موضوع: مجلس روضهخوانی در مسجد ارک
تاریخ سند: 12 آذر 1348
موضوع: مجلس روضهخوانی در مسجد ارک
متن سند:
به: 20 ه 3 شماره: 799 /20و از: 20 و به مناسبت ایام ماه مبارک رمضان از ساعت 1240 روز 11 /9 /48 مجلس روضهخوانی مسجد ارک با شرکت عده‌ای در حدود 2000 نفر تشکیل گردید.در این مجلس سید عبدالرضا حجازی واعظ به منبر رفت و ضمن سخنان خود اظهار داشت جامعه امروز ما آلوده و از نظر فساد اخلاقی بی‌نهایت جلو رفته است این زنان مینی‌ژوپ پوش و این وضع شرم‌آوری که آنها در خیابان‌ها به وجود آورده‌اند.
آقایان مینی یعنی بالا اما این دیگر از مینی ژوپ خیلی بالاتر رفته است نه یک وجب نه دو وجب خیلی بیشتر.
آخر این چه وضعی است که درست کرده‌اید؟ چرا نمی‌آیید از اسلام و قرآن پیروی کنید تا وضع جامعه ما چنین نشود.
من به روزنامه نویسانی که گستاخی می‌کنند می‌گویم که شما باید اسلام را پرورش دهید و فقط روحانیت را احترام کنید.
آقایان به خدا قسم مخارج 70 سال یک طلبه برابر پولی است که یکی از اشراف در یک شب قمار در خارج از کشور می‌بازد در پشت همین دیوار (منظور وزارت اطلاعات) آن خانم یک ترانه می‌خواند هزار تومان و ده ترانه ده هزار تومان می‌گیرد بنابراین آقای نخست‌وزیر شما که بودجه این مملکت را در دست دارید بگویید ببینم آیا حتی یک دینار از این بودجه به روحانیت می‌رسد.
1 من به دولت و زمام‌داران مملکت می‌گویم اگر می‌خواهید جامعه و نسل جوان ما از این بدبختی و فلاکت رهایی یابند باید نه تنها روحانیت تضعیف نشود بلکه او را تقویت و حمایت کنید.
آقا ما (منظور روحانیت است) که رادیو و تلویزیون و دستگاه‌های تبلیغاتی نداریم فقط ده هزار شیخ و طلبه داریم که از برکت قرآن و اسلام دارند مردم را ارشاد می‌کنند.
من به استادان دانشگاه می‌گویم که بیایند و اسلام و قرآن را پرورش دهند والا به خدا قسم اگر اوضاع چنین باشد آینده مملکت در خطر است.
این مجلس در ساعت 1415 پایان یافت.
نظریه منبع: نظری ندارد.
نظریه رهبر عملیات: نظری ندارد.
برلیان آقای صالحی 1- اطلاعیه جهت شهربانی تهیه شود.
2- این شخص احضار و تذکر داده شود خارج از مسائل مذهبی مطلبی عنوان نکند 3- بهره‌برداری و دستور مراقبت داده شود 16 /9
توضیحات سند:
1ـ استقلال روحانیت: یکی از عوامل استقلال روحانیت شیعه استقلال مالی آن بود.پس از تحولات اقتصادی صدر اسلام و سامان یافتن وضعیت مسلمانان و گسترش شیعه، امام باقر (ع) خمس را احیا کرد.
زکات یک امر حکومتی بود و خمس که بخشی از زکات در سودهای ناشی از کسب و کار تجاری و صنعتی بود، برای رفع نیاز شیعیان مورد تأکید رهبری شیعه قرار گرفت.
بعد از امامت نیز خمس به مرجعیت تعلق گرفت و بخش اعظم آن در راستای پرورش عالمان شیعه قرار گرفت.
از این جهت روحانیت شیعه حتی در زمانی که جزیی از حکومت بوده‌اند، از وجوهات دولتی بی‌نیاز بوده‌اند.
به گزارش سرجان ملکم با این‌که شیخ‌الاسلام شهرها توسط پادشاه منصوب می‌شد، باید اهل دنیا، ریاست و هم‌ساز دولتیان نباشد و « بی‌تعلقی به اسباب دنیوی و بی‌علاقگی به ارباب ریاست را به جهت حرمت خود دانسته‌اند.
» وابستگی روحانیت شیعه به مردم هرچند مشکلاتی را نیز داشت، اما اثرات مثبت آن از جمله بی‌نیازی از دولت‌ها، بسیار با اهمیت‌تر بود.
به‌علاوه عالمان دینی نمی‌توانستند در وجوهاتی که توسط مردم پرداخت می‌شد، دست و دلبازانه مصرف کنند، لذا سادگی و دوری از اشرافیت جزیی از فرهنگ روحانیت شیعه شد.
کمپفر سیاح آلمانی که خود از ایران عصر صفوی دیدن کرده است، زندگی مجتهدین را این‌گونه توصیف می‌کند: «در کار معاش حداکثر قناعت و امساک را به خود تحمیل می‌کنند و از پذیرفتن افتخارات دنیوی ابا دارند ...
جامه‌ای سفید رنگ بر تن دارند که از موی نرم شتر بافته شده است و عمامه‌ای که آن هم سفید است بر می‌گذارند ...
