موضوع: صورت اسامی روحانیون شهرستان ها که به تهران آمده اند
تاریخ سند: 24 تیر 1342
موضوع: صورت اسامی روحانیون شهرستان ها که به تهران آمده اند
متن سند:
شماره: 19926 /321 1 .آیت اله آخوند ملا علی 1 از همدان 2 .
آیت اله میلانی2 از مشهد ساکن خیابان امیریه منزل شالچی 3 .
آیت اله شریعتمداری از قم ساکن 4 .
آیت اله مرعشی نجفی از قم ساکن تهران بازار منزل اجاره 5 .
آیت اله صدوقی3 از کرمان4 6 .
آیت اله صالحی5 از یزد6 7 .
آیت اله اهری7 از تبریز 8 .
آیت اله مجتهدی8 از تبریز 9 .
آیت اله خلخالی9 از تبریز 10 .
آیت اله حایری یزدی10 از قم فرزند مرحوم آیت اله حاج شیخ عبدالکریم11ساکن منزل برادرش در سرچشمه 11 .
آیت اله حاج آقا روح اله کمالوند از خرم آباد لرستان ساکن سلسبیل 12 .
یک نفر از کرمانشاه ضمناً در نظر است و گفته می شود از اصفهان هم چند نفر قصد آمدن به تهران را دارند که منجمله آیت اله حاج شیخ مهدی نجفی12 آیت اله محمدباقر کرباسی13 آیت اله سیدحسن روضاتی14.
آیت اله سیدمحمدرضا خراسانی15 و از کاشان آیت اله یثربی16 و یک نفر دیگر رونوشت برابر اصل است.
اصل در 127 – ف می باشد.
19926 /321 – 23 /5 /42 به پرونده آیت اله میلانی ضمیمه گردد.
شهابی گیرندگان: ریاست ساواک تهران جهت اطلاع
توضیحات سند:
1 ـ آیت اللّه آخوند ملاعلی معصومی همدانی در سال 1312 ق در یکی از روستاهای همدان متولد شد.پس از گذراندن دروس ابتدائی، به مدت 4 سال در شهر همدان به تحصیل علوم ادبی و صرف و نحو پرداخت و سپس برای تحصیل علم کلام و فلسفه به مدت 5 سال در شهر تهران اقامت گزید.
در سال 1340 ق برای ادامه تحصیلات، به شهر قم هجرت نمود و به مدت 10 سال نزد آیت اللّه شیخ عبدالکریم حائری به تحصیل پرداخت و به درجه اجتهاد رسید.
وی در سال 1350 ق به شهر همدان مراجعت کرد و به مرمت مدرسه آخوند ملاحسین همدانی همت گماشت و در آنجا به تدریس پرداخت.
ایشان در جریان نهضت امام خمینی به فعالیتهای سیاسی مشغول شد و با سخنرانی در محافل مردمی نسبت به بیداری اذهان در مورد اهداف امام اقدام نمود.
وی سرانجام در سال 1357 ش در سن 85 سالگی در یکی از بیمارستان های لندن به علت بیماری از دنیا رفت و پیکر او را از آنجا به ایران منتقل کرده و در شهر همدان به خاک سپردند.
وی صاحب تألیفاتی همچون رساله در اجتهاد و تقلید، رساله ای در کلام نفس، تقریرات درس آیت اللّه حائری و غیره می باشد.
روزنامه جمهوری اسلامی، ش 3984، سال 1371 2ـ آیت اللّه العظمی سیدمحمد هادی حسینی میلانی فرزند آیت اللّه سیدجعفر میلانی، در هفتم محرم الحرام سال 1313 هجری قمری در نجف اشرف متولد گردید.
پس از انجام تحصیلات و بهره گیری از محضر حضرات آیات عظام همدانی، محمد کاظم خراسانی، تبریزی، شریعت اصفهانی و آقای ضیاءالدین عراقی، به درجه اجتهاد رسید و سال های مدید، در نجف اشرف، کربلای معلی و مشهد مقدس به تدریس پرداخت.
