موضوع: جلسه منزل علی امینی
تاریخ سند: 15 خرداد 1348
موضوع: جلسه منزل علی امینی
متن سند:
گزارش خبربه: ۲۰ ﻫ 4 شماره گزارش: 378 /20 ج
از: ۲۰ ج تاریخ گزارش: 15 /3 /48
موضوع: جلسه منزل علی امینی
ساعت ۸:۳۰ روز 14 /3 /48 جلسه منزل دکتر علی امینی واقع در خیابان فخرآباد با حضور جواد صاحب اختیاری، علی‌اکبر مالک کارمند بازنشسته آموزش و پروروش، پارسا کارمند دادگستری، اکبر خلیلی کارمند وزارت دارائی، سید حسین رضوی متخلص (سرمست) کوتوال، دکتر مقدسی دندانپزشک تشکیل گردید.
ابتدا دکتر علی امینی اظهار داشت من در دوران طفولیت علاقه زیادی داشتم که به شغل وزارت برسم تا اینکه بالاخره در زمان حکومت ساعد1 پست وزیر دارائی منصوب شدم پس از آن جواد صاحب اختیاری گفت دولت مصر می‌خواهد با دولت ایران روابط حسنه برقرار نماید خلیلی در جواب نامبرده اظهار داشت یک نفر از دوستانم به من گفت اگر دولت ایران بخواهد با مصر سازش نماید من خودکشی خواهم کرد. بعد علی امینی گفت ما باید سعی کنیم دولت‌هائی که با ما مخالف هستند سازش نمائیم و آن شخص بی‌مورد قصد خودکشی دارد. بعد ناطق افزود دکتر ارسنجانی از لحاظ داخلی ناراحتی داشت او مرد و اثری از خودش باقی نگذاشت سپس اضافه نمود قوام‌السلطنه و برادرش هر دو یتیم بودند و پدربزرگ من آنها را نگهداری می‌کرد او هم ثروتمند ولی هیچ آثاری از خودش باقی نگذاشت بعد سید حسین رضوی گفت خانم فخرالدوله آثاری از خود به نام مسجد فخرالدوله باقی گذاشته که برای همیشه جاودان است پس از آن ضمن صحبت‌های عادی جلسه در ساعت ۱۰:۳۰ خاتمه پذیرفت.
نظریه رهبر عملیات: مفاد گزارش خبری صحیح به نظر می‌رسد.
توضیحات سند:
١- محمدساعدمحمدساعد مراغه‌ای در سال ۱۳۵۹ در مراغه متولد شد در کودکی به اتفاق پدرش به کار تجارت و داد و ستد بین ایران و روسیه اشتغال داشت. ساعد پس از انجام تحصیلات ابتدائی و متوسطه در مراغه و قفقاز با رونق کار تجارت پدر عازم سویس شد و در دانشگاه لوزان به تحصیل پرداخت بعد از مراجعت به ایران به استخدام وزارت امور خارجه درآمد و اولین سمت او در وزارت خارجه کارمندی کنسولگری ایران در بادکوبه و سپس نیایت کنسولگری ایران در اسلامبول بود سپس مستشار سفارت ایران در آنکارا ریاست اداره اول و دوم سیاسی کاردار سفارت ایران در مسکو شد تا اینکه در آغاز جنگ جهانی دوم به سفارت کبرای ایران در شوروی منصوب شد.
او با آشنائی که با زبان و آداب و رسوم روس‌ها داشت، (همسرش هم روسی بود) خیلی زود توانست با مقامات بالا در روسیه روابط نزدیک و دوستانه‌ای برقرار سازد روس‌ها پس از حمله ۱۳۲۰ و اشغال بخشی از خاک ایران خواستار برقراری رژیم جمهوری بودند و داوطلب آنها برای این کار محمد ساعد بود. ساعد در تیرماه ۱۳۲۱ به تهران احضار و در کابینه سهیلی و قوام عهده‌دار وزارت خارجه شد او بعد از استعفای سهیلی در اواخر اسفند ۱۳۲۲ با رأی تمایل اکثریت مجلس به نخست‌وزیری برگزیده شد و روز هشتم فروردین ماه ۱۳۲۳ کابینه خود را به مجلس معرفی نمود و پست حساس وزارت خارجه را خود عهده‌دار شد اولین دوره ساعد که طی آن سه کابینه تشکیل داد نقط هشت ماه دوام یافت و در اواخر آبان ماه ۱۳۲۳ ساعد به علت تیرگی روابط ایران و شوروی و تظاهرات حزب توده که در پناه ارتش سرخ علیه وی ترتیب داده می‌شد. مصلحت خود را در مقام نخست‌وزیری دید و چهار سال تمام از کار برکنار بود تا اینکه در اواخر آبان ۱۳۲۷ مجدداً با رأی تمایل مجلس پانزدهم به نخست‌وزیری انتخاب شد. مهمترین واقعه دومین دوره نخست‌وزیری ساعد سوء‌قصد پانزده بهمن ۱۳۲۷ به شاه بود که او با بهره‌برداری از این موضوع حزب توده را غیرقانونی اعلام و منحل نمود و سران فراری حزب را محاکمه و غیاباً به اعدام محکوم کرد، و مرحوم آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی را به لبنان تبعید کرد. واقعه دیگر این دوره تشکیل مجلس مؤسسان و افزایش اختبارات شاه بود که مورد انتقاد شدید مدرسین حوزه علمیه قم و مرحوم آیت‌الله بروجردی قرار گرفت. در جریان انتخابات شانزدهمین دوره مجلس ساعد دخالت نکرد و پس از افتتاح مجلس از مقام خود استعفا کرد ولی مجدداً مأمور تشکیل کابینه شد.
ساعد از همان ابتدا در دوره اول سنا و مجلسی شانزدهم با مخالفت‌هائی روبه‌رو بود و پیش از رأی اعتماد از مجلس استعفا داد در سال ۱۳۲۹ به سفارت کبرای ایران در ترکیه منصوب شد و در زمان حکومت مصدق به تهران احضار گردید و مدتی بیکار شد تا بعد از سقوط مصدق به مقام سفارت ایران در واتیکان رسید سپس به تهران احضار شد و سناتور انتخابی و انتصایی آذربایجان غربی گردید تا اینکه در سال ۱۳۵۲ در ۹۳ سالگی در تهران درگذشت.
بازیگران عصر پهلوی محمود طلوعی