نسبت به پیشرفت نهضت ترقی خواهانه بانوان در رفع حجاب
تاریخ سند: 30 دی 1314
نسبت به پیشرفت نهضت ترقی خواهانه بانوان در رفع حجاب
متن سند:
13141030نمره 6205
نمره قبل-
ارکان حرب کل قشون
مسوده تلگرافی/کتبی
مورخه- ماه ۱۳۱
تاریخ 30 /10 /14
کارتن/دوسیه
محرمانه به مستقیم
وزارت جنگ
چون حسب الامر مبارک، مقرر گردیده نسبت به پیشرفت نهضت ترقی خواهانه بانوان در رفع حجاب، فرماندهان واحدهای ارتش ولایات نیز در تشکیل مجلس مهمانی و دعوت از افسران و خانمهای آنها اقدام و پیشقدم باشند. على هذا برای اجرای امر مبارک متحدالمالی به عموم واحدها صادر گردیده، اینک بهتر است راجع به اعتبار مخارج مهمانی فرماندهان و هم چنین اعتبار یک ماه حقوق مساعده به کلیه ستوانهای متأهل قسمتهای خارج از مرکز به منظور تهیه ملبوس جهت خانواده آنها که در ظرف پنج الی شش ماهه به اقساط مستهلک شود، مقرر فرمایید اقدام مقتضیه از آن وزارتخانه به عمل آید1..
کفیل
توضیحات سند:
۱- با اجباری شدن تغییر لباس و کلاه پهلوی به لباس و کلاه بین المللی در سال ۱۳۱۴ و کشف حجاب، نظامیان نیز مانند سایر اقشار حقوق بگیر برای تهیه لباس خود و زنهایشان دچار مشکلات فراوان مالی بودند، لذا مقرر می‌شود برای رفع این مشکل و برای اینکه همه کارکنان لشکری و کشوری از این نعمت عظمی! بهره‌مند شده و کار تغییر لباس و کشف حجاب هر چه زودتر شکل گرفته، پیشرفت نماید، یک ماه حقوق، مساعده داده شود و در ظرف چند ماه به اقساط باز پس گرفته شود. برای درک بهتر این مطلب که چگونه خرید لباس و کلاه و... بر هزینه خانوار فشار وارد آورده و آنها را نیازمند قرض گرفتن کرده مقایسه‌ای بین حقوق دریافتی کارکنان لشگری و قیمت لباس و کلاه در آن زمان می‌کنیم.از سال ۱۳۰۰ شمسی حقوق معینی برای افسران و درجه داران تعیین شده بود و تقریبا تا سال ۱۳۲۰ شمسی به طور ثابت مانده بود و فقط در سال ۱۳۱۲ پنجاه ریال به حقوق ستوانها اضافه شد. حقوق ماهانه نظامیان به شرح زیر بود:
تابین 35قران
تابین 4قران
سرجوقه-------45قران
وکیل‌چپ-----60قران
وکیل‌راست-----75قران
وکیل اول-------100قران
معین نایب2------150قران
معین نایب1-------250قران
نایب سوم---------450قران
نایب دوم--------550قران
نایب اول---------650قران
سلطان----------900قران
یاور-----------1200قران
نایب سرهنگ------1350قران
سرهنگ---------1800قران
سرتیپ--------2800قران
امیرلشکر-------4000قران
سپهبد---------6000قران
حقوق افسران غیر صنفی و امنیه مقداری کمتر بود.
حال به ذکر قیمت البسه و کلاه تمام لبه می‌پردازیم.
کلاه تمام لبه .................از ۲۵ ریال تا ۵۰ ریال
پالتو زنانه .....................از ۴۰ ریال تا ۱۲۰ ریال
لباس شب نشینی .....................از ۲۰ ریال تا ۱۰۰ ریال
بقیه البسه معمولی زنانه ...............از ۲۰ ریال تا ۸۰ ریال
غیر از قیمت کلاه تمام لبه بقیه قیمتها فقط مربوط به اجرت خیاطهاست و قیمت پارچه و بقیه لوازم مورد نیاز یک لباس در آن لحاظ نشده است. در همین رابطه خسرو روزبه در کتاب خود وضع مالی بد نظامیان را در دوره رضاخان تشریح کرده و طرز برخورد مردم را با آنها به خاطر فقر مالی شدید چنین عنوان می‌کند: «... تنها استفاده مشروعی که افسران ارتش می‌کردند این بود که بیش از حق قانونی به درشکه چی باج نمی‌دادند و موجر هم برخلاف تمام موازین حق و عدالت نمی‌توانست سالی دو مرتبه کرایه خانه آنها را زیاد کند. به همین جهت هر وقت درشکه را صدا می‌زدند می‌گفت «مسافر دارم یا متعذر به باز کردن درشکه و رفتن به طرف اصطبل می‌شد» موجرین هم اصولا خانه خود را به افسران کرایه نمی‌دادند... از قوت لایموت ؟همسر و فرزندان خود می‌کاستند تا برای حفظ حیثیت ارتش لباس خوب بپوشند ولی بالاخره سر آنها فاش شد و شعر عامیانه "زن افسر مشو افسر فقیره.. وضع رقت آمیز داخله زندگی آنان را برملا کرد. آن وضع ملت و این هم وضع افسر...» «ر. ک : گلگون کفنان، گوشه‌ای از تاریخ نظامی معاصر ایران، یکرنگیان، صفحه ۳۰۸ و روزنامه اطلاعات، تاریخهای25 /4و9 /9 /1314 اطاعت کورکورانه، خسرو روزبه، صفحه ۱۷ و خشونت و فرهنگ، سازمان اسناد ملی ایران، صفحه ۱۳).