در سال 1373 هجری قمری به مشهد مقدس عزیمت نمود و به دعوت اساتید و بزرگان، به تدریس و زعامت و هدایت طلاب مشغول شد.
ایشان صاحب آثار و تألیفاتی از جمله کتاب صلوۀ، صلوۀ جمعه و کتاب فقه می باشد و مؤسسات خیریه زیادی به راهنمایی ایشان در داخل و خارج از کشور بنا گردیده است.
در جریان نهضت امام خمینی (ره)، از جمله فقهای فعال و مبارز علیه رژیم ستمشاهی بود و بارها از سوی ساواک تحت فشارهای روانی قرار گرفت.
در پی دستگیری و زندانی شدن امام در خرداد 1342 از مشهد به تهران آمد و همراه با سایر مراجع، اعتراض خود را به گوش شاه و عمالش رسانید.
آیت اللّه میلانی در زمینه های فرهنگ عمرانی منشاء آثار و برکات زیادی بود.
ایشان در تاریخ 18 مرداد 1354 در مشهد مقدس دارفانی را وداع گفت و در یک تشییع کم نظیر در قسمت بالاسر مشهد رضوی به خاک سپرده شد.
ر.ک : آیت اللّه العظمی میلانی به روایت اسناد ساواک، تهران 1379.
دوره 3 جلدی 3ـ شهید آیتالله محمد صدوقی فرزند ابوطالب در سال 1284 ش در یزد چشم به جهان گشود.
نسب ایشان به فقیه جلیلالقدر شیعه شیخ صدوق میرسد.
در کودکی پدر و مادر خود را از دست داد و تحت سرپرستی میرزا محمد کرمانشاهی، پسرعموی خویش، به تحصیل علوم پرداخت و در سال 1349ق به قم عزیمت و در درس حاج شیخ عبدالکریم حائری شرکت نمود.
ایشان از بدو ورود به قم، به دوستی و هم صحبتی با امام خمینی (ره) دل بست و با بالا گرفتن موج توفنده جریان فدائیان اسلام، خانه خود را پناهگاه امن آنان قرار داد و به همکاری با ایشان پرداخت و در ممانعت از خوانده شدن نماز بر جنازه رضا شاه فعالیت چشمگیری داشت.
آیت الله صدوقی در سال 1330 ش به یزد بازگشت.
در پی واقعه 15 خرداد 1342 در اعتراض به دستگیری حضرت امام به تهران مهاجرت نمود.
در سال 1343، با تبعید امام به ترکیه در خانه به سوگ نشست و از اقامه جماعت خودداری کرد و دیگران را هم از گفتن اذان و برپایی جماعت منع کرد.
آیتالله صدوقی ضمن سر و سامان دادن به حوزه علمیه یزد در هر فرصتی مخالفت خود را با رژیم شاه آشکار میکرد.
در سال 1354 ممنوعالخروج شد و به سال 1356 سپاه اسلام را در یزد تشکیل داد.
با وقوع شهادت حاج آقا مصطفی خمینی به سازماندهی مبارزات در بخش وسیعی از کشور اقدام نمود و نقش محوری خود را در طول مبارزات سالهای 1356 و 1357 که به پیروزی انقلاب اسلامی انجامید، به خوبی ایفا کرد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، برای تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی از طرف مردم یزد راهی مجلس خبرگان شد و برای تدوین اصل ولایت فقیه تلاش بسیار نمود.
امامت جمعه و نمایندگی امام، مسئولیت دیگری بود که او به عهده گرفت.
حضرت آیتالله صدوقی که به فرموده حضرت امام(ره): «عزیزی بود که در تمام صحنههای انقلاب حضور داشت و برای خدمت به خلق و انقلاب سر از پا نمیشناخت»، سرانجام در روز یازدهم تیرماه 1361 با دهان روزه در محراب نماز جمعه توسط منافقین شقی به شهادت رسید.
