دنباله حوادث و وقایع نقاط مختلف کشور در روز 10/10/57
تاریخ سند: 10 دی 1357
دنباله حوادث و وقایع نقاط مختلف کشور در روز 10/10/57
متن سند:
1ـ شهرهای استان خراسان : الف ـ از ساعت 1100 روز 10 /10 /57 (2537 شاهنشاهی)، مامورین فرمانداری نظامی بمنظور پاک سازی مشهد از وجود عناصر اخلالگر به مقابله با آشوبگران پرداخته و ضمن درگیریهائی که بوجود آمده، حدود 170 نفر در مشهد کشته و تعدادی نیز مجروح شده اند.1 ب ـ مقارن ساعت 1200 روز مذکور قریب سه هزار نفر از عوامل بلواگر ضمن دادن شعارهای مضره به پادگان بیرجند حمله کرده که نگهبان پادگان به مقابله پرداخته و ضمن آن یکنفر کشته و دو نفر مجروح شده اند.
2ـ شهرهای استان خوزستان : الف ـ ظهر روز 10 /10 /57، مهدی بازرگان به اهواز وارد و در دارالعلم آیت اله بهبهانی در اجتماع گروهی از مردم و کارگران صنعت نفت ضمن اشاره به نامه روح اله خمینی که در آن بوی ماموریت داده جهت اعاده کارگران به سرکار، به خوزستان برود، از آنها خواسته، جهت تامین مصرف نفت داخلی، بسر کار بروند.
2 ب ـ بعداز ظهر روز 10 /10 /57، تظاهرات آشوبگرانه در شهرهای ذزفول اندیمشک و مسجد سلیمان صورت گرفته و ضمن آن به برخی از موسسات و چندین شعبه بانک در شهرهای نامبرده آسیب هائی وارد شده است.
3 پ ـ مهدی بازرگان در اجتماع مجددی از کارگران نفت با انتقاد ضمنی از رژیم و اشاره به تاریخچه ملی شدن نفت، اظهار نموده دولتی که قرار است روی کار آید، مورد تایید ما نمیباشد.
4 3ـ شهرهای استان کرمانشاهان : الف ـ بعداز ظهر روز 10 /10 /57 تظاهراتی در کرمانشاه رخ داد که ضمن آن قسمتی از کاخ استانداری، تعدادی از شعب بانکها و چند مغازه بآتش کشیده شده است.
در جریان تظاهرات مذکور 9 نفر از مامورین انتظامی مجروح و هفت نفر از آشوبگران کشته و 45 نفر نیز زخمی و پنج قبضه اسلحه ژ ـ 3 و دو قبضه کلت و دو قبضه رولور مفقود شده که احتمالاً بدست اخلالگران افتاده است.
ب ـ چون جان تعدادی از پرسنل ساواک کرمانشاه و خانواده آنها در معرض خطر بوده دستور داده شده این عده به ساختمانهائی در بیستون نقل مکان نمایند.
پ ـ در شهرستان قصرشیرین و سرپل ذهاب نیز تظاهرات بلواگرانه ای صورت گرفته و طی آن یک گاراژ و یک فروشگاه در سرپل ذهاب بآتش کشیده شده.
در حوادث مذکور یکی از اخلالگران مجروح گردیده است.
1 4ـ شهرهای استان مازندران : از بعداز ظهر روز 10 /10 /57، گروههائی از عوامل آشوبگر در شهرهای آمل، بابل و ساری دست به تظاهرات زده که ضمن آن یکی از مامورین شهربانی در ساری و دو نفر از عناصر آشوبگر در آمل و بابل مجروح گردیده اند.
2 5ـ شهرهای استان گیلان: روز 10 /10 /57، تظاهراتی در شهرهای رشت، لاهیجان و لنگرود صورت گرفته و آشوبگران چند شعبه بانک و موسسه و اماکن دیگر را در شهرهای نامبرده مورد هجوم قرار داده و بآتش کشیده اند.
در جریان تظاهرات مذکور یکنفر در رشت کشته و چند نفر دیگر در این شهر و شهرستان لنگرود مجروح گردیده اند.
3 6ـ بندرعباس : از صبح روز 10 /10 /57، تظاهرات بلواگرانه ای در شهر بندرعباس رخ داده که تا بعد از ظهر روز مذکور ادامه داشته و ضمن آن شرکت گری مکنزی و چند شعبه بانک توسط اخلالگران آتش زده شده است.
