موضوع : محاکمه سران سازمان نهضت آزادی ایران
تاریخ سند: 22 دی 1342
موضوع : محاکمه سران سازمان نهضت آزادی ایران
متن سند:
شماره : 752 /322 شخصی به نام تاج بخش که از جمله افراد شاهدوست بوده و با اغلب رجال و اشخاص معاشرت خانوادگی دارد ضمن صحبت خصوصی می گفت دادگاه مخصوص دادرسی ارتش پس از محاکمات سری ابتدا مهندس بازرگان و چند نفر دیگر را محکوم به اعدام کرده و یا آنکه در نظر داشته به اعدام محکوم کند ولیکن آقایان مهندس شریف امامی رئیس مجلس سنا بر حسب اصرار و خواهش اعضاء کانون مهندسین ایران و مهندس ریاضی رئیس مجلس شورا از پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاه استدعای عفو و تخفیف در مجازات مهندس بازرگان و چند نفر دیگر را کرده و بشرفعرض می رسانند که مهندس بازرگان جنون دارد و اظهاراتش از روی مقصود و هدفی نمی باشد و لذا شاهنشاه موافقت می فرمایند که از اعدام نامبردگان صرفنظر شود.تاج بخش علاوه می کرد که به قرار اطلاع روساء مجلسین ابتدا در زندان با مهندس بازرگان ملاقات و او را نصیحت می کنند که روش خود را نسبت به مقام سلطنت تغییر دهد ولیکن نامبرده پاسخ می دهد اعتقاد سیاسی من مخالف رژیم سلطنت است و حاضرم بجرم مخالفت با شاه اعدام شوم و از طرفی فرزندان مهندس بازرگان که در دبیرستان ایرانشهر تحصیل می کنند نزد همکلاسیهای خود مطالبی علیه رژیم اظهار می دارند و مقامات انتظامی از موضوع مطلع گردیده و دستور اخراج آنها را از دبیرستان صادر می کنند و نیز در جریان اتهامات مهندس بازرگان مهندس منوچهر سالور مدیرعامل شرکت سیمان و کارخانه قند پارس (نامبرده برادر مهندس سالور معاون وزارت کشاورزی است) اتهاماتی پیدا کرده.
و سپس قرار بوده تحت تعقیب قرار گیرد ولیکن مهندس زنگنه مدیرعامل فعلی شرکت سهامی کارخانه قند کرمانشاه از جریان مطلع شده و به توصیه و پافشاری مشارالیه با اعمال نفوذ مهندس شریف امامی نام مهندس سالور از پرونده اتهامی مهندس بازرگان و طالقانی1 خارج گردیده است.
اصل در 528 ـ ج به پرونده مهندس عبداله ریاضی ضمیمه و بایگانی فرمایید.
آقای کیانی 5 /12 222 ـ 2 5 /12
توضیحات سند:
1ـ آیت الله سید محمود طالقانی فرزند مرحوم آیت الله حاج سید ابوالحسن طالقانی از علماء برجسته پایتخت در سال 1329 ه ق چشم به جهان گشود.دوران کودکی وی مصادف با مبارزات مرحوم سید حسن مدرس علیه استبداد رضاخان بود و منزل آیت الله ابوالحسن طالقانی شاهد برپایی جلساتی بود که گهگاه شهید مدرس نیز حضور می یافت از اینرو آیت الله ابوالحسن طالقانی همواره مورد تعقیب دستگاه واقع می شد سیدمحمود تا ده سالگی در روستای گلیرد زندگی کرد و سپس به همراه خانواده عازم تهران شد و پس از تحصیل مقدمات علوم اسلامی راهی قم گردید و از درس استادان بزرگ چون آیت الله سید محمد بهجت و آیت الله سید محمد تقی خوانساری بهره ها برد و پس از سالها تحصیل از آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی بنیانگذار حوزه علمیه قم اجازه اجتهاد گرفت.
آیت الله طالقانی پس از بازگشت به تهران در مدرسه سپهسالار به تدریس پرداخت و پس از شهریور 1320 کانون اسلام را به منظور نشر معارف اسلامی تأسیس کرد و در حوادث ملی شدن صنعت نفت مراوداتی با آیت الله کاشانی و فدائیان اسلام داشت پس از کودتای 28 مرداد 1332 آیت الله طالقانی به همراه مهندس بازرگان و دکتر سحابی نهضت مقاومت ملی را پایه گذاری کرد که در سال 1336 مورد یورش دستگاه واقع شده و بیش از یکسال در زندان ماند.
در این ایام آیت الله طالقانی امامت مسجد هدایت را به عهده داشت که یکی از مهمترین پایگاههای نشر اسلام و مبارزه علیه حکومت جور بود.
پس از قیام 15 خرداد 1342 بار دیگر آیت الله طالقانی دستگیر و به ده سال زندان محکوم شد ولی رژیم تحت فشار علماء و مردم ایشان را در سال 1346 آزاد ساخت اما مبارزات ایشان منجر به تبعیدشان به زابل و سپس بافت در سال 1350 شد.
پس از اتمام دوران تبعید و بازگشت به تهران در سال 1352 بار دیگر جلسات درس تغییر در منزل ادامه پیداکرد و بار دیگر ایشان در سال 1354 دستگیر و بازداشت شد و در سال 1356 محاکمه و به ده سال زندان محکوم شد که با شروع انقلاب ایشان نیز آزاد شدند و به مبارزات خود ادامه دادند بطوریکه راهپیمایی تاریخی روز تاسوعای سال 1357 از منزل ایشان آغاز شد.
در انتخابات خبرگان مربوط به تدوین قانون اساسی ایشان نماینده اول تهران شدند و بالاخره نخستین نماز جمعه تهران پس از پیروزی انقلاب اسلامی به امامت آیت الله طالقانی در پنجم مرداد 1358 دیده بر جهان فروبست و امام خمینی (ره) از ایشان به عنوان «ابوذر زمان» یاد کردند.
از آیت الله طالقانی تألیفاتی چند بر جای مانده است که برخی از آنها عبارت است از : 1.
تفسیر پرتوی از قرآن؛ 2.
اسلام و مالکیت؛ 3.
آینده بشریت از نظر مکتب ما؛ 4.
مرجعیت و فتوا.