وضعیت نقاط مختلف کشور در رابطه با فعالیتهای اخلالگرانه در روز 15/3/37
تاریخ سند: 15 خرداد 1357
وضعیت نقاط مختلف کشور در رابطه با فعالیتهای اخلالگرانه در روز 15/3/37
متن سند:
از مدتها قبل تحریکات گوناگونی بمنظور برپائی آشوب و اخلال در روز 15 /3 /37، صورت گرفته است.عوامل و گروههای آشوب طلب و برانداز بانگیزه بزرگداشت سالروز 15 خرداد با پخش اعلامیه های مختلف و انتشار شایعات کوشیده بودند که در این روز مردم را به اعتصاب عمومی و انجام اقدامات اخلالگرانه وادار سازند (مراتب قبلا باستحضار رسیده است).
وضعیت نقاط مختلف کشور در رابطه با تحریکات اخلالگرانه مذکور، در روز 15 /3 /37 بشرح زیر بوده است : 1ـ تهران : انجام تحریکات و توزیع اعلامیه های مربوط به تعطیل و اعتصاب عمومی بیشتر در تهران انجام گردیده و کوشش گروههای آشوب طلب آن بود که با ایجاد وضع غیر عادی در پایتخت، بهره برداری بیشتری از نظر تبلیغاتی بعمل آورند.
با این وجود بطور کلی تا ساعت 1500 روز 15 /3 /37 در تهران وضع عادی برقرار بوده و موارد زیر جالب توجه بنظر آمده است : الف ـ وضع تردد در خیابانهای تهران، شمیران، شهرری و کرج عادی بوده و حضور مردم و اتومبیلها در سطح شهر نمایانگر وجود وضع غیر عادی و باصطلاح تعطیل عمومی نبوده است.
ب ـ در شمیران باستثنای مغازه های فروشنده مواد غذائی، مغازه های بازار تعطیل و اکثر مغازه های خیابانهای شمیران باز بوده است.
پ ـ مغازه های شهرری و کرج باز بوده و وضعیت عادی جریان داشته است.
ت ـ مغازه های خیابانهای تهران بطور کامل باز و در بازار تا ساعت 1800 حدود 30 درصد بسته بوده و از آن ساعت باز و حدود 20 درصد بسته بوده است.
ث ـ در سه نقطه تهران عوامل مخرب مبادرت به پرتاب نارنجک های دست ساز نموده اند.
دو نفر موتور سیکلت سوار در ساعت 1100 یکعدد نارنجک بطرف شعبه بانک صادرات ایران ایران واقع در چهارراه سیروس پرتاب کرده اند که نارنجک به تابلو بانک اصابت و منفجر نشده و توسط یکی از افسران شهربانی خنثی گردیده است.
حدود ساعت 1130 در خیابان بوذر جمهوری نارنجکی بسوی مأمورین پلیس پرتاب شده که این نارنجک نیز منفجر نشده و توسط مأمورین خنثی گردیده است.
در ساعت 1220 نارنجک دیگری به زیر یکدستگاه اتوبوس دو طبقه که در خیابان ناصر خسرو پارک بوده پرتاب و منفجر شده و انفجار آن سبب شکسته شدن شیشه های تعدادی از مغازه های واقع در محل گردیده است.
1 نارنجکهای مورد بحث دست ساز و با مکانیسم ساده انفجاری بوده و مأمورین در تعقیب دو نفر موتور سیکلت سوار عامل پرتاب نارنجکها آنها را در انتهای خیابان منیریه دستگیر کرده اند.
ج ـ حدود ساعت 1330 در بازار کفاشها دو یا سه نفر فریاد میزدند که مغازه ها را به بندید و هشت نفر نیز در داخل یک تاکسی در جلو بازار کفاشها تحریکاتی میکردند که این افراد توسط مامورین انتظامی مستقر در محل دستگیر شده اند.
2 ـ قم و کاشان : از صبح روز 15 /3 /37 کلیه مغازه های بازار و خیابانها در شهر کاشان و قم بسته بوده و تا ساعت 1500 اتفاق قابل توجهی در این دو شهر رخ نداده است.
2 3 ـ تبریز: در تبریز با وجودیکه توسط استاندار با معمرین و متنفذین بازار در روز 14 /3 /37 مذاکراتی در مورد جلوگیری از تعطیل بازار و دکاکین صورت گرفته بود، معهذا بازار تعطیل و مغازه های خیابانهای این شهر عموما از صبح روز15 /3 /37 تعطیل بوده است.
در سایر شهرهای آذربایجانشرقی وضع غیر عادی مشاهده نگردیده است.
4 ـ مشهد: از صبح روز 15 /3 /37 اکثر مغازه های خیابانهای مرکزی شهر و بازار و اطراف حرم در مشهد بسته بوده و از ساعت 1000 اقداماتی توسط استانداری و سایر مقامات محلی انجام شده و تا ساعت 1400 بتدریج 30 تا 40 درصد مغازه های خیابانها باز شده است.