ر.ک : یاران امام به روایت اسناد ساواک، شهید آیتالله حاج شیخ محمد صدوقی، مرکز بررسی اسناد تاریخی 4ـ یزد صحیح است.
5ـ آیت اللّه علی اصغر صالحی کرمانی فرزند ملاغلامحسین در سال 1275ش در کرمان متولد شد.
تحصیلات مقدماتی را در کرمان آغاز کرد و سپس در اصفهان پی گرفت و پس از مدتی عازم قم شد و از محضر آیت اللّه حاج شیخ عبدالکریم حائری استفاده برد و پس از رسیدن به درجه اجتهاد، در اوج اختناق رضاخانی، به توصیه آیت اللّه حائری به کرمان بازگشت و به درس و بحث و ارشاد پرداخت و در جنگ جهانی دوم با شیوع قحطی و گرانی اقدام به تأسیس انجمن خیریه و با سقوط رضاخان اقدام به تأسیس حوزه علمیه کرمان نمود که از شاگردان وی می توان به حاج شیخ عباس حقیقی، حاج شیخ محمد رضا لبیبی، آیت اللّه روحانی، حجت‌الاسلام نیشابوری، شیخ عباس شیخ الرئیسی، شهید فخرمهدوی، برادران موحدی کرمانی، برادران حجتی کرمانی، دکتر باهنر و تعدادی دیگر اشاره نمود.
در آغاز نهضت امام خمینی و در جریان وقایع 15 خرداد، مهاجرت علما به تهران، تبعید امام به ترکیه و بالاخره در اوان شکوفایی انقلاب با نهضت همکاری داشت و از آن پشتیبانی می نمود.
ایشان در 5 فروردین 1360 ش در سن 85 سالگی دارفانی را وداع گفت و پس از تشییع در کرمان، به قم منتقل و در جوار مرقد حضرت معصومه سلام اللّه علیها به خاک سپرده شد.
6ـ کرمان صحیح است.
7ـ آیتالله حاج شیخ احمد اهری فرزند مرحوم آقا حسین، در سال 1268 ش برابر 1305 ق در شهر اهر به دنیا آمد.
مقدمات را در همان شهر به پایان رسانید بعد به تبریز آمد و حدود یازده سال در حوزه‌ی این شهر نزد حضرات آیات سید ابوالحسن انگجی، میرزا علی‌اکبر اهری کسب فیض نمود و در سال 1338 ق به نجف هجرت کرد و از محضر حضرات آیات عظام شیخ‌الشریعه اصفهانی، نائینی، آقا ضیاء عراقی، غروی اصفهانی و سید ابوالحسن اصفهانی بهره برد.
وی در نهایت به شهر تبریز بازگشت و در مدت کوتاهی یکی از ارکان و شخصیت‌های بارز این شهر عنوان گردید و در حوادث مهم محور شد و به ویژه در آغاز نهضت اسلامی نقش تعیین‌کننده‌ای را از خود بروز داد.
او با تدریس در سطوح مختلف به تربیت شاگردان ممتازی نیز موفق شد.
او در سال 1348 ش رحلت کرد و پیکرش در قبرستان ابوحسین قم به خاک سپرده شد.
زمانی که روزنامه ی اطلاعات از آشتی بین امام و دولت مطلبی نوشت، امام خمینی ضمن پاسخ به یکی از تلگرافات ایشان در بیست و سوم فروردین ماه 1343، موارد مندرج در روزنامه را نیز تکذیب کرد: « حضرت حجت الاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ احمد اهری دامت برکاته، تبریز.
از عواطف کریمه حضرات حجج اسلام دامت برکاتهم متشکر، مستدعی است مراتب اخلاص حقیر را به جامعۀ علمیه ابلاغ فرمائید.
توفیق علماء اسلام را در احقاق حق و ابطال باطل خواستار است.
لازم است مندرجات اطلاعات سه شنبه 18 فروردین منتشر در تهران جداً تکذیب شود.
خمینی.
» امام خمینی در آینه اسناد .
ج 3 .
