گزارش
تاریخ سند: 24 شهریور 1341
گزارش
متن سند:
تاریخ: 24 /6 /1341گزارش
محترماً در اجرای امر، در مورد طرز عمل مهندس شاه‌بختی مسئول تلویزیون آبادان با شرکت ملی نفت1 و کنسرسیوم،2 در تاریخ 22 /6 /41 با آقای حبیب ثابت مذاکرات لازم انجام شد. نامبرده در پاسخ اینکه به مهندس شاه‌بختی با وسیله‌ای مطمئن تذکر داده شود تا شرکت ملی نفت را که کاملاً جنبه ملی دارد، مقدم بر کنسرسیوم بداند و این رویه‌ای که برگزیده قطعاً به مصلحت نیست؛ آقای حبیب ثابت اظهار داشت این دستوری است که خودم به مهندس شاه‌بختی دادم و عمل غیر از این هم به علت ضعف مالی ما به هیچوجه مقدور نمی‌باشد، زیرا تاکنون شرکت ملی نفت یک دینار به ما کمک نکرده ولی کنسرسیوم نفت از سال گذشته شروع به کمک به تلویزیون نمود و از سال پیش مبلغی بیش از 75 هزار تومان کمک مالی کرد. پس از تماسی که آقای ثابت با مهندس شاه‌بختی در ساعت 2000 دیشب حاصل نمود، وی اظهار داشت علت کدورت شرکت ملی نفت با ما، این است که چندی قبل تقاضای پخش آگهی به طور مجانی برای استخدام پرستار کرد ولی قبول این امر برای تلویزیون آبادان با این بودجه کم مقدور نبود. آقای ثابت در خاتمه اضافه کرد خیلی مایلم که در این بابت با جناب آقای اموری مذاکره کنم و با ایشان که جریان کار را در آبادان از نزدیک مشاهده و به اشکالات موجود در آنجا بصیرت کامل دارند تماس بگیرم و تصمیم داشت که امروز تلفنی صحبت کند.
حسینی 24 /6 /41
توضیحات سند:
1. پیشنهاد ملی شدن صنعت نفت در هشتم آذرماه 1329ش درکمیسیون مخصوص نفت مجلس شورای ملی به امضای 17 تن از نمایندگان این کمیسیون رسید. متن این پیشنهاد به قرار زیر است:«به نام سعادت ملت ایران و به منظور کمک به تأمین صلح جهانی، امضاءکنندگان ذیل پیشنهاد می‌نمائیم که صنعت نفت ایران در تمام مناطق کشور بدون استثناء ملی اعلام شود؛ یعنی تمام عملیات اکتشاف، استخراج و بهره‌برداری در دست دولت قرار گیرد.»
در پی اعلام وصول این پیشنهاد، قانون «ملی شدن نفت در سراسر کشور» در 29 اسفند ماه سال 1329ش در مجلس شورای ملی و نهایتاً در مجلس سنا تصویب شد و در پی آن شرکت ملی نفت ایران قدم به عرصه حیات گذارد.
2. در 29 اسفند سال 1329 ش، صنعت نفت ایران، ملی اعلام شد. نفت ایران که تا پیش از آن، در انحصار کامل شرکت نفت ایران و انگلیس بود، پس از آن، در بازار بین‌المللی، تحریم شد. در تلاش برای انتقال دوباره نفت تولیدی ایران، به بازارهای بین‌المللی، وزارت امورخارجه امریکا، پیشنهاد ایجاد یک کنسرسیوم از شرکت‌های بزرگ نفتی را نمود، که به هفت خواهران نفتی موسوم شد.
هفت خواهران نفتی، یک اصطلاح ابداع شده در دهه ۱۹۵۰ م، توسط بازرگان ایتالیایی؛ سر انریکو ماتائی، که بعدها در رأس شرکت نفتی انی قرار گرفت، بود. وی از این اصطلاح، برای توصیف ۷ شرکت نفتی، که «کنسرسیوم نفت ایران» را تشکیل می‌دادند، استفاده نمود. این کارتل، از اواسط دهه ۱۹۴۰ تا اواخر دهه ۱۹۷۰ م، صنعت نفت جهان را، تحت سلطه خود داشت.
گروه هفت خواهران نفتی، از شرکت‌های نفت: «ایران و انگلیس . گلف اویل . استاندارد اویل کالیفرنیا . تکزاکو . رویال داچ شل . استاندارد اویل نیوجرسی . استاندارد اویل نیویورک» تشکیل شده بود.