جناب آقای اسداله علم1 نخست‌وزیر محترم
تاریخ سند: 26 مرداد 1342
جناب آقای اسداله علم1 نخست‌وزیر محترم
متن سند:
شماره: ۷۳۴۱تاریخ: 26 /5 /1342
جناب آقای اسداله علم1 نخست‌وزیر محترم
در تعقیب جلسه صبح روز دوشنبه 21 /5 /1342 که در پیشگاه مبارک بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاه با حضور آن جناب و جناب آقای وزیر محترم دربار راجع به بودجه جشن‌های شاهنشاهی ایران تشکیل گردید و توافقی که با آن جناب حضوراً به عمل آمد.
اینک صورت ریز اقلامی را که قبلاً مقرر شده بود از محل بودجه ۲۵۰ میلیون ریالی جشن‌های شاهنشاهی به وسیله وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های تابعه دولت پرداخت و مصرف شود و جمع آن بالغ بر ۰۰۰ و ۰۵۰ و ۱۵۱ ریال می‌باشد جهت استحضار خاطر شریف لفاً تقدیم می‌دارد استدعا دارد دستور فرمایند از کل مبلغ 000 /000 /250 ریال بودجه جشن‌های شاهنشاهی ایران کسر گردیده و مستقیماً اقلام مذکور با نظارت مستقیم شورای مرکزی جشن‌های شاهنشاهی ایران از محل صرفه‌جوئی‌های مربوطه دولت در سال‌های ۴۲ و ۴۳ تأمین و به مصرف برسد به طوری که تا قبل از برگزاری مراسم جشن‌های شاهنشاهی انجام گردیده باشد علیهذا وضعیت بودجه جشن‌های شاهنشاهی ایران به شرح زیر به استحضار می‌رسد. اصل بودجه جشن‌های شاهنشاهی ایران 000 /000 /250 ریال کسر می‌شود بابت اقلامی که به وسیله وزارتخانه‌ها دستگاه‌های تابعه دولت از محل صرفه‌جوئی‌های دولت می‌بایستی تأمین گردد و به مصرف برسد. 000 /050 /151 ریال جمع کل مبلغ 000 /950 /98 ریال.
تا آخر سال ۱۳۴۱ توسط حسابداری دربار شاهنشاهی به حساب پرداختی دولت به جشن‌های شاهنشاهی پرداخت گردیده است. 000 /000 /60 ریال باقیمانده 000 /950 /38 ریال
در بودجه سال ۱۳۴۲ دولت منظور گردید که به وسیله حسابداری دربار شاهنشاهی به جشن‌های شاهنشاهی پرداخت شود.
000 /000 /20 ریال باقیمانده 000 /950 /18 ریال که مقرر خواهند فرمود با تائید کتبی آن جناب در بودجه سال ۱۳۴۳ منظور و توسط حسابداری دربار شاهنشاهی به جشن‌های شاهنشاهی ایران پرداخت گردد.
ضمناً به استحضار می‌رساند که حمل و نقل مدعوین خارجی جشن‌های شاهنشاهی که تعداد قطعی آنان بعداً به استحضار خواهد رسید و در حدود سیصد نفر خواهند بود از تهران به شیراز و مراجعت به اصفهان و تهران به وسیله شرکت هواپیمائی ملی و نیروی هوایی شاهنشاهی انجام خواهد پذیرفت با رؤسای سازمان‌های مذکور در این‌باره مذاکره و موافقت نمودند که با هزینه خود رفت و آمد مدعوین رسمی جشن‌ها را انجام دهند.2
شهرداران سابق شهر تهران تعهد نموده بودند که در نزدیکی سه‌راه مهرآباد میدان جدیدی احداث و طاق نصرتی که زیبنده شهر تهران باشد به شیوه آثار تخت‌جمشید بنا نمایند که در آینده مراسم مربوط به تشریفات رسمی جهت ورود میهمانان خارجی در آنجا به عمل آید نقشه‌های متعددی برای میدان و طاق نصرت مزبور تهیه و برای شهرداری تهران ارسال گردیده است که پس از مطالعه و جرح و تعدیل هر کدام که مورد تصویب قرار گرفت اقدام به احداث نمایند به طوری که تا چهارم آبان‌ماه ۱۳۴۴ که مراسم برگذاری جشن‌های شاهنشاهی به عمل خواهد آمد به اتمام رسیده و آماده باشد و همچنین شهرداری‌های تهران و شیراز تقبل نموده بودند که هر یک مجسمه‌ای از کورش کبیر در تهران و شیراز تهیه و در محل مناسبی نصب نمایند ماکت این مجسمه‌ها نیز به وسیله استاد ابوالحسن صدیقی تهیه و آماده گردیده است.