ص 206 8ـ آیت اللّه حاج میرزا عبداللّه مجتهدی تبریزی از علماء بزرگ و دارای نبوغ عالی شهر تبریز به شمار می‌رفت.
در هشتم ربیع‌الثانی 1320 ق برابر تیرماه 1282 ش در نجف اشرف متولد شد.
تحصیلات حوزوی خود را در همانجا خدمت مرحوم آخوند خراسانی و سید کاظم یزدی به پایان رساند.
بعد به خاطر کسالت همراه والد معظم به ایران آمد که این مسافرت همگام با انقلاب مشروطیت سال 1325 ق بود.
یک سال را در حومه‌ی تبریز گذراند سپس در سال 1326 جهت معالجه به تهران عزیمت کرد و پس از دو سال توقف دوباره به تبریز بازگشت و در این شهر به خدمات و وظایف اجتماعی و سیاسی خود عمل نمود و در ضمن تحصیلات عالی خود را نزد مرحوم آیتالله حاج میرزا خلیل مجتهد و آیتالله آقا میرزا رضی زنوزی ادامه داد.
در سال 1344 به قم هجرت کرد و از محضر آیتالله حائری یزدی یثربی کاشانی و شیخ محمدرضا اصفهانی نیز بهره‌ی فروانی برد.
آنگاه در سال 1350 ق دوباره به تبریز بازگشت و رهبری آن سامان را بر عهده گرفت.
ایشان در جریان نهضت امام خمینی، نقش ارزنده‌ای ایفاء نمود.
او به زبان‌های فارسی، ترکی، عربی، فرانسوی، انگلیسی احاطه‌ی کامل داشت.
وی در شب هجدهم جمادی‌الثانی 1396 برابر 27 /3 /1355 در مشهد به رحمت ایزدی پیوست و در جوار حرم امام رضا (ع) به خاک سپرده شد.
مفاخر آذربایجان، ج 1، ص 362.
9ـ شناسائی نشد.
10ـ آیت الله شیخ مرتضی حایری یزدی فرزند آیت اللّه العظمی شیخ عبدالکریم مؤسس حوزه علمیه قم در روز 14 ذی الحجه 1334 در شهر اراک متولد شد.
پس از طی تحصیلات مقدماتی و ادبیات، سطوح عالیه را در قم نزد آیات عظام سیدمحمدتقی خوانساری و سیدمحمد محقق داماد به اتمام رساند و در درس خارج والد معظم و آیت اللّه حجت (پدر همسرشان) شرکت نمود و پس از آن به تدریس سطوح عالیه درحوزه علمیه قم مشغول شد و از سال 1326 ش به تدریس خارج فقه و اصول اشتغال داشت که بسیاری از اساتید فعلی قم از شاگردان ایشانند.
این عالم بزرگ کلیه دروس فقه و اصول خود را شخصاً به رشته تحریر درآورده که هم اکنون یک دوره کامل اصول فقه و نیز کتاب های طهارت، خمس، مکاسب و قسمتی از صلوۀ ایشان در دست است.
یک جلد از مکاسب ایشان نیز به نام ابتغاء الفضیله فی شرح الوسیله به چاپ رسیده است.
ایشان، علاوه بر مقام علمی، از نظر تقوی، زهد و ورع نیز زبانزد همگان بود و بر قضاء حوائج نیازمندان و رسیدگی به مستمندان نیز سعی وافر داشت.
وی در 15 اسفند 1364 به ملکوت اعلی پیوست و در جوار حضرت معصومه (س) جای گرفت.
امام راحل درباره ایشان فرمودند: «ایشان در علم و عمل به حق خلف بزرگوار مرحوم آیت اللّه العظمی استاد معظم حضرت آقا شیخ عبدالکریم بودند و کفی به شرفاً و سعادۀ» و در جای دیگر فرمودند : «علاوه بر فقاهت و عدالت، از صفای باطن به طور شایسته برخوردار بودند و از اوایل نهضت اسلامی ایران، از اشخاص پیشقدم در این نهضت مقدس بودند.
