موضوع: وضع جبهه ملی
تاریخ سند: 23 اسفند 1346
موضوع: وضع جبهه ملی
متن سند:
رونوشت گزارش خبر شماره-23 /12 /46از 312 به عرض می‌رسد منبع ۵۸۱موضوع: وضع جبهه ملی
واقعه خودکشی غلامرضا تختی و انتساب او به جبهه ملی و مراسم و تظاهراتی که به این مناسبت برگزار گردید و همچنین نوسانات اخیر دانشگاه تهران و برخی از مؤسسات عالی آموزشی دیگر تدریجاً و بطرز پیش‌بینی نشده‌ای بار دیگر همبستگی و نزدیکی محسوسی را در میان اعضاء و طرفداران جبهه ملی بوجود آورده است. از سران سابق جبهه ملی و گردانندگان پیشین در ارگان ایجاد شده کنونی نقشی ندارند و از چهره‌های قدیمی فقط از داریوش فروهر. جلال آل‌احمد و خلیل ملکی در اطراف هدایت‌اله متین دفتری جمع شده‌اند. بطور کلی جبهه ملی در حال حاضر بدون وجود حزب ایران و حزب سوسیالیست ملی (وابسته به دکتر محمدعلی خنجی) تقریباً احیاء شده و مرکزیت آن را نیز هدایت‌اله متین دفتری تشکیل می‌دهد و به کیفیتی ابراز وجود می‌کند که گوئی رهبر بلامنازع جبهه ملی است. تقریبًا اکثر رده‌های پائین متین دفتری را می‌پذیرند. چون صمیمانه و با پشت کار فعالیت می‌کند. پول زیاد خرج می‌کند و از کار کسانی که باو مراجعه می‌کنند گره گشائی می‌نماید بعلاوه بدلائل این که اولاً نوه دکتر مصدق است و دکتر مصدق در زمان حیات خود او را واسطه و رابط تماس خویش با سران جبهه ملی قرار داده بود. در میان دانشجویان سابق جبهه ملی نفوذ دارد و زمانی نماینده آنان بوده و بالاخره نفوذ پدرش و این که فردی خوش برخورد و صمیمی و جذب کننده است سایر سران جبهه ملی یا واقعاً او را به عنوان یک رهبر قبول کرده‌اند و یا نیات خود را در تقویت و به جلو راندن او جستجو می‌نمایند و بهر حال وضع بصورتی است که جبهه ملی و یا لااقل هسته‌ای که متین دفتری در مرکز آنست و محورهای آن را جامعه سوسیالیست‌های نهضت ملی. حزب ملت ایران. بعضی از افراد حزب مردم ایران (دکتر حبیب‌اله1 پیمان و دکتر کاظم سامی کرمانی) جلال آل‌احمد و عده‌ای از دانشجویان دانشگاه تهران و چند تن از بازاریان تشکیل می‌دهند آمادگی برای فعالیت و ابراز وجود دارد و در حقیقت نیازمند به سرعت اولین کمی [کسی] است که واقعیت وجودی خود را ابراز نماید و سالروز مرگ مصدق و ترکیب عناصر شرکت کننده در مراسم مزبور این موضوع را تا حدود زیادی نشان داد.
این نکته لازم به توضیح است که جبهه جدید سران سابق را قبول ندارند. حزب ایرانیها را طرد کرده‌اند و نهضت آزادیها را ترسو می‌دانند و بالاخره با حزب سوسیالیست دکتر خنجی بدلیل آنست که [آن که] این حزب را سازشکار می‌دانند سخت مخالفند.
نظریه منبع- مطالب بالا مجموعاً مسائلی است که اخیراً مشاهده شده و نتیجه‌گیری از مشهودات عینی مزبور آنست که جبهه ملی هسته اولیه خود را بار دیگر تشکیل داده و شروع به تقویت خود می‌باشد و از همکاری با سایر دستجات مخالف هم رویگردان نیست و در واقع سمبل آن هم هدایت‌اله متین دفتری است و مجموع کارها و فعالیتهای او و روابط آشکار و پنهانی که دارد. افراد وابسته به حزب سوسیالیست عقیده دارند که خرجهای کلان متین دفتری منبعی جز هزینه ویژه سازمان سیا در ایران ندارد و اگر این عقیده پذیرفته نشود نحوه خرج کردن و پشتکار هدایت‌اله متین دفتری2 مسئله‌ای که سخت جلب توجه می‌کند.
ملاحظات 312
درباره ارتباط گروههای نامبرده و قرار گرفتن متین دفتری در رأس جریانات مربوط به جبهه ملی و دخالت او در همه امور مربوطه از طرف سایر منابع هم تائید شده و مشارالیه فردی است گستاخ وارد به امور اطلاعاتی و چندین بار که تحت مراقبت بوده از دست مأمورین فرار کرده و خیلی زود متوجه شده که تحت مراقبت است و بعلاوه اکثر مکالمات تلفنی او به زبانهای انگلیسی و فرانسه می‌باشد.