نظر به اینکه در هنگام برگزاری مراسم جشن‌های شاهنشاهی ایران علاوه بر مدعوین رسمی به طور مسلم تعداد بی‌شماری جهانگردان خارجی از کشورهای مختلف به ایران مسافرت خواهند نمود مناسبت خواهد داشت سازمان جلب سیاح که تحت ریاست آن جناب و به سرپرستی جناب آقای مهندس شیبانی اداره می‌گردد از هم‌اکنون برای تأمین محل توقف آنان که به خرج خودشان به ایران مسافرت و توقف خواهند نمود اقدامات مؤثری به عمل آورند و با شهرداری‌های تهران - شیراز - اصفهان مذاکره نموده و در منازل و هتل‌های شهرهای مذکور اطاق‌های موجودشان را معلوم و در اختیار داشته باشند تا پس از ورود این قبیل جهانگردان آنان را به محل‌های تعیین شده برای اقامت راهنمائی نمایند و چون پیش‌بینی تعداد این قبیل جهانگردان به طور قطع مقدور نیست به مورد خواهد بود وزارت امورخارجه به کلیه سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌های خود دستور دهند که به محض رسیدن تقاضای ویزا برای مسافرت ایران (به منظور مذکور) تعداد متقاضیان را مرتباً به سازمان جلب سیاح اطلاع دهند. توجه آن جناب را به این قسمت که از اهم وظایف سازمان جلب سیاحان خواهد بود جلب می‌نماید تا در هنگام ورود آنان اشکالی از لحاظ محل توقف آنان پیش نیاید. بدیهی است نظر به اینکه مراسم رسمی برگزاری جشن در تهران انجام خواهد پذیرفت هجوم جهانگردان خارجی متوجه تهران خواهد بود که خوشبختانه با بودن هتل‌های متعدد در تهران چنانچه از هم‌اکنون از اطاق‌های موجود هتل‌های تهران به وسیله سازمان جلب سیاح صورت‌برداری گردد این مشکل به آسانی حل خواهد شد ولی مسلم است که تعدادی از جهانگردان حتماً به اصفهان و شیراز و تخت‌جمشید نیز مسافرت خواهند کرد که می‌بایستی این قسمت نیز قبلاً و دقیقاً پیش‌بینی گردد.
بدیهی است مدعوین رسمی جشن‌های شاهنشاهی به وسیله شورای مرکزی در هتل هیلتن و شاید در یکی دو هتل مناسب دیگر پذیرائی خواهند شد که این قسمت مربوط به سازمان جلب سیاحان نخواهد بود و چون این مدعوین رسمی یک شب هم در شیراز به دستجات ۷۰ یا ۸۰ نفری توقف خواهند نمود. اطاق‌های هتل پارک سعدی و بعضی از منازل مناسب شهر شیراز از طرف شورای مرکزی جشن‌های شاهنشاهی بدین منظور تأمین خواهد گردید.
برنامه مسافرت مدعوین در تهران - شیراز - اصفهان تهیه گردیده است که بعداً به استحضار آن جناب خواهد رسید شورای مرکزی جشن‌های شاهنشاهی ایران فقط وظیفه دار پذیرائی از مدعوین رسمی خود و مسئول برگزاری مراسم جشن‌های شاهنشاهی ایران برای کلیه مردم در کلیه نقاط کشور خواهد بود.