1 5 ـ شیراز: از صبح روز 15 /3 /37 مغازه های بازار وکیل در شیراز تعطیل و مغازه های خیابانها در این شهر باز بوده است.
حدود ساعت 1000 تعدادی نزدیک به 30 نفر از افراطیون مذهبی قصد داشته اند به یکباب مغازه میوه فروشی که از صبح باز بوده حمله کنند و دست باقدامات تخریبی بزنند.
با حضور مأمورین انتظامی اخلالگران متفرق و دو نفر از آنان دستگیر شده اند.
2 ضمنا در شهرهای کازرون و جهرم کلیه مغازه ها در بازار و خیابانها تعطیل بوده و مقارن ساعت 1100 در کازرون تعدادی از کسبه خیابانها مغازه های خود را باز کرده اند.
در شیراز شایع شده که شیخ بهاءالدین محلاتی (روحانی سرشناس مقیم شیراز) شفاها به مغازه داران یادآور شده که مغازه های خود را تعطیل کنند.
6 ـ ساری : طبق اطلاع میرزاهاشم آملی روحانی مقیم قم با یکی از روحانیون مقیم ساری تلفنی تماس گرفته و به او گفته که در روز 15 /3 /37 مردم از منازل خود خارج نشوند.
متعاقب این موضوع روحانی مقیم ساری به تعدادی از روحانیون مقیم این شهر و شهرستانهای دیگر اطلاع داده که از منازل خود خارج نشوند.
1 بر اثر تحریکات مذکور فقط 20 درصد از بازاریان در بابل از باز کردن مغازه های خود، خودداری کرده اند و در سایر نقاط مازندران اوضاع عادی بوده است.
7 ـ همدان : روز 15 /3 /37 کلیه مغازه های بازار همدان تعطیل بوده و واقعه قابل توجه دیگری رخ نداده است.
8 ـ زنجان : کلیه مغازه های بازار و خیابانهای زنجان باستثنای دکاکین نانوائی و قصابی از صبح روز 15 /3 /37 تعطیل بوده است.
9 ـ قزوین : از ساعت 0900 صاحبان مغازه های بازار و خیابانهای قزوین بتدریج به باز کردن مغازه های خود پرداخته و تا ساعت 1200 نزدیک به 90 درصد مغازه های این شهر باز و وضع شهر عادی بوده است.
10 ـ یزد: کلیه مغازه های شهر یزد از صبح روز 15 /3 /37 بسته و شهر تقریبا بصورت تعطیل درآمده است.
2 در شهر اردکان نیز وضع مشابه یزد برقرار بوده و در شهر تفت حدود 35 درصد از کسبه مغازه های خود را گشوده اند .
11 ـ اراک : در شهر اراک تعداد قابل توجهی اعلامیه در زمینه تعطیل عمومی در روز 15 خرداد توزیع گردیده و در روز 15 /3 /37 حدود 90 درصد مغازه های بازار و نزدیک به 50 درصد مغازه های خیابانهای این شهر بسته بوده است.
12 ـ خمین : نزدیک به 90 درصد مغازه های بازار و بیش از 50 درصد مغازه های خیابانها در خمین بسته بوده است.
13 ـ ایلام : در ایلام باستثنای مغازه های فروشنده مواد غذائی و داروخانه ها، سایر مغازه ها در روز 15 /3 /37 تعطیل بوده است.
14 ـ بهبهان : کلیه مغازه های شهر بهبهان باستثنای فروشندگان مواد غذائی بسته بوده است.
15 ـ اهواز: نزدیک به 35 درصد از مغازه های شهر اهواز از صبح روز 15 /3 /37 بسته بوده است.
16 ـ دماوند: نزدیک به 90 درصد مغازه های بازار و خیابانهای دماوند در روز 15 /3 /37 بسته بوده است.
17 ـ اصفهان : نزدیک به 80 درصد مغازه ها در بازار و بین 30 تا 60 درصد مغازه های خیابانهای مختلف اصفهان تعطیل و در نجف آباد نیز نزدیک به 90 درصد مغازه ها بسته بوده است.
در سایر نقاط کشور وضع بطور کلی آرام و زندگی عادی برقرار بوده است.
1 ارزیابی خبر : خبر فوق صحت دارد.
اقدامات انجام شده : 1 ـ مراتب به نخست وزیری منعکس گردیده است.
توضیحات سند:
1 ـ در گزارش خبر مربوط به این حادثه آمده است که اتوبوس دو طبقه «به محض این که قصد حرکت داشته در قسمت انتها و زیر اتوبوس انفجاری رخ می دهد که باعث پریدن درب گاردان و ورق محافظ باطری می گردد.خسارت وارده به اتوبوس مذکور حدود ریال 4000 ریال می باشد.
» همین گزارش خبر ادامه می دهد که بعدازظهر ساعت 20 /14 نظیر همین حادثه برای اتوبوس مسیر میدان شاه (قیام) سه راه آذری رخ می دهد که خسارت آن 3500 ریال برآورد شد.