با دخالت مامورین انتظامی عناصر آشوبگر متفرق و ضمن آن یکنفر از اخلالگران کشته و هفت نفر دیگر مجروح که جهت درمان به بیمارستان اعزام شده اند.
1 7ـ شیراز : بعداز ظهر روز 10 /10 /57، مجلس ختمی جهت یکی از کشته شدگان اخیر در مسجد ولی عصر شیراز برگزار و مجتمعین در مسجد پس از خروج اقدام به تظاهرات بلواگرانه و دادن شعار کرده اند.
2 8ـ بروجرد و خرم آباد : الف ـ بعداز ظهر روز 10 /10 /57 گروههائی از عوامل آشوبگر در شهرستان بروجرد دست به تظاهرات زده و ضمن حمله بمنزل دو نفر از مامورین ساواک در شهر مذکور (این حملات دفع شده است)، تعدادی از شعب بانکها مورد تخریب قرار گرفته است.
3 ب ـ بعداز ظهر روز مذکور در شهر خرم آباد گروهی از عناصر اخلالگر دست به تظاهرات زده و طی آن چند موسسه دولتی و تعدادی از شعب بانکها و همچنین تابلوهای راهنمائی و رانندگی و شیشه های کلانتری 3 خرم آباد شکسته و مورد آتش سوزی قرار گرفته است.
پ ـ در حوادث شهرهای مذکور یک دبیر در بروجرد کشته4 و هشت نفر در این شهر مجروح و چند نفر نیز در خرم آباد زخمی شده اند.
9ـ دوگنبدان : بعداز ظهر روز 10 /10 /57، تظاهراتی در شهر دوگنبدان رخ داده و یک شعبه بانک صادرات در این شهر طعمه حریق شده است.
10ـ میاندوآب : بعداز ظهر روز 10 /10 /57، تظاهرات اخلالگرانه در شهر میاندوآب صورت گرفته و ضمن آن یکنفر از مسلمانان توسط یکنفر بهائی بقتل رسیده و متعاقب آن گروهی از مسلمانان بمنزل یکی از بهائیان شهر حمله و پدر و پسری را در این محل بقتل رسانیده اند.
11ـ سمنان : بعداز ظهر روز 10 /10 /57، تظاهرات اخلالگرانه ای در شهر سمنان صورت گرفته که با دخالت مامورین انتظامی تظاهرکنندگان متفرق و ضمن آن یک کودک هشت ساله کشته و چند نفر نیز مجروح گردیده اند.
1 12ـ خمین و محلات : صبح و بعداز ظهر روز 10 /10 /57، تظاهرات آشوبگرانه ای در شهر خمین رخ داده و طی آن خودرو یکی از مامورین شهربانی خمین بآتش کشیده شده است.
2 بعداز ظهر روز مزبور در شهر محلات نیز تظاهرات اخلالگرانه ای با شرکت گروهی از آشوبگران بوقوع پیوسته که با دخالت مامورین انتظامی متفرق گردیده اند.
3 13ـ قم، آشتیان و تفرش : بعداز ظهر روز 10 /10 /57، تعدادی از قشریون مذهبی در شهرستان قم دست به تظاهرات زده و ضمن آن بدادن شعارهائی علیه مقامات عالیه کشور و شاپور بختیار مبادرت نموده اند که مامورین فرمانداری نظامی دخالت و با تیراندازی هوائی، متظاهرین را که بعضا وسایل انفجاری بسوی آنها پرتاب میکرده اند متفرق و طی آن یکی از تظاهرکنندگان بعلت انفجار یک وسیله انفجاری دست ساز، مجروح و ضمنا از جوان مظنونی، مامورین انتظامی یک قبضه سلاح کمری کشف و او را بازداشت نموده اند.
در روز 10 /10 /57، تظاهرات اخلالگرانه فوق در نقاطی از شهر قم تا ساعت 0200 روز 11 /10 /57 بطور پراکنده ادامه داشته است.
4 همچنین تظاهراتی در شهرهای آشتیان و تفرش رخ داده و آشوبگران ستون یادبود چهارم آبان، واقع در میدان شهر آشتیان را بآتش کشیده اند.
ارزیابی خبر : خبر صحت دارد.
اقدامات انجام شده : مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1ـ حادثه امروز (10 /10 /57) شهر مشهد را می توان بزرگترین فاجعه یا کشتار رژیم شاه بنابر آمار رسمی دانست.البته شهربانی کل کشور چند روز بعد آمار شهیدان مشهد را 180 تن ذکر کرد و علت آن را چنین نوشت : «ساعت 1145 روز 10 /10 /1357 در جریان تظاهرات در آنشهر یک گردان تانک به فرماندهی یک نفر سرهنگ خودسرانه وارد عمل شده و با تیراندازی اخلالگران را متفرق و در نتیجه حدود 180 نفر کشته و عده ای مجروح شده اند.
