گزارش هفتگی موضوع : روحانیون
تاریخ سند: 26 مرداد 1342
گزارش هفتگی موضوع : روحانیون
متن سند:
گیرنده : مقامات ساواک بترتیب سلسله مراتب فرستنده : 333 (اداره بررسیها) محترما معروض میدارد پس از انتقال آیت الله خمینی و دو نفر همراهان او به خانه های خصوصی و ملاقات عده ای از طبقات مختلف مردم در همان روز اول با آنان هم در تهران و هم در شهرستانها و حتی در کشور عراق بسرعت انتشار یافت که آیات اللّه مزبور آزاد شده اند و بین روحانیون و دولت تفاهمی ایجاد گردیده است و آیت الله نوری نیز تلگرافهائی برای آیات اله حکیم ـ شاهرودی و خوئی به عراق مخابره کرد و بآیات نامبرده اطلاع داد که آقایان زندانیان آزاد شده اند و سه نفر آیات اله مذکور در پاسخ تلگراف وی از آزادی روحانیون اظهار خوشوقتی نمودند.اطلاع واصله حاکی است که روحانیون مقیم تهران بویژه آیات اله شریعتمداری، مرعشی نجفی و بهبهانی از انتشار خبر آزادی روحانیون و اقدام آیت الله نوری ناراحت شده و گفته اند با این ترتیب برای روحانیون مقیم عراق چنین تعبیر شده که اختلافات موجود بین دولت و روحانیون برطرف گردیده و دولت نظر روحانیون را تامین کرده است در صورتی که چنین چیزی نیست و روحانیون در واقع در خانه های خود زندانی شده اند ناراحتی روحانیون مقیم تهران بیشتر از این جهت بود که میدیدند وسیله ای در اختیار ندارند تا نظر خود را باطلاع مردم بویژه بروحانیون مقیم عراق برسانند و در هر حال برای اینکه اثر انتشار خبر آزادی آیت اله خمینی و همراهان او را خنثی نمایند به پخش اعلامیه هائی مبادرت کردند که طی آن آزادی روحانیون مزبور تکذیب شده بود.
در زمینه فوق اخیرا نشریه ای نیز بنام آیت الله خمینی منتشر گردیده که طی آن آیت الله خمینی خطاب به آیت الله سید محمد صادق روحانی اظهار داشته ما آزاد نیستیم و دولت بمناسباتی که خودشان میدانند این صحنه را ساخت که ما را آزاد قلمداد کند و سر و صدا راه بیندازد و الان ما در اختیار آنها هستیم و ابدا از خود اختیاری نداریم و از این جهۀ ما از همه تکالیف خارج هستیم و در هر صورت اگر صلاح میدانید بنحوی این محدودیت را بمسلمین برسانید.
آیت اله خمینی در پاسخ سئوالاتی که پیرامون نشریه مورد بحث از وی شده گفته است : در روزهای اول استخلاصم از زندان نامه ای وسیله آقای روحانی بدستم رسیده که جواب آنرا دادم و نمیدانم چرا چنین کاری کرده است.
در هفته گذشته آیت الله خمینی ضمن یک صحبت خصوصی اظهار داشته مامورین و مقامات مسئول کشور هر اقدامی را که میکنند در پناه حسب الامر شاهنشاه انعکاس میدهند که بعقیده من این موضوع هم لطمه بمقام سلطنت وارد میاورد و هم مردم را نسبت به آزادی و مقررات بی اعتقاد میکند.
مثلاً جناب آقای نخست وزیر در یکی از جلساتی که قبلاً با حضور عده ای از روحانیون در منزل آیت الله بهبهانی تشکیل شده بود با وجود آنکه مسئول تام و تمام این کشور است اظهار داشته موضوع رفراندوم مربوط بدولت نیست و نظر شخص اعلیحضرت همایونی است که بایستی صورت گیرد.
آیت الله خمینی افزوده من بجهاتی دستگیر و زندانی شدم و در آغاز تصور میکردم که این دستگیری طبق قانون و مقررات انجام گرفته است ولی بعدا که بمن گفتند مورد لطف و محبت شاهنشاه قرار گرفته و آزاد شده ام پیش خود گفتم پس مراحل اولیه قانونی نبوده که اکنون بنا بتمایلات اعلیحضرت همایونی شاهنشاه باین صورت در آمده است.
این خود نقصی است در یک کشور مشروطه و انعکاس آن در افواه گذشته از آنکه نفعی برای شاهنشاه ندارد بر عکس موجبات ناراحتی ها و گرفتاریهای مردم را هم متوجه شخص معظم له می نماید.
اخیرا آیت الله بهبهانی ضمن صحبت درباره حضور روحانیون شهرستانها در تهران گفته است که اصولاً طرح تشکیل جلسه عمومی روحانیون و اتخاذ تصمیماتی در آن جلسه از طرف او تهیه شده ولی تاکنون به نتیجه نرسیده است.
نامبرده اضافه کرده هنوز از این فکر خارج نشده که بار دیگر روحانیون شهرستانها و تهران را در یکجا گرد آورده کنگره ای تشکیل بدهند و در آن کنگره تصمیم نهائی علیه انتخابات و اقدامات اخیر دولت و تضییقاتی که برضد روحانیت و اسلام بوجود آمده اتخاذ نمایند و بیانیه هائی صادر کنند که جنبه قطعنامه روحانیون ایران را خواهد داشت.
در هفته گذشته در محافل مذهبی و بین روحانیون صحبت هائی در مورد انتخابات جریان داشت و گفته میشد که روحانیون تصمیم گرفته اند انتخابات را تحریم نمایند.
تهیه کننده رئیس اداره سوم 26 /5 رئیس بخش.
شهابی 26 /5 مدیر کل اداره سوم بعرض برسد 27 /5 معاون ساواک