موضوع: دستورالعمل درباره رفتار با عناصر دستگیر شده
تاریخ سند: 29 خرداد 1357
موضوع: دستورالعمل درباره رفتار با عناصر دستگیر شده
متن سند:
سند شماره (400)به: ریاست سازمان اطلاعات و امنیت مازندران 2/ ه 0329 تاریخ: 29 /3 /37
از: اداره کل سوم 312 شماره: 3660 /312
موضوع: دستورالعمل درباره رفتار با عناصر دستگیر شده
تجربه نشان داده که عدم توجه دقیق به وضعیت روانى و شخصیتى متهمین و درجه گناهکارى آنان، نتایج نامطلوب و گاه جبران‌ناپذیرى در پى داشته است.
در گذشته برخى از افرادى که بازداشت مى‌شده‌اند رفتار معمول با خود را متناسب با جرم ارتکابى ندانسته و حدود مجازات معموله را خارج از حد مجرمیت خود تلقى مى‌کرده‌اند. طبیعى است که نتیجه قهرى و حتمى در مورد افراد مذکور چیزى جز خشم و عقده و کینه نسبت به سازمان نبوده است.
از طرف دیگر بسیارى از افراد تحت شرایط خاصى و با انجام خطا، یا جرائم کوچک و قابل گذشت دستگیر و زندانى شده‌اند. آنها در هنگام ارتکاب جرائم مورد اشاره و حتى پس از دستگیرى و بازداشت، قادر به فکر کردن درباره جرائم سنگین‌تر نبوده ولى بعدا در زندان براثر کینه‌ها و عقده‌هاى ناشى از بازداشت و محرومیت تبعى آن و مهم‌تر از آن تحت‌تأثیر تلقینات و آموزش‌هاى مجرمین ورزیده و خطرناک، بدل به عناصر اصلاح‌ناپذیرى شده‌اند و کم نیست تعداد کسانى که ابتدا زندانى شده و پس از شش ماه یا یک سال که آزاد شده‌اند، در مراحل بعدى در فعالیت‌هاى تروریستى و خرابکارى عهده‌دار وظایف و تلاش‌هاى مخرب گردیده است.
علاوه برآنکه چنین افرادى با چنان روشى، خود هرگز اصلاح نمى‌شوند، خانواده‌ها و بستگانشان نیز به جهات عاطفى و احساسى و بدون در نظر گرفتن این که به هر حال منسوبشان گناهى داشته و به حکم قانون مجازات شد، نسبت به دستگاه حکومت بدبین مى‌گردند و چه بسا همین موضوع انگیزه‌هاى نیرومندى شده که افراد خانواده‌هاى متهمین و محکومین در صف براندازان و خرابکاران قرار گرفته‌اند.
با در نظر گرفتن مراتب بالا و خصوصا توجه به فلسفه مجازات که صرفا متکى به اصل تنبیه و ارشاد مى‌باشد و به علاوه هدف نهایى در عملیات ضد براندازى، آن است که کوشش‌هاى معموله سبب محدود شدن حوزه عملیات براندازى و جلوگیرى از تسرى تمایل به براندازى و انجام فعالیت‌هاى مخالف قانون به دیگران است، تجدیدنظر اساسى در روش‌هاى گذشته ضرورى است و در جهت نیل به اهداف زیر مى‌باشد:
1ـ دقت نظر و توجه در امر تمیز و تشخیص خائن از خاطى و تفکیک این دو از یکدیگر.
2ـ تفکیک و جدا ساختن بیگناه از گناهکار.
3ـ ارفاق بیشتر به عناصر خاطى و ارشاد آنها و همچنین کسانى که براى اولین بار تحت انگیزه‌هاى احساسى و تحریک‌پذیرى دچار لغزش و اشتباه شده‌اند.
4ـ دادن فرصت دوباره‌اى به این‌گونه افراد براى برگشت به اجتماع و انتخاب مسیر صحیح و معقول در زندگى.
5ـ نشان دادن و اثبات این اصل که در واقع دستگاه امنیتى مملکت همواره با اعتقادى راسخ تلاش ارشادى و بهسازى محیط فکرى در جامعه دارد، و هرگز در موضع انتقامجویى و اعمال خشونت نیست.
6ـ ممانعت از ایجاد عقده و کینه در جوانان خطاکار و جلوگیرى از تباهى زندگى آینده آنان در حد امکان.
7ـ از میان بردن این فرصت براى عوامل گروههاى برانداز که مى‌کوشند تا با به انحراف کشانیدن جوانان و مآلاً زندانى شدن آنان، میدان عمل خود را براى سربازگیرى وسیع‌تر سازند.
8ـ اثبات این اصل در جامعه که چشم و گوش و مغز مقامات قانونى کشور در تلاش است که خائنان به میهن را به مجازات واقعى برساند و خطاکاران و کسانى که براى اولین بار دچار لغزش شده‌اند را هدایت و در جهت مصالح ملى و مملکتى توجیه و ارشاد نمایند.
9ـ از میان بردن این فرصت براى زندانیان خائن و مجربى که در زندان‌ها مترصد به دام انداختن و منحرف و اصلاح‌ناپذیر ساختن جوانان خاطى و بى‌تجربه هستند.
10ـ و بالاخره جلوگیرى از تبدیل شدن یک فرد بى‌تجربه و اشتباه کار به یک عنصر خائن خطرناک و خرابکار.
