گزارش
تاریخ سند: 22 آذر 1330
گزارش
متن سند:
مامور ویژه گزارش میدهد اخیرا دکتر عقیلی استاد دانشگاه و عضو کمیته مرکزی حزب توده به افراد سازمان دانشجویان توده ای دانشگاه اعلام داشته با اینکه غارت خانه صلح و سایر مراکز وابسته بحزب توده مورد موافقت دولت فعلی بوده ولی از نظر سیاست کلی حزب صلاح نیست حزب توده برای سقوط کابینه دکتر مصدق فعالیت کند اکنون توده ایها در عین حالیکه در همه جا به آقای دکتر مصدق دشنام میدهند ولی صحبتی از سقوط کابینه ننموده و میگویند آقای دکتر مصدق باید با اتکاء بسازمانهای وابسته بحزب توده بمبارزه خود علیه انگلیسها ادامه دهد گفته میشود فعلا توده ایها با نزدیک شدن بدولت درصددند از اجرای نقشه هائی که ممکن است از طرف حزب زحمتکشان1 علیه آنها طرح شده باشد جلوگیری کنند.3721 سازمان دانشجویان
توضیحات سند:
1ـ حزب زحمتکشان: حزب زحمتکشان ملت ایران توسط خلیل ملکی و مظفر بقایی تأسیس شد.ملکی که به دنبال وقایع آذربایجان از حزب توده جدا شده بود با بقایی همداستان شد.
ملکی و یارانش (قندهاریان، جلال آل احمد، محمدعلی خنجی، ناصر وثوقی، غلامرضا وقیق، نادرپور، هوشنگ ساعد لو و...) امور تشکیلاتی، آموزشی، مطبوعاتی و عقیدتی حزب را در دست گرفتند و فعالیتهای سیاسی در اختیار بقایی و یاران او باقی ماند.
جریده شاهد ارگان سیاسی حزب زحمتکشان بود که تحت نظارت بقایی روزانه منتشر می شد و ملکی هفته نامه نیروی سوم و ماهنامه علم و زندگی را تأسیس کرد.
پس از حوادث سی تیر 1331 و دوری محسوس بقایی از مصدق اختلافات داخلی حزب زحمتکشان آغاز شد.
گروه ملکی که اکثریت فعالان، سازمان دهندگان و نویسندگان حزب را تشکیل می دادند اعتقاد داشتند که حزب زحمتکشان نمی باید از پشتیبانی فعال خود از دکتر مصدق دست بردارد، در حالی که مظفر بقایی خواستار مخالفت علنی با مصدق شده بود.
این اختلاف چراغ عمر یک ساله حزب زحمتکشان را خاموش کرد.
سالهای پس از کودتای 28 مرداد 32 حزب زحمتکشان رسما منحل نشد، امّا فعالیت چشمگیری نیز نداشت.
ولی بعدها در دهه پنجاه با تجدید فعالیت محدود احزاب، حزب زحمتکشان ملّت ایران که به رهبری مظفر بقایی تلاشهایی کم زنگ صورت داد که شباهتی با فعالیتهای عادی یک حزب سیاسی نداشت.