(65384 /20 ه 13 ـ 18 /3 /37) 2 ـ امروز تظاهرات مختصری هم در شهر قم روی داد که توسط مأموران رژیم شاه به هم خورد.
«حدود ساعت 1200 روز 15 /3 /37 حدود 60 نفر نوجوان ضمن در دست داشتن پلاکاردهایی که روی آنها شعارهایی به مضمون «درود بر شهدا»، «زنده باد امام خمینی» و «روز 15 خرداد را گرامی می داریم» در خیابان نیروگاه شهر قم اجتماع و قصد انجام تظاهرات خیابانی داشته اند که بلافاصله توسط مامورین انتظامی متفرق گردیده اند.
» خبر دیگری که ساواک از امروز قم داشت چنین منعکس کرد : «بعدازظهر روز 15 /3 /37 دو نفر فرانسوی (یک نفر مرد و یک نفر زن) خبرنگاران نشریه نوبل ابزرواتور از منزل روح اللّه خمینی در شهر قم بازدید کرده اند.
نامبردگان سپس به منزل آیت الله شریعتمداری مراجعه و با وی ملاقات نموده اند.
» 1 ـ جزئیات تعطیلی بازار و کسبه در مشهد و نیز اقدامات مأموران دولتی در شنودی که ساواک از مکالمه آقای سید حسن قمی طباطبایی با یکی از وابستگان نزدیگ ایشان صورت داد، آمده است که پس از پایان این بولتن می خوانید.
2 ـ امروز گروهی از دانشجویان دانشسرای راهنمایی شیراز نیز از رفتن به کلاسهای خودداری کردند.
آنان برای بزرگداشت 15 خرداد دست به این کار زدند.
ساواک در بولتن تک برگی خود نوشت : «بیش از ظهر روز 15 /3 /37 حدود 200 نفر از دانشجویان دانشسرای موصوف به بهانه سالروز 15 خرداد 2522 از شرکت در جلسات امتحان خودداری و بدون انجام تظاهرات دانشسرا را ترک نموده اند.
» 2 ـ شهربانی مازندران از یکی از مأموران خود کسب اطلاع کرد که اعلامیه ای پیدا کرده که روی دیوار چسبانده شده بود و روحانی محل در آن نوشته بود : «به منظور متابعت و پیروی از علمای اعلام، بنده فردا خانه نشین هستم و فردا برای ادای نماز جماعت به مسجد نیایم و بدین وسیله انزجار خود را نسبت به دستگاه هیات حاکمه اعلام می دارم که مؤمنین و مسلمین از نظر پیروی علما و قرآن فردا تعطیل رسمی است.
» این اعلامیه دست نویس در ضمیمه کتاب آمده است.
(ضمیمه 31) این گزارش شهربانی مازندران با شماره 262 - 15 /3 /37 به مرکز فرستاده شد.
2 ـ آیت الله صدوقی در سخنرانی امشب خود در مسجد حظیره در حضور بیش از هزار نفر از مردم یزد از همکاری کسبه و مغازه داران برای تعطیل کردن محلهای کسب خود تشکر کرد.
(یاران امام به روایت اسناد ساواک / ص 200) همچنین اعلامیه ای امروز در شهر یزد پیدا شد که در آن کارگران کارخانجات یزد با امضاء «کارگران مسلمان یزد» نوشته بودند که روز 15 خرداد در کارخانه ها حاضر نخواهند شد.
«به کارگران بیشتر از همه طبقات دیگر جامعه ظلم می شود و در حالی که ما روزی 20 الی 30 تومان مزد می گیریم سرمایه داران هر روز هزاران تومان از دسترنج ما را به جیب می زنند و اگر کسی هم اعتراض کند و حقش را بخواهد سر و کارش به سازمان امنیت و یا اخراج از کارخانه می افتد.
ولی ما کارگران ساکت نخواهیم نشست و برای ایجاد یک حکومت اسلامی و رسیدن به حق خود با رژیم پهلوی مبارزه خواهیم کرد.
» این اعلامیه در ضمیمه کتاب آمده است.
(ضمیمه 32) 1 ـ ساواک در این بولتن موقعیت تقریبی 17 شهر بزرگ ایران را در روز 15 خرداد برشمرده است.
با این حال روزنامه ها در اخبار و گزارشهای خود دست به عوام فریبی زدند و نوشتند: «امروز در سراسر کشور همچنان که انتظار می رفت، بی اعتنا به شایعه پردازیها چون هر بامداد و حتی زودتر از همیشه کار و زندگی منظم روزانه تلاش سازندگی را پشت سر گذاشتند.
» (پیغام امروز / ش 5297 / ص 1) روزنامه آیندگان هم نوشت: «تهران با روزنامه های دیگر تفاوتی نداشت و به رغم شایعات بسیاری که برپا شده بود دیروز کار و فعالیت مردم در همه زمینه ها مانند روزهای دیگر به کار پرداختند.
» (آیندگان / ش 3135 / ص 3)