افسران ارشد تا فرمانده گردان و همچنین والی وعده [ای ] از رؤسای ادارات
تاریخ سند: 29 دی 1314
افسران ارشد تا فرمانده گردان و همچنین والی وعده [ای ] از رؤسای ادارات
متن سند:
13141029نمره -
وزارت جنگ)
ستاد ارتش
رکن ۲
شعبه 2
نمره مورخه- ۱۴/۱۰/۲۹
مورخه29 /10 /14
شعبه
پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی
راپرت
مفتخراً به شرف عرض می‌رساند:
فرمانده لشگر1 نمره ۴ شمال غرب2 راپرت می‌دهد: «ساعت ۱۷ یوم ۲۸ دی ماه جاری افسران ارشد تا فرمانده گردان و همچنین والی وعده [ای ] از رؤسای ادارات با خانمهایشان برای صرف چای به کانون افسران لشگر دعوت و پس از ساعتی مجلس به سلامتی اعلیحضرت همایون شاهنشاهی خاتمه پذیرفت.»
محض استحضار خاطر خطیر شاهانه را پرت گردید.
فرمودند:« مطابق دستور متحدالمالی مراوده داخلی را معمول دارند.»
(بفرستید از مرموزات اقدام کنند چند دوسیه امر در آنجاست) 30 /10 /14
توضیحات سند:
١- سرلشگر محتشمی با نام کوچک محمد و قبلاً میرزا محمد، یکی از فرماندهان مورد وثوق و اطمینان رضا خان بود. در سال ۱۳۰۶ ش سرهنگ بود و در عرض شش سال به درجه امیر لشگری رسید؛ بدین ترتیب که در تاریخ ۱/فروردین/۱۳۰۸ به درجه سرتیپی و در تاریخ ۱/فروردین/۱۳۱۲ به درجه امیر لشگری ارتقا یافت. وی در سال ۱۳۰۶ ش به فرماندهی تیپ دوم پیاده آموزشگاه گروهبانی منصوب شد. در آن زمان درجه سرهنگی داشت و بعد از دریافت درجه سرتیپی چون مصادف شده بود با تغییراتی در لشگرها و تیپها و هنگها، وی به فرماندهی لشگر شمال غرب منصوب شد. در سرکوب شورش اکراد و همچنین سرکوب ایلات و عشایر بختیاری در سال‌های بین ۱۳۰۸ تا ۱۳۰۹ نقش اصلی را به عهده داشت. در سال ۱۳۰۸ سرلشگر محتشمی فرماندهی هنگ مختلط مستقل اصفهان را به عهده داشت و ماموریت می‌یابد که تحت ریاست ستاد، سرهنگ شهاب تیپ را برای سرکوبی ایلات بختیاری به حرکت درآورد. وی به همراه افراد تیپ بعد از عبور از منطقه بیدگان در ناحیه سفید دشت مواج با کمین ایلات می‌شود که در آن نبرد تلفات سنگینی به تیپ اصفهان وارد آمده و عده نسبتا زیادی کشته می‌شوند. (ر.ک : گلگون کفنان، گوشه‌ای از تاریخ نظامی معاصر، سرتیپ یکرنگیان، صفحات ۳۹۴ و ۳۰۹ و روزشمار تاریخ ایران، دکتر عاقلی، صفحات ۲۴۳ و ۲۷۱).۲- قبل از قانون تقسیمات کشوری در سال ۱۳۱۶ ش، کشور از جهت تقسیمات به چهار ایالت و چند ولایت درجه ۱ و ۲ تقسیم شده بود. ایالت اول آذربایجان بود که شامل شهرستان رضائیه (ارومیه) و شهرستانها و بخشهای تابعه و قصبات و قراء و شهرستان تبریز با توابع بود. بعد از تقسیمات کشوری در تاریخ ۱۶ آبان ۱۳۱۶ آذربایجان به دو استان سوم و چهارم تقسیم شد. استان سوم به مرکزیت تبریز شهرستانهای اردبیل، مشکین شهر، آذرشهر، مرند، شبستر، اهر، سراب، آستارا و... را تحت تابعیت داشت و استان چهارم با مرکزیت رضائیه (ارومیه) شهرستانهای خوی، مهاباد، مراغه، بیجار، اشنویه، سلدوز، بوکان، سردشت، سقز، بانه و.... را تحت تابعیت قرار داد.
در سال ۱۳۰۹ ش تغییراتی در لشگرها و تیپ ها بوجود آمد. لشگر شمالغرب قبل از این تغییرات از سه تیپ مختلط [سواره و پیاده و توپخانه] تشکیل می‌شد. تیپ مختلط یکم (مرکز تبریز) تیپ مختلط دوم (مرکز رضائیه) تیپ مختلط سوم (مرکز اردبیل). بعد از تغییرات لشگر شمالغرب به دو لشگر تقسیم شد: ۱-لشگر آذربایجان خاوری به فرماندهی سرتیپ محمد محتشمی ۲ - لشگر آذربایجان باختری به فرماندهی سرتیپ شاه بختی. در سال ۱۳۱۴ به موجب حکم عمومی قشون شماره ۲۱۲۰ فروردین ماه ۱۳۱۴ باز یک تجدید سازمان کلی در تشکیلات لشگرها، تیپها و هنگها بوجود آمد که بر اساس این تغییرات هر دو لشگر، شمال غرب نام گرفتند، منتهی لشگر تبریز به عنوان لشگر دوم شمالغرب، نمره ۴ و لشگر رضائیه (ارومیه) لشگر اول شمالغرب، نمره ۳ نام گذاری شد. (ر.ک: رهبر فرماندار وزارت کشور، صفحات ۶۶۱ به بعد و گلگون کفنان، گوشه‌ای از تاریخ نظامی معاصر، سرتیپ یکرنگیان، صفحات ۳۰۹ تا ۳۱۲ و وزارت کشور از دیروز تا امروز، ناصر نجمی، صفحات ۳۷ و ۳۹ و پنجاه سال تاریخ نیروی زمینی، محمد کاظمی، صفحات ۱۵۶ و ۱۵۷.)