علاوه بر موارد بالا نکته قابل توجه دیگرى که در همین مقوله مورد توجه است، آن است که به هنگام شروع تظاهرات اخلالگرانه در محیط‌ها و اماکن مختلف، تا موقع حضور مأمورین انتظامى، افراد مؤثر و اخلالگران واقعى از محل مى‌گریزند و معمولاً کسانى مى‌مانند که یا خود را واقعا بى‌گناه مى‌دانند و دلیلى براى گریختن نمى‌بینند و یا تصادفا از محل عبور مى‌کرده‌اند و یا فقط صرفا تماشاچى بوده‌اند. در این موقع مأمورین عده‌اى را دستگیر مى‌کنند و آنها را به ساواک تحویل مى‌دهند.
در این‌گونه موارد هم فرصت براى رسیدگى دقیق به وضع فرد فرد دستگیرشدگان مستلزم صرف وقت بسیار و در نهایت ناراحت کردن افراد دستگیر شده مى‌باشد و طبعا مغایر با اصل فلسفى اشاره شده در بالا خواهد بود و حتى چنانچه در این میان افرادى باشند که براى اولین بار در فعالیت‌هاى ناهنجار و ضد امنیتى دستى داشته باشند، باز هم تا اثبات مطلق خائن بودن آنان، به دلیل عدم وجود مدارک کافى در چنین شرایطى، نتیجه مطلوب عاید نخواهد گردید.
علیهذا براى رسیدن به هدف‌هاى اشاره شده در فوق و این که از تفویض فرصت‌هاى ارشادى و اصلاح‌کننده دریغ نشده باشد و نیت اصلى در امر هدایت منطقى بزهکاران تأمین گردد، روش کار تنظیم شده به شرح پیوست ابلاغ مى‌گردد. خواهشمند است دستور فرمایید مسئولین امر را دقیقا نسبت به موضوع توجیه نموده و ترتیبى اتخاذ نمایند که براى روش اشاره شده در مورد متهمین اقدام و نتایج حاصله را در هر مورد جداگانه به مرکز منعکس سازند.
مدیرکل اداره سوم. ثابتى
روش کار رفتار با دستگیرشدگان
1ـ پس از این که فردى دستگیر شد و مدارک همراه وى بررسى و منزل و محل کار او بازرسى گردید و صورتجلسات لازم تهیه شد، ابتدا باید سریعا سوابق او بررسى و محرز شود که آیا سوابقى دارد و اولین بار است که بازداشت مى‌شود یا خیر؟
(براى دسترسى سریع به سوابق افراد، دفترچه‌اى حاوى فهرست اسامى کلیه اشخاصى که در امنیت داخلى و ضد جاسوسى داراى پیشینه مى‌باشند به ترتیب حرف الفباى شهرت و نام، وسیله اداره کامپیوتر تهیه و به سازمانهاى اجرایى به منظور بررسى پیشینه شخص ارسال خواهد گردید و هرگونه تغییرات در این دفتر نیز روزانه اعلام خواهد شد.)
2ـ چنانچه متهم یا متهمین وسیله مأمورین شهربانى یا ژاندارمرى کشور شاهنشاهى دستگیر و تحویل شده باشند، مشخص شود که فرد یا افراد دستگیر شده توسط مأمورین، در چه شرایطى بوده‌اند و مأمورین چه مدارکى از آنها بدست آورده‌اند و شهود عینى اعم از مأمورین یا غیر مأمورین چه گزارشى درباره آنها داده‌اند.
3ـ با انجام یک مصاحبه مقدماتى، اما زیرکانه، وضعیت روانى و روحى متهمین مورد ارزیابى و سنجش قرار گیرد.
4ـ پس از انجام موارد فوق و مراجعه به فهرست اسامى مورد اشاره، چنانچه فردى سابقه نداشت و یا مدارک به دست آمده از او ارتباط وى را با گروههاى کمونیست و غیر کمونیست برانداز روشن نمى‌نمود، و یا تخلفات کوچک و قابل گذشتى مرتکب شده بود، به ترتیب زیر درباره او اقدام گردد:
الف ـ در مورد هر سوژه شش برگ فرم نمونه پیوست1 و همچنین کار انگشت‌نگارى ملصق به عکس سوژه تهیه و تکمیل گردد.
ب ـ به ترتیب ملایمت‌آمیز به فرد دستگیر شده تذکر داده شود که چون براى اولین بار مرتکب خطا و اشتباه شده، مورد عفو قرار مى‌گیرد ولى سوابق او موجود است در صورت تکرار سوابقى قبلى سبب تشدید مجازات او خواهد شد و آنگاه با وساطت فرد بزرگترى از قبیل پدر، مادر، برادر، استاد و منسوب دیگرى که نسبت به او تفوق شخصیتى دارد، مرخص گردد.
پ ـ سازمان اجرایى پرونده موضوعى جداگانه‌اى مخصوص این‌گونه دستگیرشدگان فاقد سابقه تشکیل و فرمها، کارت انگشت‌نگارى و همچنین اوراق مصاحبه مربوط به سوژه را در این پرونده به ترتیب تاریخ نگهدارى نماید.
ت ـ سازمان اجرایى از فرم مشخصات (16 پ) و همچنین فرم بازداشت (64 پ) یک نسخه اضافى تهیه و جهت بروز در آوردن اطلاعات کامپیوتر به اداره کل یکم ارسال دارد.
ث ـ چنانچه سوژه دستگیر شده، با مراجعه به فهرست اسامى، مشخص گردید قبلاً سوابقى داشته است، سازمان اجرایى طبق روش جارى با متهم عمل خواهد نمود.
ج ـ آموزش نحوه تکمیل فرمهاى مزبور و کارت انگشت‌نگارى در موقع مقتضى جهت رؤساى سازمانها و کارمندان معرفى شده اجرا خواهد شد و متعاقباً به تعداد لازم فرم و برگ انگشت‌نگارى و وسایل مورد نیاز ارسال خواهد گردید.