رونوشت برابر اصل است. ۱۲۱۱۱
توضیحات سند:
_١- حبیب‌اله پیمان: دکتر حبیب‌اله پیمان در سال ۱۳۱۴ ه ش در شیراز به دنیا آمد. فعالیت سیاسی خود را از سنین جوانی آغاز کرد و در شیراز جریدۀ کار و آزادی را منتشر کرد. وی در این زمان به عضویت حزب خداپرستان سوسیالیست درآمد. در جریان کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ دستگیر و زندانی شد و پس از آزادی به نهضت مقاومت ملی پیوست. وی تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته دندانپزشکی به پایان رساند و در همان زمان (۱۳۳۹) عضو کمیته جبهه ملی دوم در دانشگاه بود. دکتر پیمان در دهه چهل، چندین بار به زندان افتاد که آخرین آنها سال ۱۳۵۷ بود. افکار و عقاید دکتر پیمان پیش از انقلاب همواره مورد نقد روحانیان مبارز بود. وی در سال ۱۳۵۵ به همراهی عده‌ای از همفکرانش «جنبش مسلمانان مبارز» را پایه‌گذاری کرد. این گروه پس از انقلاب اسلامی برای مدتی نشریه «امت» را منتشر کرد که بعدها خود وی روزنامه را تعطیل کرد. همسویی این گروه با سازمان مجاهدین خلق (منافقین) از عوامل بی‌اعتباری این جنبش شده
2- هدایت‌اله متین دفتری: نوه دختری دکتر محمد مصدق و فرزند سناتور احمد متین دفتری و متولد ۱۳۱۲ می‌باشد. پس از تحصیل متوسطه در تهران به انگلستان رفت و در دانشگاه کمبریج به تحصیل پرداخت و در سال ۱۳۳۵ لیسانس خود را در اقتصاد و حقوق دریافت کرد. در بازگشت به ایران در وزارت علوم استخدام شد و به هیأت علمی دانشگاه پیوست. در سال ۱۳۳۷ وی مدیر اطلاعات در روابط عمومی وزارت دادگستری شد.
متین دفتری در سال ۱۳۳۹ بورس همکاری افتخاری با کنگره آمریکا را از سوی انجمن دوستداران آمریکایی خاورمیانه دریافت کرد و در حقیقت او اولین ایرانی است که این بورس را که معادل ۵۰۰۰ دلار می‌باشد را به خود اختصاص داد. انجمن مزبور مؤسسه‌ای به ظاهر خصوصی، غیرانتفاعی و آمریکائی می‌باشد که برای ایجاد تفاهم بین مردم آمریکا و کشورهای خاورمیانه تلاش می‌کرد. بر اساس اسناد لانه جاسوسی هدف از اعطای این بورس «قادر نمودن مردان جوان برجسته به کسب تجربه در حکومت دموکراتیک، به وسیله همکاری با یک سناتور یا نماینده طی یک دورۀ کامل کنگره می‌باشد.»
به هر تقدیر این بورسیه تأثیرات جادویی خود را بخشید و از آن پس- پیش از آن را بی‌اطلاعیم- متین دفتری همکاریهای خود را با سفارت آمریکا ادامه داد. متین دفتری که از یک سو خواهان حفظ و ارتقاء لله موقعیت خود در جبهه ملی بود و از دیگر سو بعلت تعلق خاطر و تعهد همکاری با آمریکا رفتاری دوگانه پیشه کرد. این رفتار دوگانه در گزارش اطلاعاتی شماره 6006- نیت مورخه ۸ اکتبر ۱۹۶۲ برابر با ۱۶ مهر ۱۳۴۱ سفارت آمریکا چنین انعکاس یافته است. «متین دفتری ادعای دوستی نزدیک با اعضای بخش سیاسی سفارت آمریکا دارد. به عنوان یک نمونه از طرز رفتار او- متین دفتری در جلسه اخیر کمیته تبلیغات شرح داد که چگونه آمریکائیها را مورد تبلیغات خود قرار می‌دهد و آنها را وامی‌دارد فکر کنند که او از دوستانشان است و اسرار ملی‌گراها را به آنها می‌دهد. آنان تملق او را می‌گویند، در حالی که وی در واقع کسی است که تبلیغات ضد آمریکایی را می‌نویسد.»
در سند شماره 64 /464 پ مورخه ۲۳ سپتامبر ۱۹۶۴ برابر با اول مهر ۱۳۴۳ از متین دفتری به عنوان منبع یاد می‌شود «منبع یک عضو (طبقه ب) جبهه ملی است و به رهبران جبهه ملی دسترسی دارد.»
متین دفتری کلیه اخبار جبهه ملی و سایر گروهها را همراه با تحلیل به مأمور اطلاعاتی سفارت ارائه می‌کرد. در سند ۱۴ اکتبر ۱۹۶۴ برابر با ۲۲ مهر ۱۳۴۳ آمده است: «وی در صحبت از امور داخلی جبهه، شخصیتها و سیاستها صداقت داشت.» اخبار و اطلاعات ارائه شده از سوی متین دفتری رضایت مأمور اطلاعاتی سفارت آمریکا به نام آرچی ام. بوستر را کاملاً جلب می‌کند زیرا در ذیل گزارش4 فوریه ۱۹۶۵ می‌نویسد:
«متین دفتری منبع قابل اطمینانی برای اطلاعات درباره فعالیت سیاسی مخالفین است. وی بی‌تکلف صحبت می‌کند و به نظر می‌رسد، مایل باشد درباره هر زمینه‌ای از فعالیت جناح مخالف که اطلاع داشته باشد سخن گوید.»
متین دفتری در تماس با مأمورین اطلاعاتی سفارت آمریکا نه تنها هیچگاه از «دخالت آمریکا در ایران» انتقاد نمی‌کند که این خود موجب اعجاب و شگفتی بوستر. دبیر دوم سفارت می‌شود- بلکه چنان مجذوب آن کشور است که از چشم آنان پنهان نمی‌ماند در گزارش اطلاعاتی سفارت مورخه ۸ دسامبر ۱۹۷۸ برابر با ۱۷ آذر ۱۳۵۷ آمده است: «او آشنایی کامل با ایالات متحده دارد و مرتباً با مقامات رسمی سفارت آمریکا مشورت می‌کند. او به وضوح برای این کشور احترام قائل است.»
به هر تقدیر خبرچینی متین دفتری برای سفارت آمریکا تا پس از پیروزی انقلاب اسلامی ادامه داشت.