکار جوانان را به این سمت می‌برند به دلیل اینکه اینها هستند مربیان بچه‌ها که خیلی با سلام و صلوات هم می‌روند دانشگاه آقای خسرو خسروی آنچنانی می‌تواند تدریس کند آقای تکمیل همایون با این طرز تفکر نمی‌تواند تدریس کند جز اینکه فکر کنم اینها خودشان غل و غش به معنای واقعی دارند. در جواب دکتر نراقی اظهار داشت خوب بله یک مقداری عناصر هستند ولی به هر صورت دنبال بهانه‌هائی می‌گردند. خانم فروهر گفت چرا این بهانه‌ها را از آنها نمی‌گیرند. دکتر نراقی گفت برای اینکه آنها این جوری کار نمی‌کنند آنها ظاهرش را درست می‌کنند و کاری ندارند به این کارها و ظاهراً چیزی ندارند و باطناً فکرشان کار می‌کند. خانم فروهر گفت به قبول خود آنها تمام زیربنای فکری بچه‌ها را می‌سازند همان طوری که می‌خواهند ولی این خیلی وحشتناک است آدم مگر امروز را می‌بیند. فقط دکتر نراقی گفت بله حالا به هر صورت شاید تا یکی دو ماه دیگر یه چیزهائی پیدا بشود راستی به داریوش بگوئید روزنامه را بگیرد بخواند.
نظریه یکشنبه: با توجه به فعالیت داریوش فروهر و جبهه ملی سابق گزارش خبر فوق قابل توجه و در خور بررسی نیز می‌باشد.
نظریه سه‌شنبه: نظریه یکشنبه مورد تایید است. دهر
نظریه چهارشنبه: نظریه سه‌شنبه تایید می‌گردد. آرزو
دایره بررسی. نتیجه یکم به عرض رسیده است. 6 /10