موضوع: فعالیت های انفرادی (اسداله رشیدیان)
تاریخ سند: 16 فروردین 1337
موضوع: فعالیت های انفرادی (اسداله رشیدیان)
متن سند:
شماره: 2 ـ 3 ـ 86 قبل از ظهر روز مذکور عده ای در حدود 25 نفر منجمله علیقلی جوادی معاون دادستان تهران ـ حاج عباس عباسی ـ سیدحسن کارگر سازمان برنامه به اتفاق 5 نفر ـ حسن یزدانی افسر سابق شهربانی به اتفاق 5 نفر دیگر که کلیه در اختیار وزارت کار قرار گرفته اند در منزل اسداله رشیدیان حضور یافته اند.در این جلسه در اطراف پیشرفت های صنعتی و کشاورزی کشورهای هندوستان و پاکستان بحث شده و رشیدیان اظهار داشته چون کشورهای مزبور مدتها مستعمره انگلیس بوده لذا توسط خارجیان آباد گردیده و افرادی مانند نهرو1 در آن تربیت یافته اند.
رشیدیان اضافه نموده که روزی آقای تقی زاده2 رئیس سابق مجلس سنا می گفت حاضر است کشور ایران یکصد سال مستعمره انگلیس ها شود به شرط آنکه وی در خواب باشد و پس از آن به ما استقلال دهند آن وقت معلوم می شود که این کشور تا چه اندازه آباد شده است.
شخصی از رشیدیان تقاضا کرده چون بیکار می باشد برای وی توصیه ای به یکی از ادارات دولتی برای اشتغال بنویسد و رشیدیان در پاسخ اظهار نموده بهتر است برای تهیه شغل به حزب مردم مراجعه نماید زیرا حزب مزبور برای رسیدگی به خواسته های مردم تأسیس یافته است و سپس به مهندس انزلچی پیشکار خود دستور داده که نامه ای به معتمدی نام بنویسد تا کاری برای مشارالیه تهیه و در نظر گرفته شود.
به پرونده مربوط بایگانی تحویل شود.
19 /1 294 ـ 119 /37 دایره 5 18 /1
توضیحات سند:
1ـ جواهر لعل نهرو سیاستمدار، فیلسوف، نویسنده و رهبر ملی هند که در سال 1889 میلادی متولد شد و در سال 1964 میلادی در گذشت.نهرو در خانواده ای ثروتمند بدنیا آمد و به تحصیلات عالیه نائل گردید.
امّا زندگی خود را وقف نجات میلیونها هندی تیره روزی کرد که قرنها در دام استعمار انگلیس اسیر بودند.
او از پیروان و یاران صمیمی «مهاتما گاندی» زعیم بزرگ و ناجی و بنیانگذار هند نوین بود که طی مبارزات استقلال طلبانه مکرر به زندان افتاد و طی دوران زندان کتابهای متعددی نوشت که «نگاهی به تاریخ جهان» از همه معروف تر است.
سرانجام به دبیر کلی حزب معروف کنگره رسید که هدف آن استقلال هند از استعمار انگلیس بود.
در سال 1954 به نخست وزیری کشورش برگزیده شد و تا 14 سال این مقام را حفظ کرد.
نهرو در راه استقلال بخشیدن به هند نه تنها بر کوه مشکلات غلبه کرد، بلکه پرچمدار جنبش جدیدی در صحنه جغرافیایی ـ سیاسی شرق شد که به «جنبش عدم تعهد» معروف گشته است.
هر چند «گاندی» پدر استقلال هند بود ولی این نهرو بود که میراث او را از گزند توطئه های استعمار ایمن داشت و استحکام تازه ای به اساس سیاست و اجتماع هند داد.
(ر.ک: سیمای نامداران، حسام الدین امامی، ص 316) 2ـ سیدحسن تقی زاده از بانیان اولیه و اصلی وابستگی ایران به سیاستهای انگلیس طی نهضت مشروطیت ایران و یک قرن پس از آن بود و از عوامل توفیق نقشه های سیاسی بریتانیا و نفوذ آن کشور در ایران به شمار می رفت.
او با انعقاد قرار داد خائنانه سال 1312 با انگلستان زمینه سلطه هر چه بیشتر بریتانیا بر منابع نفتی ایران را فراهم آورده و در دوره های مختلف مجلس شورای ملی گامهای بلندی علیه روحانیت برداشت.
تقی زاده در شهریور 1256 در تبریز متولد شد.
