اخیراً تعدادی افراد مسلح به پاسگاه ژاندارمری سیاهکل گیلان حمله که درنتیجه یک درجه‌دار کشته و افراد مزبور متواری می‌گردند
تاریخ سند: 18 اسفند 1349
اخیراً تعدادی افراد مسلح به پاسگاه ژاندارمری سیاهکل گیلان حمله که درنتیجه یک درجه‌دار کشته و افراد مزبور متواری می‌گردند
متن سند:
از: کل سوم تاریخ:18 /12 /1349به: مشهد شماره: 5980 /322
اخیراً تعدادی افراد مسلح به پاسگاه ژاندارمری سیاهکل گیلان حمله که درنتیجه یک درجه‌دار کشته و افراد مزبور متواری می‌گردند. در اثر اقدامات مأموران، تعدادی از افراد دستگیر ولی عده‌ای وابسته به آن گروه در حال حاضر متواری و احتمال دارد عواملی در حوزه استحفاظی آن ساواک داشته باشند که مبادرت به پخش اعلامیه و فعالیت‌های مضره می‌نمایند.1 باتوجه به اعلامیه‌های گوناگون که اخیراً در کوی دانشگاه تهران و دانشگاه تبریز درمورد پاسگاه سیاهکل منتشر و پخش گردیده است:
1. به منابع آموزش داده شود که چنانچه این قبیل اعلامیه‌ها دست اشخاص مشاهده گردید، مراتب را فوراً گزارش نمایند؛
2. کنترل مکاتبات در مراکز پستی معمول گردد؛
3. ضمن مراقبت‌های لازم، در صورت پیدا شدن سرنخ عاملین شناسایی و نتیجه را اعلام دارند.
مقدم
امنیت داخلی! مذاکره نمایید ـ 19 /2
دایره 1! [ناخوانا]
توضیحات سند:
1. واقعۀ سیاهکل: پس از کودتای آمریکایی ـ انگلیسی 28 مرداد سال 1332 و حاکم شدن فضای خفقان و بستۀ سیاسی در کشور، حزب توده در کنار بسیاری دیگر از گروه‌ها و تشکل‌ها منحل اعلام گردید و تعداد زیادی از فعالین سیاسی و تشکلی، دستگیر، کشته، عده‌ای به خارج از کشور فرار و تعدادی هم با رژیم شاهنشاهی هم‌آوا شدند. پس از این رویدادها و بسته شدن راه‌های مسالمت‌آمیز سیاسی، تعدادی از جوانان پرشور و انقلابی حزب توده نظیر عباس سورکی، عبدالحسین مدرسی، ناصر آقایان، بیژن جزنی، حسین نعمتی، مهدی شهیدی و... گروهی تحت عنوان گروه رزم‌آوران حزب توده را تشکیل دادند و با بررسی عملکرد گذشته، سعی در جلب نظر و همراهی سایر گروه‌های فعال آن روزگار داشتند و از سال 1344 در بین خود اقدام به تهیه اسلحه و آموزش نظامی کردند. این گروه که می‌توان آن را پایه‌گذار و کادر اصلی سازمان چریکهای فدایی خلق نامید، پس از دستگیری در سال 1347، در زندان نیز کارهای تشکیلاتی خود را ادامه دادند.در این سال‌ها بود که برخی از گروه‌های مخالف رژیم شاه با الهام از ایدئولوژی و جنبش‌های کمونیستی، به سمت عملیات‌های چریکی و مسلحانه گرایش پیدا کردند و محل مناسب برای تعلیم و پرورش نیروهای خود را در روستاها و مناطق به‌دور از چشم نیروهای امنیتی و اطلاعاتی یافتند. یکی از این گروه‌های کمونیستی که بعدها به نام «چریکهای فدایی خلق» مشهور شد، اولین گروه خود را به جنگلهای شمال فرستاد که ضمن تحقیقات بیشتر و ساختن استحکامات، به تربیت و تمرین نیروهای خود بپردازند تا بتوانند آغازگر جنگ چریکی روستایی باشند. اما بی‌تجربگی اعضا، عدم ارتباط‌گیری مناسب و جلب اعتماد بومیان، حساسیت مردم آن منطقه را نسبت به تحرکات و آمدوشدهای آن گروه برانگیخت و سرانجام منجر به لو رفتن و دستگیر شدن رابط بین گروه و منطقه شد. پس از انتقال رابط به پاسگاه سیاهکل، چریک‌ها برای نجات جان او به پاسگاه حمله کردند اما مأمورین پیشتر رابط را به شهر فرستاده بودند. در درگیری بین چریک‌ها و مأموران پاسگاه یکی از درجه‌داران کشته شد و گروه مهاجم پس از خلع سلاح پاسگاه به جنگل گریخت. شرایط نامساعد جوی و بارش برف، کار را بر گروه مهاجم دشوار کرد و نتوانستند از محاصرۀ شدید نیروهای انتظامی و امنیتی جان سالم به‌در برند. در این درگیری عده‌ای از اعضای گروه کشته شدند و سایرین نیز دستگیر و به اعدام یا زندان‌های مختلف محکوم گشتند. در بازجویی از بازداشت‌شدگان این گروه چریکی، شبکۀ شهری نیز شناسایی شد و رهبران و افراد مؤثر گروه ازقبیل حمید اشرف، زیبرم، مفتاحی، پویان، صفایی فراهانی و... لو رفتند و رژیم ضمن چاپ عکس‌های آنها، برای دستگیرکننده هریک صد هزار تومان جایزه تعیین کرد.
ماجرای سیاهکل که نقطۀ عطفی در مبارزه‌های چریکی و مسلحانه علیه رژیم شاهنشاهی محسوب می‌شود، واکنش‌ها و احساسات بسیاری را در بین مردم و گروه‌های مختلف برانگیخت و باعث معرفی سازمان چریکهای فدایی خلق شد. پس از این حادثه، کادر رهبری گروه به‌طور جدی به سازماندهی و عضوگیری پرداخت و پخش عکس افراد مؤثر و جایزه‌گذاری رژیم برای آنها، ایجاد جاذبه‌ای کرد که افراد ماجراجو و علاقه‌مند به مبارزه را به سوی آنها کشاند.
فعالیت‌های چریکهای فدایی خلق در سال‌های بعد نیز همراه با افت و خیزهای فراوان ادامه داشت و بین سال‌های 52 تا 54 که ساواک در گروه‌های مختلف مخالف و برانداز تسلط و نفوذ بسیاری پیدا کرده بود، بسیاری از خانه‌های تیمی این گروه‌ها را کشف و افراد آن کشته یا دستگیر شدند. (چریکهای فدایی خلق به روایت اسناد ساواک، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، چاپ اول، بهار 1380)