» 11ـ آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حایری یزدی فرزند آقا محمد جعفر مهرجردی یزدی در سال 1276 ق /1238 ش در مهرجرد میبد متولد شد.
اوان شباب را در آن سامان به تحصیل گذراند و پس از تکمیل مقدمات به یزد آمد و باقی مقدمات و سطوح و ادبیات عرب و فقه و اصول را نزد علمای آن زمان یزد چون مرحوم آیت اللّه حاج سید یحیی بزرگ و دیگران به اتمام رسانید و برای ادامه تحصیلات و تکمیلات نفسانی از یزد به عتبات عالیات رفت و از محضر نوابغ علمی آن روز چون مرحوم آیت اللّه میرزا ابراهیم محلاتی و آیت اللّه آقا سید محمد فشارکی اصفهانی و آیت اللّه میرزا محمد تقی شیرازی و آیت اللّه حاج شیخ فضل اللّه نوری در سامراء استفاده نمود و چندین سال هم در حوزه درس آیت اللّه بزرگ شیرازی حاضر شد و همچنین از محضر درس مرحوم آخوند خراسانی در نجف اشرف استفاده برد و قبل از فوت آن مرحوم به کربلا مشرف و در آنجا حوزه تدریس بر قرار کرد؛ تا این که در سال 1332 ق /1292 ش بنابر دعوتی که از اراک از ایشان شده بود به ایران بازگشت و حوزه مختصر اراک را آبرویی به سزا داد و پس از هشت سال به قم عزیمت نمود و با اصرار آیت اللّه حاج شیخ محمد تقی بافقی در سال 1340 ق/ 1300 ش اقدام به تأسیس حوزه علمیه قم کرد.
ایشان علی رغم تمامی ناملایمات و حوادث و وقایع جهان سوزی که قم و حوزه علمیه به خود دید، با اتخاذ روش مبارزه منفی، در کمال صبر و ثبات اهداف عالیه خود را پیگیری کرد.
وقایع و حوادث مهمی از قبیل: توپ بستن به آستانه قدس رضوی و مسجد گوهر شاد و کشتن چندین هزار شیعه و کشف حجاب و سختگیری بر طلاب و اهل علم و منع از عزاداری حضرت سید الشهداء (علیه السلام) از یک سو و بعضی از اهانت ها که از ناحیه مخالفین و بی دینان و یا وابسته های به آن ها که نسبت به آن جناب می شد از دیگر سو، روح ایشان را در فشار قرار داده بود.
ایشان در این ایام تا حدی از زمان و ابنای زمانه در زحمت و شکنجه بود که از سه، چهار ماه پیش از مرگ خود، پیوسته به ذکر آیه کریمه «امن یجیب المضطر اذا دعاه» مشغول بود و گاهی می فرمود : «دیگر مرگ سر قفلی دارد» و روز به روز بر ضعف و کسالتشان افزوده می شد؛ زیرا دیگر برای مرد متدین و غیور با مشاهدات آن حملات و تهاجم به قرآن مقدس و نوامیس مسلمین، جای تأمل و صبر و طاقت نبود.
به گفته یکی از مراجع و اساتید حوزه که کراراً از او شنیدم می گفت: «مرحوم حاج شیخ به مرض دق از دنیا رفت» خلاصه ضعف بالای ضعف و غصه بر غصه ایشان افزوده می شد تا در شب هفدهم ذی قعده 1355 ق /1315 ش پس از 83 سال عمر، دار فانی را وداع گفت.
ر.ک : آثار الحجه، محمد شریف رازی، ج اول، صص 24 ـ 22 و مکتب تشیع، سال 1340، ص 36 12ـ آیت اله حاج شیخ مهدی نجفی از فحول علمای اصفهان بود که در جریان نهضت امام خمینی(ره) به حمایت از آن برخاست.
یکی از فعالیت های ایشان، شرکت در هیئت علمیه اصفهان بود که به منظور انسجام، ایجاد وحدت رویه و اطلاع رسانی شکل گرفته بود.
13ـ ظاهراً محمدباقر کلباسی صحیح است.