» ارتش تلفات غیر نظامی روزهای 9 و 10 دی ماه را در شهر مشهد بین 250 تا 300 نفر گزارش کرد.
(گزارش زمستان 57، ص 128) و در بخش تلفات همان رقم 300 نفر را درج کرد.
(همان) در پاورقی سندهای بعدی و درباره این کشتار بیشتر می نویسیم.
2ـ در این مراسم ابتدا آقای خزعلی صحبت کرد.
سپس آقای محمدعلی موسوی جزایری از طرف روحانیان اهواز به مهندس بازرگان خیر مقدم گفت و سپس آقای بازرگان برای حاضران سخن گفت.
3ـ درباره حوادث شهرهای خوزستان سندی دیگر هست که با تفصیل از رویدادها یاد کرده که خواهد آمد.
4ـ در ساعت 30 /15 نیز در اداره مرکزی شرکت خاص خدمات نفت ابتدا آقای هاشمی رفسنجانی اعلامیه حضرت امام را در مورد تولید نفت قرائت کرد.
سپس مهدی بازرگان سخنرانی نمود.
(پرونده 106991، ج 6) 1ـ درباره حوادث شهر کرمانشاه و دیگر شهرهای استان در سندهای بعدی خبرهای مشروحی آمده که خواهید خواند.
2ـ تظاهرات روی داده در شهرهای استان مازندران با تفصیل بیشتر در سندهای بعدی آمده است.
3ـ درباره تظاهرات شهر رشت و علت آن سند دیگری هست که خواهید خواند، اما درباره لنگرود ارتش نوشت که «در تظاهرات شهر لنگرود اخلالگران کلیه مؤسسات دولتی، بانکها و منزل دو نفر از مامورین را به آتش کشیدند.
در این تظاهرات یک نفر غیر ارتشی کشته و دو نفر دیگر زخمی شدند.
شهر در کنترل مردم است.
فرماندار و شهردار نیز فرار نموده اند.
» (گزارش زمستان 57، ص 128) 1ـ صبح هنگام ساعت 9 نیز گروههایی از فرهنگیان و مردم در محل اداره آموزش و پرورش اجتماع کردند «و ضمن پخش نوار آیاتی از قرآن مجید توسط چند نفر سخنرانی هایی علیه رژیم انجام گردید.
» ظاهرا رویارویی ماموران مسلح با مردم بندرعباس بعداز ظهر رخ داده است چون اجتماع فرهنگیان بار دیگر قرار بود در ساعت 3 بعداز ظهر تشکیل شود.
(5679/ ه 1 ـ 10 /10 /57) 2ـ در مورد تظاهرات شیراز و حوادث آن شهر در دهم دی ماه سندهای دیگری هست که خواهید خواند.
3ـ جزئیات حملات مردم به خانه دو تن از ماموران ساواک در گزارش دیگری در ضمیمه کتاب آمده است.
برگ دوم این سند یافت نشد.
(ضمیمه شماره 8) تفصیل بیشتر حوادث بروجرد و خرم آباد در سندهای دیگر آمده است.
4ـ نام خانوادگی این شهید بیاتی بود.
1ـ این کودک بهروز بهروزی نام داشت.
قرار شد تشییع جنازه این کودک ساعت هشت صبح یازدهم دی ماه صورت گیرد.
(پرونده 106973، ج 5) 2ـ در خمین «حدود ده هزار نفر از اطراف به سوی شهربانی به قصد حمله حرکت که بلافاصله مامورین انتظامی بسیج و با شلیک تیرهوایی و پرتاب گاز اشک آور آنان را متفرق نمودند.
» (پرونده 106988، ج 2) 3ـ در گزارش دیگری از ساواک آمده است که حدود ده هزار نفر پس از پایان مجلس در مسجد حسینیه با دادن شعارهای مخالف رژیم شاه دست به تظاهرات زدند.
در مجلس دیگری هم که در مسجد قائم محلات بر پا شد باز حدود ده هزار نفر با سر دادن شعارهای ضد حکومتی تظاهرات کردند.
» (پرونده 106988، ج 2) 4ـ درباره تظاهرات قم اسناد دیگری هست که خواهید خواند.