حوادث و وقایع شهر مشهد ـ استان خراسان
تاریخ سند: 22 مهر 1357
حوادث و وقایع شهر مشهد ـ استان خراسان
متن سند:
1ـ ساعت 1000 روز 22 /7 /57 (2537 شاهنشاهی)، سید جواد هشترودی (از روحانیون قشری تهران که اخیرا به مشهد مسافرت کرده)، در منزل آیت الله سید حسن طباطبائی قمی برای جمعیتی حدود 4000 نفر که در داخل و جلوی منزل آیت الله قمی اجتماع کرده بودند، بسخنرانی پرداخته و در خلال اظهارات خود عنوان کرده : «موقعیکه حاکم ظالم باشند، در اجتماع اختناق بوجود میآید.یزید نیز در ظاهر برای مسلمین میگریست و در باطن دستور میداد تا اسرار را بگردانند.
» نامبرده همچنین خطاب به فرمانداری نظامی مشهد گفته : «آقای فرماندار نظامی، دستگیر نکنید وگرنه صبر ما سر میرسد و آنچه که نباید انجام شود، بوقوع خواهد پیوست.
» پس از خاتمه سخنرانی نامبرده، حاضرین شعارهائی بنفع روح اللّه خمینی داده و سپس یکنفر جوان ناشناس مطالبی در مورد اعراب فلسطین اظهار نموده است.
ضمنا در اجتماع مذکور، جمعیت حاضر شعارهایی بمضامین «ما روحانیون و دانشجویان کشتار اخیر ایران را محکوم میکنیم.
»، «فقط قرآن و اسلام و مبارزه با دشمنان قرآن وظیفه ما روحانیون است» و «رهبر را بشناس تا آلت دست نشوی» که برروی مقوا نوشته بوده، در دست داشته اند.
بعلاوه در این مجلس اعلامیه ای بامضاء آیت الله قمی که در آن روز 24 /7 /57 بمناسبت چهلم کشته شدگان حوادث تهران، عزای عمومی اعلام شده، قرائت و سپس اعلامیه هایی نیز بشرح زیر در بین حاضرین پخش شده است : الف ـ اعلامیه ای در هشت صفحه تحت عنوان «نگرشی کوتاه به بحران سیاسی ایران» بتاریخ خرداد ماه 57 که در آن ضمن انتقاد از دستگاههای دولتی، مطالبی نیز برخلاف مصالح مملکتی نوشته شده است.
ب ـ اعلامیه ای تحت عنوان «قطعنامه مشترک نویسندگان، کارکنان و کارگران روزنامه های آیندگان، اطلاعات و کیهان.
» 2ـ روز 22 /7 /57، عده ای از طبقات مختلف مردم در منزل سید کاظم مرعشی (روحانی قشری و سرشناس مشهد) اجتماع و شعارهایی بمضمون «رهبر ما خمینی، مذهب ما حسینی، مرگ بر خائنین»، داده اند.
شعارهای فوق توسط یکدستگاه بلندگو که در پشت بام منزل مذکور نصب بوده،، پخش شده است.
3ـ ساعت 1730 روز 22 /7 /57، جمعیتی حدود 3000 نفر از طبقات مختلف مردم از منزل آیت الله سید عبداللّه شیرازی خارج شده و در خیابانهای اطراف حرم مطهر حضرت رضا (ع) به تظاهرات و دادن شعار بنفع روح اللّه خمینی مبادرت کرده اند.
لحظاتی بعد عده ای از تظاهرکنندگان مذکور بطرف حرم حرکت و مأمورین آستان قدس با مشاهده آنها، درب بخش نذورات حرم را بسته اند که اخلالگران درب این قسمت را شکسته و دو نفر از مسئولین آنجا را بشدت مضروب کرده اند که بلافاصله به بیمارستان اعزام و تحت درمان قرار گرفته اند.
1 ضمنا در جریان تظاهرات فوق، یکنفر از اخلالگران بعلت ازدحام و فشار جمعیت از ناحیه بینی مجروح شده که پس از اعزام به بیمارستان، تحت عمل جراحی قرار گرفته است.
4ـ متعاقب تظاهرات مذکور، چند تن از روحانیون قشری مشهد شایع نموده اند که چهار نفر از تظاهرکنندگان بعلت اصابت گلوله مامورین فرمانداری نظامی مجروح و دو نفر از آنها فوت شده اند.
5ـ روز 22 /7 /57، افراد ناشناسی تلفنی تعدادی از صاحبان مغازه هائی را که تمثال مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر را در دکاکین خود نصب کرده اند، تهدید نموده اند که مغازه های آنها را بآتش خواهند کشید.
ارزیابی خبر : وجود شایعه در بند 4 و سایر خبرهای اشاره شده در بالا صحت دارد.
اقدامات انجام شده : مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1ـ خبرگزاری پارس تعداد مردم تظاهرکننده را 4000 نفر یاد کرد و نوشت در حالی که مردم «شعار می دادند از برابر منزل آیت الله شیرازی به حرکت درآمدند و پس از عبور از خیابان نادری در صحن مطهر عتیق گرد آمدند و در بین راه چند بار بین ماموران و تظاهرکنندگان درگیری هایی رخ داد که منجر به استفاده از گاز اشک آور از سوی پلیس شد.تظاهرکنندگان در صحن عتیق تا ساعت 21 به تظاهرات و دادن شعار و نوحه سرایی و گاه سینه زنی پرداختند و سپس به اتاق نگهبانی صحن عتیق و قسمت نذورات آستان قدس رضوی حمله کردند و شیشه های اتاق نگهبانی صحن عتیق را شکستند.
در این جریان دو نفر به اسامی ابراهیم متحدیان متصدی نذورات و علی شادی پیش خدمت این قسمت مضروب شدند که به بیمارستان منتقل شدند و هم اکنون در بیمارستان بستری هستند.
تظاهرکنندگان همچنین رشته هایی از لامپ های الوان مخصوص چراغانی را در صحن عتیق پاره کردند که از طرف متصدیان مربوطه برای جلوگیری از خطرات برق گرفتگی ارتباط برق این قسمت قطع شد.
» (بولتن خبرگزاری پارس، ش 209، ص 21) ص 21 یازده ذی قعده برابر با بیست و دوم مهر 1357 با تولد امام رضا (ع) مصادف شده بود.
همچنین تولد فرح دیبا همسر محمدرضا پهلوی با این روز یکی شده بود.
با توجه به این مناسبت و قرار گرفتن در آستانه چهلم شهدای میدان ژاله تهران، مردم تظاهرکننده چراغانی صورت گرفته از طرف مقامات دولتی را به هم زدند.