استدعا دارد مراتب فوق و همچنین موافقت آن جناب را با شروع برگزاری مراسم جشن‌های شاهنشاهی ایران از روز فرخنده (چهارم آبان‌ماه ۱۳۴۴) کتباً اعلام فرمائید تا وضعیت جشن‌های شاهنشاهی ایران به کلی روشن شود و بتوان به فوریت تاریخ برگزاری جشن‌های شاهنشاهی ایران را در داخل و خارج از کشور اعلام داشت و شواری مرکزی برنامه‌هائی را که عهده‌دار انجام آن است بلادرنگ شروع به اجراء نماید. توجه آن جناب به مراتب فوق موجب نهایت سپاسگزاری است. د
با تقدیم احترامات فائقه
نایب رئیس شورای مرکزی جشن‌های شاهنشاهی ایران
جواد بوشهری
توضیحات سند:
۱- امیراسدالله علم فرزند محمد ابراهیم خان شوکت‌الملک در سال ۱۲۹۸ ش در بیرجند متولد شد. از تحصیلات او اطلاع درستی در دست نیست. احتمالاً تحصیلات او بیش از دیپلم کشاورزی ادامه نیافت. علم در سال ۱۳۱۸ به توصیه پدرش با دومین دختر ابراهیم خان قوام‌الملک شیرازی ازدواج نمود و بدین‌سان ارتباطات عمیق "اشرافیت اطلاعاتی" ایران با پیوندهای خویشاوندی تحکیم یافت.امیراسداله علم با مرگ پدر وارث خان‌نشین قاین شد که آخرین فصل پیوندهای شوم این دودمان را با استعمار بیگانه (انگلیس) ورق بزند. سال‌های ۱۳۲0-۱۳۲3 در تعیین سرنوشت بعدی علم جوان نقش قطعی داشت. و در همین دوران بود که او در مکتب جاسوسی و توطئه‌گری آزمون خود را با موفقیت طی کرد و تجربه‌ها اندوخت. در این سال‌ها علم در ارتباط فعال با سرویس اطلاعاتی بریتانیا نقش حساسی در عملیات جاسوسی، به ویژه در تهران و شرق و جنوب ایران ایفا نمود و در رأس شبکه عوامل اینتلیجنس سرویس قرار گرفت. در سال ۱۳۷۴ فرماندار کل بلوچستان شد و در کابینه دوم محمد ساعد (آبان ۱۳۲۷ - فروردین ۱۳۲9) وزیر کشاورزی بود. در کابینه حاج علی رزم‌آرا به وزارت کار رسید. در سال‌های ۱۳۲۹-۱۳۳۲ علم از نزدیکترین باران محمدرضا پهلوی بود و در ماجرای ۲۵-۲۸ مرداد ۱۳۳۲ نقش فعالی ایفا نمود. نقش علم که از رایزنی و هدایت هشیارانه "شاپور ریپورتر" برخوردار بود به عنوان رابط شاه و او دوام داشت. علم در سال‌های ۱۳۴۱-۱۳۴۲ به صدارت رسید و پس از چندی در سال ۱۳۴۳ به ریاست دانشگاه شیراز انتخاب شد و در سال ۱۳۴۴ و تا آخر عمر به عنوان وزیر دربار شاهنشاهی مشغول به کار بود. وی یکی از قدرتمندترین رجال به اصطلاح سیاسی سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۷ رژیم پهلوی بود. علم مرد قدرتمند دربار پهلوی قریب 5 ماه پس از مرگ رقیب دیرین خود، منوچهر اقبال در ۲۵ فروردین ۱۳۵۷ در سن ۵۸ سالگی به بیماری سرطان در گذشت.
- ظهور و سقوط رژیم پهلوی - جلد دوم - ص ص ۲۴۷ - ۲۳۱
2- دست‌اندرکاران جشن و به ویژه نایب رئیس آن طوری خود را جدا از دولت و ملت ایران فرض می‌کردند و هزینه‌های انجام شده توسط وزرات برنامه و سازمان‌های دولتی اعم از مستقیم، عمرانی، خدمات و غیره را به حساب هزینه جشن محسوب نمی‌کردند و در اعلا‌م‌های رسمی و گزارشات ویژه به شاه چنین می‌آوردند که اصلاً هزینه‌ای بابت این نوع کارها و اقدامات پرداخت نشده است و هواپیمایی ملی و وزارت راه و وزارت فرهنگ، اطلاعات و ... جزء این مملکت نیستند و از جیب خودشان خرج جشن را می‌پردازند! در صفحه ۵ گزارش مورخه 24 /5 /1345 جواد بوشهری (نایب رئیس شورای مرکزی جشن‌های شاهنشاهی ) به شاه نیز مطلب فوق آمده است.
- اسناد وزارت دربار شاهنشاهی
- بخش ضمیمه سند شماره ۵۴ رجوع کنید.