14 ـ آیت اله سیدحسن روضاتی تولد وی رجب سال 1294 ه.
ق و وفات او 13 جمادی الاولی سال 1377 ه.
ق در اصفهان اتفاق افتاد و جنازه او به نجف اشرف حمل و در وادی السلام مدفون گردید.
مرحوم حاج میر سید حسن چهارسوقی ملجأ و پناهی بود برای مردم اصفهان و از خلق و خوی او تواضع و خدمت به مردم بود و به اصلاح امور شرعیه ایشان اهتمام می ورزید و (محضر شرعی) ایشان برای مردم گره گشایی می نمود.
از اقدامات ایشان اقدام و اهتمام در ساختمان (حسینیه اصفهانیها) در کربلا و همچنین پیشنهاد تأسیس هیئت علمیه اصفهان است.
اساتید ایشان : آیت الله سید محمدباقر درچه ای و حکیم بزرگوار آخوند ملامحمد کاشانی و آقا سید محمود کلیشادی.
آثار این عالم ربانی : 1ـ تقریرات اصولیه، دروس استاد بزرگوار محمد باقر درچه ای.
2ـ جامع الدّر در دو مجلّد در موضوعات متفرق منظوم و منثور، عربی و فارسی.
3ـ جزوه ها و رسائل متعدّد جهت وعظ و خطابه.
ر.ک : رجال اصفهان در علم و عرفان و ادب و هنر، دکتر سید محمدباقر کتابی، جلد اول، صص 7 ـ 226.
15ـ آیتالله محمدرضا خراسانی در سال 1273 ش در خانواده ای روحانی، در اصفهان متولد گردید.
پس از فراگیری علوم مقدماتی، در درس اساتید بزرگی نظیر سید ابوالقاسم دهکردی، میرزا احمد مدرّس، شیخ محمدرضا نجفی، میر محمدصادق خاتون آبادی، سید محمدباقر درچه ای و ملاّ عبدالکریم گزی حاضر و بهره ها برد و به مقام عالی اجتهاد رسید.
آیت اللّه خراسانی در مدرسه صدر بازار و مدرسه چهارباغ درس خارج فقه را تدریس می نمود و در ساماندهی حوزه اصفهان که با سیاست های ضداسلامی رضاخان، به آن ضربات زیادی وارد آمده بود نقش به سزایی داشت.
وی سرانجام در سال 1355 ش به رحمت ایزدی پیوست و در تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد.
تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان، مصلح الدّین مهدوی، جلد دوم، ص 315، 316 ـ 317.
16ـ آیتالله سید مهدی یثربی فرزند محمدرضا در سال 1304 ش در کاشان به دنیا آمد.
در کودکی پدر خود را از دست داد و تحت کفالت و تربیت برادر علامّهاش، آیتالله العظمی یثربی پرورش یافت.
پس از تحصیل دروس جدید و مقدمات و ادبیات و قسمتی از سطوح و استفاده از محضر اخوی معظم خود، به قم عزیمت و سطوح را در محضر مدرسین حوزه تکمیل و از درس خارج مرحوم آیتالله العظمی بروجردی و مرحوم آیتالله محقق داماد و حضرت آیتالله العظمی امام خمینی (ره) و دیگران بهرهها برد تا آن که در سال 1379 ق بنا به درخواست و اصرار مردم کاشان و امر مرحوم آیتالله بروجردی به کاشان برگشت و به جای مرحوم آیتالله یثربی (اخوی معظمشان) اقامه جماعت و به خدمات دینی و تربیت طلاب مشغول شد و آثار و باقیات الصالحات زیادی همچون مدارس علمیه طلاب، مساجد، حسینیه، بیمارستان و صندوق قرضالحسنه و...
از خود به جای گذارد.
ایشان نمایندۀ مردم شریف اصفهان در مجلس خبرگان رهبری بود وامامت جمعه شهرستان کاشان رانیز به عهده داشت .
آیت الله یثربی در سال 1385 دار فانی را وداع گفت .