بدین ترتیب اندک اندک به شهرت می‌رسند، مورد توجه مردم قرار می‌گیرند وسرانجام مقام اجتهاد ایشان از طرف عموم پذیرفته می‌شود؛ اما نباید پنداشت که در این کار به کمک حیله به جایی می‌توان رسید.
» همین سادگی زندگی علما در دورۀ شاه موجب شد تا مردم به زندگی رهبران مذهبی نگاه کنند و سادگی و بی‌تکلفی زندگی آن‌هارا با زندگی طبقۀ غرب‌زده، ولخرج و متکبر مقایسه نمایند.
خبرنگاران خارجی که در شهر مقدس قم با رهبران مذهبی ملاقات کرده‌اند از مشاهدۀ زندگی آنها مات و مبهوت شده بودند.
استقلال روحانیت شیعه همواره موجب استغنای آن از دولت‌ها شده است.
به همین جهت در اعتراض به دولت‌ها از آزادی عمل بیشتری برخوردار بوده‌اند.
سرجان ملکم در تفسیری دربارۀ بی‌نیازی عالمان شیعه از دولت‌ها می‌نویسد: « اظهار تعلق به اسباب دنیوی نکنند و مراودت با سلطان و امنای حکومت نداشته باشند ...
در وقتی که هیچ‌کس را جرأت آن نیست که به پادشاه نزدیک شود، پادشاه را جرأت آن نیست که مجتهدی را رد کند.
خانۀ ایشان پناهگاه مظلومان است.
» در دورۀ پهلوی سعی شد تا استقلال روحانیت از بین رود.
اولین اقدام رضاشاه، تحمیل امتحانات دولتی بر حوزه‌ها بود که با سیاست حاج شیخ عبدالکریم، ناکام ماند.
بعد از تبعید حضرت امام، محمدرضا شاه نیز چند بار اقدام به آزمون‌گیری از طلاب نمود که با مخالفت مراجع قم و استقبال نکردن طلاب، این نقشه نیز منجر به شکست شد.
شاه وقتی از وابسته کردن روحانیون شیعه نا امید شد، به علم دستور داد که « به نخست‌وزیر بگویید باید مستمری متنابهی به روحانیون کُرد اختصاص دهند، زیرا آنها ثابت کرده‌اند که میهن‌پرست واقعی هستند.
» تنها علت این مرحمت ملوکانه در عقیدۀ روحانیون اهل سنت خلاصه می‌شود.
آنان شاه را اولوالامر می‌دانستند و اطلاعتش را واجب می‌شمردند، عقیده‌ای که زیربنای فکری وابستگی روحانیت سنی به دولت‌هاست.
استقلال روحانیت شیعه موجب شد که آنان همیشه در جهت حقوق مردم موضع‌گیری کنند و به همین جهت در ایران هر نهضتی که به وجود آمده، در رأس آن روحانیت قرار داشته است و این موجب شد تا قدرت روحانیت افزایش یابد، اما روحانیت مسیحیت در جریان انقلاب فرانسه به دلیل وابسته بودن به وضع موجود برای مردم قابل تحمل نبود و از ضربۀ سنگینی که پی‌آمد آن بود در امان نماند.
بنابراین استقلال و سادگی زندگی روحانیت و دفاع از حقوق مردم موجب پیوند با مردم و کسب پایگاه اجتماعی روحانیت شیعه شده است.
(چهارده سال رقابت ایدئولوژیک شیعه در ایران،روح الله حسینیان، صفحه 641 تا 643، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول سال 1383) *به: 20 ه 3 شماره: 4707 /316 از: 316 تاریخ: 24 /9 /48 موضوع: اظهارات حجازی واعظ در روز 11 /9 /48 در مسجد ارک عطف 17071 /20 ه 3 ـ 15 /9 /45 آقای حجازی واعظ معروف که در مسجد ارک به مناسبت ماه مبارک رمضان سخنرانی می‌نماید روز 11 /9 /48 در مسجد مزبور سخنانی ایراد نموده و اظهار داشته من تاکنون چندین بار به زندان رفته‌ام و هر چه می‌گویم کاملاً حقیقت دارد و اضافه نموده در مورد بازدیدهایی که از کشورهای خارجی می‌شود هیچ سودی به حال مملکت نداشته بلکه ارز کشور را به خارج برده و با آن قمار می‌کنند نامبرده در مورد بودجه جهت روحانیون گفته است چرا آقای نخست وزیر بودجه‌ای را که بدین منظور از تصویب مجلس گذشته است برای روحانیون در نظر نمی‌گیرد.
آقای حجازی در مورد اتهام روحانیون در مورد گرفتن رشوه از خارجیان اظهار داشته پولهایی که توسط سفارت انگلیس به رؤسا و مدیران مؤسسات داده می‌شود در حالی که این اتهام به نام روحانیون تمام می‌شود و من اسم تمام آنهایی که این پولها را می‌گیرند می‌دانم.
ملاحظات: جهت اطلاع و تعیین این‌که آیا نوار سخنرانی مورخ 11 /9 /48 مشارالیه موجود است یا خیر در صورت دوم تحقیق پیرامون صحت و سقم موضوع و اعلام نتیجه.