مقام محترم حضرت مستطاب اجلّ، حکمران جلیله خلخال دامت شوکته
مقام محترم حضرت مستطاب اجلّ، حکمران جلیله خلخال دامت شوکته
متن سند:
مقام محترم حضرت مستطاب اجلّ، حکمران جلیله خلخال دامت شوکتهبرحسب قانون، یک نسخه صورت مجلس است به لحاظ مبارک مى‌رساند: در تاریخ دهم شهر جمادى‌الاولى 1342 مطابق 132 تنگوزئیل از طرف انجمن نظارت اردبیل به وسیله حضرت اجلّ حکمران محبوب اخطاریه اشتراکى در انتخاب دو نفر وکیل جهت دوره پنجم پارلمانى اشاعه یافته و بعد از چند روز صندوق معه ششهزار اوراق تعرفه و یک صد و سیزده ورقه اعلان چاپى و چهار جلد دفتر ثبت نمره و بیست تومان پول، جهت مخارج انجمن نظار، توسط نماینده براى انتخاب خلخال فرستاده بودند. اهالى، نماینده اردبیل را به واسطه اعتراض قانونى که در ذیل، مذکور خواهد شد، نپذیرفته، از حکومت جلیله اوراق و دفاتر را قبول در تحت نظر حکومت محبوب خود اعضاى انجمن به موجب تفصیل آن منتخب و معین آقاسید حمداللّه مجتهد (رئیس انجمن)، آقاى معین‌الممالک، آقاى حافظ الصحه، مهدى سراج‌اللّه، آقا سیدکریمخان، سراج لشکر، حاجى قدرت‌اللّه، کربلایى على بالا، آقاى ملاقلى... گردید. در 14 جمادى‌الاولى رسما انجمن نظار تشکیل یافته اعلانات چاپى و خطى به تمام نقاط خلخال انتشار داده اعتراضى که از طرف اهالى به عمل‌آمده براى اشتراک انتخاب و ضمیمه بودن خلخال به اردبیل که حوزه بندى خلخال با اردبیل از عدم اطلاع جغرافیاى خلخال حادث شده، حقوق اجتماعى خلخال به تحلیل رفته براى اینکه خلخال از قدیم‌االایام خود، در تمام حقوقات اجتماعى و دولتى، ولایت مستقل بوده، تقریبا پنجاه هزار نفوس و چهارصد قراء داشته و داراى پنج محال عمده، هجده فرسخ طول و دوازده فرسخ عرض مى‌باشد.
فقط خسارات عمده که در این چند سال اخیر متوجه خلخال شده در نتیجه عملیات بعضى از خوانین و اشرار با سردار رشید که خلخال را ضمیمه اردبیل کردند. چنانچه از هشتصد تومان مخارج تعیینى دولت جهت انتخاب اشتراکى بیست تومان مخارج انتخاب به خلخال فرستاده شده، اهالى خلخال شش ماه قبل از این به مقامات صالحه و مراکز عالیه ابطال حقوق اجتماعى و تضییع حیثیات ولایتى در حوزه‌بندى اشتراکى عرض و پیشنهاد کرده، کتبا جوابى که تحصیل گردیده، موکول به افتتاح دارالشورا فرموده‌اند. با همه این، باز مطالب را به وسیله حضرت حکمران به مقام منیع حضرت امارت لشکرى شمال غرب و فرمانده کل قواى آذربایجان دامت عظمته و فرمانده محترم قواى اردبیل که امروز حیات و نجات خود را خلخال و خلخالیان از توجه آن یگانه امیر و فرمانده قواى آذربایجان دانسته و تا ابد خودمان را زنده شده و تحت‌الحمایه اداره لشکرى مى‌دانیم عرض کرده و محض اینکه خلخال در این مدت چند سال در تمامى حیثیات ملى فاقد و در ادوار گذشته با پارلمانى به کلى عقب مانده بودیم. عجالتا این اشتراک را قبول و با یک وجد صمیمانه حاضر هستیم مخارج انتخاب را هم از خود داده در این دوره سهم از حقوق ولایتى چشم پوشیده، موکول به دوره ششم نموده، انتخاب نماییم بعد از ایراد مطالب فوق با شوق و شعف تمام، حاضر انتخاب شده از (14) جمادى‌الاولى از صبح تا ظهر و یک ساعت بعد از ظهر تا غروب همه روزه الى 14 جمادى‌الثانیه انجمن نظار حاضر، مشغول دادن تعرفه و اخذ آرا بوده؛ در ثانى کتبا از محال کاغذکنان و شاهرود که ابعدترین محالات است، به قصبه و هر دو محال عمده است، اعتراضى به عمل آمده که اگر شعبه انجمن نظار مرکزى به محالات فرستاده نشود، با این بعد مسافت چگونه ممکن است با این برف و بوران اجماعا ایفاء وظیفه ملى نمود. محض حقوق ملى ما ضایع نشود. [اگر ]دولت مخارج شعبات نظار را نپذیرد حاضر هستیم مخارج از-خود داده حقوق ایرانیت خودمان را محفوظ و اداى وظیفه نماییم چون قانونا اعتراضات مانع انتخاب نبود هر کدامشان را ممکن بود حاضر شده تعرفه گرفته رأى دادند و تعرفه موجوده کفاف نمى‌کرد. محتاج خواستن اوراق تعرفه از اردبیل شده، تقاضاى اوراق گردید. 145 ورقه تعرفه و یک جلد دفتر ثبت نمره در موقعى رسید که وقت معین منقضى و اهالى مأیوسانه برگشته بودند. مقدارى به مصرف رسیده 977 ورقه تعرفه سفید و یک جلد دفتر ثبت نمره سفید باقى مانده، در روز 14 جمادى‌الثانیه در تحت نظر حکومت جلیله صندوق آرا سر به مهر با موم درسته با مهر انجمن نظار فردا فردا ممهور در ثانى همان سوراخ صندوق با لاک با مهر افراد اعضاى انجمن نظار و رئیس ممهور با پنج جلد دفتر و 977
ورقه تعرفه تحویل و تسلیم حکومت جلیله گردیده، محفوض و سالما به اردبیل برسانند. مجلس ختم شد و این چند کلمه برسَبیل صورت مجلس قلمى شد. محل امضاى انجمن نظار خلخال.
[حاشیه امضاى سراج‌اللّه و تعدادى دیگر از اعضاى انجمن نظار خلخال]