در دارالفنون تهران تحصیل کرد و از جوانی رشته های مختلف تحصیلی را در کنار زبانهای عربی و انگلیسی فرا گرفت.
او با عضویت در تشکیلات فراماسونری و باتوجه به نفوذ گسترده آن در بین منورالفکران ایرانی و خصوصا مشروطه خواهان در جنبش مشروطه شرکت فعالی را به عهده گرفت و در اکثر دوره های اولیه مجلس شورای ملی به نمایندگی انتخاب شد وی از عوامل دستگیری و محاکمه و شهادت شیخ فضل اللّه نوری بود.
تا قبل از مشروطه وی سفرهای زیادی به اروپا داشت و در خلال جنبش مشروطه مجری سیاست انگلستان شد.
به هنگام به توپ بستن مجلس توسط نیروهای محمد علیشاه به سفارت انگلیس پناه برد و چون رژیم محمد علیشاه قصد جان وی را کرده بود.
مسئولان سفارت او را تحت نظر از کشور خارج کردند.
تقی زاده ابتدا به قفقاز و سپس به وین، پاریس، لندن و دیگر شهرهای اروپا رفت.
پس از سرنگونی حکومت محمد علیشاه وی به تهران بازگشت و در انتخابات دوره دوم مجلس به وکالت برگزیده شد.
وی در آن زمان در مجلس به جبهه دموکراتها که طرفدار سیاست اصلاحات و محو نفوذ روسیه در ایران بودند، پیوست این حزب که مورد حمایت انگلیس بود، نقش مؤثری در مبارزه با نفوذ روحانیت در داخل و خارج مجلس ایفا کرد .
تقی زاده یک بار نیز در مجلس دوم از سوی مراجع نجف تکفیر شد.
او به دلیل جاه طلبی مورد نفرت رهبران نهضت مشروطه قرار گرفت و در سالهای قبل از جنگ جهانی اول به دلیل تنفر شدید افکار عمومی از ایران خارج شد و به کشورهای آمریکا، انگلیس، فرانسه، هلند و آلمان غربی رفت.
پس از انقراض سلسله قاجاریه تقی زاده در اوایل حکومت رضاخان در 1307 والی خراسان شد و تا تیر ماه سال بعد در این سمت ماند.
سپس از شهریور 1308 تا فروردین 1310 سفیر رضاخان در انگلیس شد.
در مرداد 1310 وی وزیر دارائی شد.
او در این سمت با امضای معاهده قرارداد دارسی در خرداد 1312 سلطه بریتانیا را بر منابع نفتی و سرمایه های ایران استمرار بخشید.
این معاهده وی را بشدت بدنام ساخت به گونه ای که از دی همان سال با سمت سفارت ایران در فرانسه از ایران خارج شد و تا مرداد سال بعد در این سمت باقی ماند.
او در سال های بعد یعنی تا سال 1320 سرپرستی هیات های اعزامی ایران به کنفرانسها و مجامع اروپایی و جهانی را عهده دار گردید.
در زمان محمدرضا پهلوی بار دیگر به عنوان سفیر ایران عازم لندن شد و تا سال 1326 باقی ماند سپس به تهران بازگشت و وارد مجلس پانزدهم شد و دو سال در مجلس ماند و با تاسیس مجلس سنا در 1328 ریاست آن را به عهده گرفت طی جریان حوادث ملی شدن صنعت نفت و خلع ید از بریتانیا و انحلال شرکت نفت ایران و انگلیس در 1329 بیش از پیش چهره تقی زاده عامل تسلط انگلیسها برای مردم آشکار و تثبیت گردید.
اما با سرنگونی حکومت مصدق در کودتای 28 مرداد 32 و بازگشت شاه به کشور، مجددا مجلس سنا تأسیس و تقی زاده به ریاست آن برگزیده شد.
او سپس به دلیل افشا شدن اسامی و اسرار فراماسون های ایران توسط ساواک که برای تضعیف نفوذ انگلیس و تقویت نفوذ آمریکا صورت گرفت، به بهانه کهولت سن خانه نشین شد.
وی که از اعضای فعال فراماسونری و از مؤسسان لژ بیداری ایرانیان بود، سرانجام در 17 بهمن 1348 در 92 سالگی درگذشت.
ر.ک : سید حسن تقی زاده به روایت اسناد ساواک، تهران، مرکز بررسیهای تاریخی.
ر.ک : مشاهیر سیاسی قرن بیستم، احمد ساجدی، ص 131.